Rabiye qadir xanim: xitayning herbiy manéwiri özining endishisi we xelqimizning küch-qudritining namayendisi

Xitay axbarat wasitilirining xewer qilishiche, xitay qoralliq küchliri 14-awghusttin 16-awghustqa qeder Uyghur rayonida atalmish térrorluqqa qarshi herbiy manéwir ötküzüp, uchquchisiz ayropilan qatarliq 21 xil herbiy qoralini sinaq qilghan. Bügün bu heqte dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim radiyomizda pozitsiye bildürüp, xitayning mezkur manéwirining meqsiti rayondiki xelqni zorawanliq yoligha küshkürtüsh we mejburlash dep tenqid qildi. U yene “Xitay bu manéwir arqiliq özlirining rayondiki hakimiyet endishisini we bu endishisi arqiliq Uyghurlarning küreshte heqqaniy terep ikenlikini étirap qildi we ashkarilidi” dédi.

Rabiye xanim bayanatida aldi bilen Uyghur rayonidiki ziddiyetning yiltizi üstide pikir bayan qilip mundaq dédi: “Xitay dölet hakimiyiti Uyghurlargha téngilghan, mejburlan'ghan bir hakimiyet, sherqi türkistan bésiwélin'ghan bir zémin, shunga Uyghurlarda xitaygha qarshi shiddetlik bir naraziliq we nepret barliqi bir ré'alliq.”

Rabiye xanimning bayan qilishiche, xitay rayonni ishghal qilghandin ta hazirghiche pütünley Uyghurlarni yoq qilishning barliq tedbirlirini qollinip keldi, shundaq bolghini üchün, Uyghurlarning xitay hakimiyitige jan-jehli bilen qarshi ikenliki éniq؛ emma mewjut ré'alliqlar sewebidin, Uyghurlar, öz qarshiliqini yerlik usullar bilen, iptida'iy qorallar bilen ipadilep kelmekte. Xitayning mana mushundaq bir weziyettiki qarshi küchke, uchquchisiz ayropilan qatarliq zamaniwi qorallirini ishlitishi we ishlitishni dawam qilidighanliqini teshwiq qilishi, xelq'ara qanun'gha we Uyghur millitige jeng élan qilghanliq. U mundaq dédi: “Bundaq wehshiylik, Uyghurlarni zorawanliq yoligha téximu qistaydu we mejburlaydu, bu manéwir Uyghurlarni öyidin sörep achiqip zorawanliq yoligha ittirishtin bashqa nerse emes. Chünki, hawada uchup yürgen uchquchisiz ayropilanlarni, kochilirida köz-köz qiliniwatqan otchacharlarni körgen xelqimiz, öziningla emes, kelgüsi ewladliriningmu teqdiridin endishe qilidu, tebi'iy halda özini qoghdash psixikisi bilen bolsimu qarshiliq heriketlirige qétilidu.”

Rabiye xanim yene, xitay bu herbiy manéwiri arqiliq özining hemmige melum herbiy küchini emes, heq we adalet jehettiki ajizliqinimu ashkarilidi dep körsetti. U, xitayning néme üchün qoralsiz bir xelqqe, bunche chong zamaniwi qoral bilen heywe körsitishining sewebi üstide toxtilip mundaq dédi: “Chünki, xitay sherqi türkistanda yillardin béri özlirining qanchilik adaletsizlik qilghanliqini we jinayet ötküzgenlikini bilidu, bu manéwir bu nuqtidin éytqanda, özi sadir qilghan wehshiylikni untumasliq, étirap qilish. Elwette her diktator küchi xelqqe özi salghan zulumning derijisige qarita teyyarliq halitide bolidu.”

Rabiye xanim, bu manéwir eyni waqitta Uyghurlarning küch qudritini, yeni xitay hakimiyitige qarshi küreshte heqqaniy terep ikenlikini ispatlaydu, dédi. Xanimning yene qarishiche, Uyghurlarda gerche hazirqi basquchta herbiy qoral bolmisimu, heqsizliqqa qarshi küchlük iman we étiqad barliqini, ular tewrenmes bir iradige sahib ikenlikini, mana bu küchning yillardin béri xitay hökümitini xélila alaqzade qilghanliqini ilgiri sürdi.

Rabiye xanim sözining axirida, xitay terepni rayonda muqimliqni shekillendürüshte xata yoldin waz kéchishke, zorawanliqni toxtitip, Uyghur mesilisini di'alog yoli bilen hel qilishning chariliri üstide bash qaturushqa chaqiriq qildi. Rabiye xanim rayondiki mesilini hel qilishning tunji qedimi, bu milletning heqiqiy wekilliri bilen uchriship Uyghur xelqining arzu-armanlirini yüz turane anglash we ikki terep arisida muzakirileshkili bolidighan ortaq nuqtilar üstide izdinish dep körsetti.