Türkiyening sabiq ijtima'iy ishlar we a'ile xizmetliri ministiri sema ramazanoghlu xanim, ministirliq wezipisi ötewatqan mezgilde türkiyening konya shehiridiki erbaqan uniwérsitétida ötküzülgen doklat bérish yighinida bir uniwérsitét oqughuchisining Uyghurlar toghrisidiki so'aligha bergen jawabi ijtima'iy taratqularda keng-kölemde tarqitilmaqta. Sabiq ministir so'algha bergen jawabida xitayning Uyghurlargha qarita sistémiliq halda keng-kölemde assimilyatsiye siyasiti yürgüzüwatqanliqini tekitligen.
Türkiyede konyadiki erbaqan uniwérsitéti chish doxturluqi kespi oqughuchisi furqan türkiye ijtima'iy ishlar we a'ile xizmetliri ministiri sema ramazanoghlu xanimdin Uyghurlar toghrisida mundaq so'al sorighan: "Manga bekla tesir qilghan bir ish bar, kéyinki bir yildin buyan xitay hökümiti ‘qoshmaq tughqan bolush’ nami astida her Uyghurning öyige birdin xitay orunlashturuwatidu. Siz bir ministir bolush süpitingiz bilen buninggha qandaq qaraysiz? biz uniwérsitét oqughuchiliri bolush süpitimiz bilen buninggha qarshi némilerni qilishimiz kérek?"
Furqanning bu so'aligha, ministir sema ramazanoghlu xanim mundaq jawab bergen: "Siz sorighan so'al bek muhim, hazir xitay Uyghur élide keng-kölemde assimilyatsiye siyasiti élip bériwatidu. Hazir bésim we zulum chidighusiz derijige yetti. Pilanliq tughuttin iqtisadiy heq we hoquqlirighiche her sahede musulman Uyghurlar bésim astida yashimaqta. Men bu yerde shexsiy pikrimni otturigha qoymaqchimen. Xitayning bu siyasitini qobul qilghili bolmaydu. Biz buni dölitimizning tashqi siyasiti süpitide xitay döliti bilen sözlishishimiz kérek. Bu yerde shexsiy isyanimni, peryadimni bayan qilmaqchimen. Biz shexsiy néme qilalaymiz désingiz, du'a qilishtin bashqa charimiz yoq".
Türkiyening sabiq ministiri sema ramazanoghlu xanim yene dégen: "Xitayning Uyghurlargha qarita keng-kölemlik sistémiliq assimilyatsiye siyasiti bar. Bu mesile toghrisida ikki dölet otturisida muzakire élip bérish arqiliq yéngi siyaset belgilep chiqip hel qilish kérek dep oylaymen".
Ministirning bayanidin shuni biliwalghili boliduki, ministir sema ramazanoghlu xanim xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasitini we Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitini yaxshi bilidiken. Bundaq turuqluq türkiye hökümitining hazirghiche xitay hökümitige qarshi naraziliq bildürmeslikidiki seweb néme? yéqin kelgüside türkiye hökümitining bu heqte pozitsiye bildürüsh éhtimali barmu? bu heqte köz qarishini igilesh üchün enqerediki istratégiyilik chüshenchiler instituti mutexessisi doktor erkin ekrem ependi, kütahyadiki dumlupinar uniwérsitéti xelq'ara munasiwetler oqutquchisi doktor barish adibelli ependi, sherqiy türkistan teshkilatlar munbiri re'isi hidayetulla oghuzxan ependiler bilen söhbet élip barduq.
Hidayetulla oghuzxan ependi, türkiye ijtima'iy ishlar we a'ile ministiri sema ramazanoghlu xanimning konyadiki erbaqan uniwérsitétida ötküzülgen doklat bérish yighinida Uyghurlar toghrisidiki so'algha bergen jawabidin uning Uyghur mesilisini yaxshi bilidighanliqini chüshinip yetkili bolidighanliqini bayan qildi.
Doktor erkin ekrem ependi türk xelqining Uyghurlargha hésdashliq qilidighanliqini, türk hökümitiningmu bezide Uyghurlarni renjitip xitayni xursen qilidighan siyaset élip bériwatqanliqini bayan qildi.
Kütahyadiki dumlupinar uniwérsitéti xelq'ara munasiwetler oqutquchisi doktor barish adibelli ependi türk rehberlirining Uyghurlargha hésdashliq qilidighanliqini, emma dölet siyasiti bolush süpiti Uyghur mesilisi toghrisida xitaygha inkas qayturmaydighanliqini bayan qilip mundaq dédi: "Türkiyedin köp nerse kütmenglar, türkiyening gherb döletliri bilen bolghan munasiwiti buzuldi. Türkiye hazir iqtisadiy jehettin xitaygha éhtiyaji bar. Shunga Uyghur mesiliside xitaygha qarshi biwasite bir nerse déyelmeydu. Qaysi partiye hakimiyet béshida bolsa bolsun xitaygha bir nerse déyelmeydu. Chünki, hazir türkiyening iqtisadiy ehwali yaxshi emes, xitay bilen rusiyedin waz kéchelmeydu".
U, türkiye hökümitining wasitilik yollar bilen Uyghurlar toghrisida bir nerse qiliwatqanliqini bayan qilip mundaq dédi: "Türkiye hökümiti wasitilik yollar bilen bezi guruh we teshkilatlar arqiliq xitaygha pozitsiye bildürüshi mumkin. Mesilen hökümet bilen munasiwiti yaxshi gézit we téléwiziyeler Uyghurlar toghrisida dawamliq xewer élan qiliwatidu, emma hökümet özi xitaygha qarshi naraziliq bildürmeywatidu".
Doktor erkin ekrem ependi bügünki murekkep xelq'araliq weziyette türkiye-xitay munasiwitining qandaq bolidighanliqi toghrisida birnerse déyishning qéyin ikenlikini bayan qildi.
Sema ramazanoghlu xanim 2015-yili 5-aydin 2016-yili 5-ayghiche ijtima'iy xizmetler we a'ile ishliri ministirliqi wezipisi ötigen.
Uyghur élidiki lagér mesilisi ötken hepte amérika qoshma shtatlirida mu'awin prézidént sewiyeside küntertipke kelgen bolsimu, lékin türkiye hökümiti bu heqte téxighiche héchqandaq pozitsiye bildürmidi.
