Jenubiy mongghuliye qurultiyi: xelq'ara jem'iyet tibet, Uyghur we mongghul mesilisige köngül bölüshi kérek

13-Noyabir jenubiy mongghuliye qurultiyi re'isi timuchi réto tokyoda bayanat élan qilip xelq'ara jem'iyetni tibet, Uyghur we mongghul mesilisige köngül bölüshke chaqirdi.

Jenubiy mongghuliye qurultiyining bash katipi daychinning bildürüshiche, qurultay re'isi timuchi réto tokyodiki t k p medeniyet merkizi klubida bayanat élan qilip, xelq'ara jem'iyetni, jümlidin yaponiye hökümitini nöwette xitayda kündin-kün'ge nacharlishiwatqan tibet, Uyghur we mongghul kishilik hoquq mesilisige köngül bölüshke chaqirghan.

Bash katib daychinning éytishiche, qurultay re'isi timuchi réto bayanatida jenubiy mongghuliye qurultiyining kelgüsi pilanliri heqqidimu toxtalghan.

Téléfon ziyaritimizni qobul qilghan jenubiy mongghuliye qurultiyi re'isi timuchi réto tokyoda élan qilghan bayanati heqqide toxtilip:“Jenubiye mongghuliyediki yaylaqlarning xitay köchmenlirining qanunsiz kan échishi sewebidin weyranchiliqqa uchrash ehwali we shundaqla muhit bulghinishi toghrisida xelq'ara jem'iyetke bayanat élan qilip, xelq'ara jem'iyetni jenubiy mongghuliyediki bu mesililerge köngül bölüshke chaqirdim” dédi.

Qurultay re'isi timuchi réto sözide:“Jenubiy mongghuliyede, xitay kompartiyesi uzundin buyan mongghularni assimilyatsiye qilish siyasitini yolgha qoyghanliqi üchün, hazirqi waqitning özide bu yerdiki mongghul yashliri özlirining ana tilini pütünley untup, xitay tili arqiliq bir-biri bilen sözlishidighanliqini bayan qildim. Mongghul ma'aripi yoq qilinip, xitay mektepliri berpa qilinip, mongghul ma'aripi we til medeniyitining asasen yoq qilin'ghanliqi toghrisida toxtaldim” dédi.

Timuchi réto tokyoda élan qilghan bayantida yalghuz mongghul mesilisi toghrisida toxtilip qalmastin, belki özining tibet, Uyghur mesililirinimu tilgha alghanliqini bayan qilip:“Tokyoda élan qilghan bayanatimda yene mongghullar bilen teqdirdash bolghan tibet, Uyghur kishilik hoquq mesililirinimu tilgha élip ötüsh arqiliq tibetler bilen Uyghurlarning diniy étiqadining qattiq depsendichilikke uchrawatqanliqini otturigha qoydum. Bolupmu, xitay kompartiyesining Uyghurlarni xelq'ara térrorluq herikitige baghlap basturush siyasitini pash qilish arqiliq, xelq'ara jem'iyetning jümlidin yapon xelqining we hökümitining bu mesililerge yéqindin köngül bölüshini bildürdüm” dédi.

Timuchi réto bayanatida, yéqinda tokyoda qurulghan jenubiy mongghuliye qurultiyining kelgüside tibet we Uyghur kishilik hoquq teshkilatliri bilen birlikte élip baridighan pa'aliyetliri heqqidimu toxtalghanliqini bayan qilip:“Sürgündiki tibet hökümiti we shundaqla rabiye qadir bashchiliqidiki dunya Uyghur qurultiyi bilen birlikte, buningdin kéyin bu üch millet ortaq halda bir nishan we bir meqset bilen, xitay kompartiyesige qarshi pa'aliyet élip baridighanliqimizni bildürdüm we xitaydiki bu üch milletning kishilik hoquq mesilisige xelq'ara jem'iyetning köngül bölüshi, asiyadiki yaponiye dölitimu bu mesililerge alahide diqqet qilishi kéreklikini otturigha qoydum” dédi.

Tokyoda chaqirilghan jenubiy mongghuliye qurultiyining bayanat élan qilish yighinigha qatnashqan yaponiyelik kishilik hoquq pa'aliyetchisi aroma bu heqte toxtilip: “Jenubiy mongghuliye qurultiyining re'isi timuchi rétoning tibet, Uyghur we mongghul mesililiri toghrisida élan qilghan bayanati kishini heqiqeten qayil qilidu shundaqla uning bu üch milletning birlikte ittipaqliship xitay kompartiyesige qarshi élip barmaqchi bolghan kishilik hoquq pa'aliyet pilanliri kishini hayajan'gha salidu” dédi.

Igilishimizche, jenubiy mongghuliye qurultiyi re'isi timuchi réto tokyodiki bayanatida yene, xitaydiki mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchsi'i xada, türmidiki Uyghur öktichi ziyaliyisi ilham toxti we nobél tinchliq mukapatining sahibi lyu shaw bö heqqidimu toxtalghan.

Melum bolushiche, 10-noyabir tokyoda qurulghan jenubiy mongghuliye qurultiyining bu qétimqi bayanat élan qilish yighinigha teywen, xongkong we yaponiyediki bir qisim kishilik hoquq teshkilatlirining wekillirimu ishtirak qilghan bolup, bayanat élan qilish pa'aliyiti chüshtin kéyin sa'et ikkidin tötke qeder dawam qilghan.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.