Хитай компартийиси йеңи рәһбәрлик гуруһиниң уйғур елигә қаратқан сияситидә өзгириш боламду?

Ундақта, хитай компартийиси йеңи рәһбәрлик гуруһиниң уйғур аптоном райониға қаратқан сияситидә мәлум өзгиришләр боламду-йоқ? биз бу мәсилә һәққидә муһакимә елип бериш үчүн түркийә һаҗитәппә университети тарих факултетиниң дотсенти, истратегийилик чүшәнчә институтиниң мутәхәссиси доктор әркин әкрәм билән сөһбәт елип бардуқ. Биз төвәндики соаллар бойичә сөһбәт елип барду.

1-Һөрмәтлик әркин әкрәм әпәнди, һәммигә мәлум болғинидәк, ши җинпиң йеңи нөвәтлик хитай компартийиси мәркизий комитетиниң баш секретари һәмдә мәркизий һәрбий ишлар комитетиниң рәиси болди. Ши җинпиңниң дадиси ши җуңшүнниң 1950-йилларда хитай компартийисиниң милләтләр мәсилисини бир тәрәп қилиштики алаһидә һоқуқлуқ шәхс болғанлиқи мәлум. У 1950-йилларниң башлирида хитай компартийиси ғәрбий-шимал мәһкимисиниң секретари болған мәзгилләрдә ваң җин билән бирликтә уйғур елиниң сиясий тәқдирини бәлгиләштә мав зедоңға йол көрсәткән. Сизчә ши җуңшүнниң оғли болған ши җинпиңниң бу қетим тәхткә чиқиши хитайдики милләтләр мәсилисигә, болупму уйғур елиниң нөвәттики сиясий вәзийитигә қандақ өзгиришләрни елип келиши мумкин?

2-Бүгүн хитай компартийиси сиясий бюро әзалири һәм сиясий бюрониң 7 кишилик даимий әзалириниң исимлики елан қилинди. Җаң чүншән сиясий бюрониң 25 кишилик әзаси қатариға кирди. Бошүн қатарлиқ чәтәлләрдики хитайчә тор бәтлири тарқатқан хәвәрләрдин қариғанда, кәлгүсидә җаң чүншәнниң орниға уйғур аптоном райониға компартийә секретари қилип тәйинлинидиғанларниң чоқум сиясий бюрониң әзалиридин таллинидиғанлиқи тәхмин қилинмақта. Бу әһвал уйғур аптоном районида ваң лечүән дәвридики һакиммутләқлиқ вә қаттиқ қол сиясәтниң йәнә давамлишидиғанлиқидин дерәк берәмду?

3‏-Йеңи нөвәтлик хитай компартийиси рәһбәрлик қатлимидин уйғурларға һечқанчә орун берилмигәнлики аян болди. Җаң чүншән сиясий бюрониң әзалиқиға сайланди. Лекин, уйғур аптоном райониниң рәиси нур бәкри аран 205 кишидин тәркиб тапқан хитай компартийиси мәркизий комитетиниң әзасила болалиди, халас. Йәнә келип хитай компартийиси мәркизий комитети әзалири ичидә уйғурлардин нур бәкридин ибарәт бирла кишиниң орни бар, әмма бу қетим мәркизий комитетқа моңғуллардин 3 киши сайланди. Ундин башқа, хитай компартийиси мәркизий комитетиниң 107 кишидин тәркиб тапқан кандидат әзалири ичидә уйғурлардин пәқәт әркин турахунла сайланди, әмма тибәтләрдин болса 3 кишигә орун берилди. Бу әһваллар, нөвәттә уйғурларниң хитайдики сиясий һоқуқ мәркизидин барғансери йирақлаштуруливатқанлиқини көрситәмду?

Юқиридики аваз улинишидин әркин әкрәмниң қутлан билән өткүзгән сөһбәтниң тәпсилатини аңлайсиләр.