Türkiyediki “Usta ashpez” musabiqiside Uyghur qirghinchiliqi özgiche tonushturuldi

Neq meydandin tarqitilghan “Usta ashpez” namliq tamaq étish musabiqiside Uyghurlarning lengmini etken yash ashpez emir aydoghmush ependi. 2024-Yili 30-iyul, türkiye.

Uyghur mesilisining xelq'aralishishigha egiship, Uyghur yémek-ichmeklirimu xelq'arada tonuluwatqanliqi melum. Uyghur ta'amlirimu shu qatarda xelq'ara yémeklik musabiqiliride orun almaqta. Dangliq siyasiyonlar, yazghuchilar, sha'irlar, sen'etchiler, ressamlar arqa-arqidin her xil yollar bilen bayanatlar élan qilip, xitayning Uyghurlargha qiliwatqan irqiy qirghinchiliq siyasitini eyiblesh bilen birlikte Uyghurlarning heqqaniy dewasini qollaydighanliqini jakarlimaqta. 30-Iyun küni türkiyediki körürmenler sani eng köp bolghan téléwiziye pirogrammiliridin “Usta ashpez” namliq tamaq étish musabiqisining riyasetchisi, dangliq usta ashpez we köpligen dangliq ashxanilarning xojayini somer siwri'oghlu we dangliq ashpez memet yalchinqaya Uyghurlarning éghir weziyitini ijtima'iy taratqulardin körüwatqanliqini, shu sewebtin könglining qattiq yérim boluwatqanliqini we Uyghurlarning heqliq dewasini qollaydighanliqini bildürüshti.

30-Iyun küni kechte neq meydandin tarqitilghan pirogrammida emir aydoghmush isimlik ashpez yash musabiqige Uyghurlarning lengmini bilen qatnashqan bolup, u, tamaq bahalighuchilarning yaxshi bahasigha ériship, hel qilghuch musabiqige qatnishish layaqitige érishti.

RFA/Erkin Tarim

Emir aydoghmush neq meydandin tarqitilghan téléwiziye pirogrammisida lengmen sozup, qoruma qorup lengmen qildi. U mezkur pirogrammida aldi bilen özini tonushturup mundaq dédi: “Men emir aydoghmush, bu yil 23 yashqa kirdim. Bügün silerge lengmen qilip bérimen. Bu musabiqige Uyghur tamaqliridin birni tallidim.”

Arqidin mezkur pirogramma riyasetchisi, tamaqning temini tétip bahalash hey'iti ezasi somer siwri'oghlu Uyghurlarni tilgha élip mundaq dédi: “Uyghur lengmini aliy tamaq. Men ishtiha bilen yédim. Bek temlik tamaq. Men buni türkiyediki her qandaq bir ashxanida yésem yuqiri baha bérimen. Sen bu ötkeldin öttüng, hel qilghuch musabiqige qatnishish layaqitini qazanding.”

“Usta ashpez” pirogrammisining bahalash hey'et ezasi mehmet yalchinqaya ependimu somer siwri'oghluning dégenlirini testiqlap mundaq dédi: “He'e, Uyghur namini anglapla shu yadimgha keldi. Uyghur türklirige salamimni yollaymen. Ular tartiwatqan zulumni ijtima'iy taratqularda körüwatimen. Bizning qelbimiz her da'im Uyghur türkliri bilen bille. Uyghur qérindashlirimizgha élip bériliwatqan bu iskenje, zulum we irqiy qirghinchiliq haman bir küni tügeydu.”

RFA/Erkin Tarim

Emir aydoghmush bu heqte téléfon ziyaritimizni qobul qilip undaq dédi: “Méning ismim emir aydoghmush, hazir 23 yashta, sekkiz yildin buyan ashpezlik qiliwatimen. 14 Yash waqtimda bolu wilayitining men'gen nahiyelik ashpezlik toluq ottura mektipide ashpezlik kespini bashlighan idim. Kéyin antaliyediki aq déngiz uniwérsitétining ikki yilliq ashpezlik kespini püttürgendin kéyin istanbulda bir réstoranda ishlewatimen. Men millitimni we tamaqlirimizni yaxshi körgechke türk tamaqliri boyiche usta boldum.”

Emir aydoghmush usta ashpez musabiqiside lengmen qilishidiki meqset toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Men sherqiy türkistandiki qérindashlirimizning awazini anglitish üchün ‛usta ashpez‚ tamaq musabiqiside lengmen qildim. Uning üstige bizmu ottura asiyadin kelgen bolghachqa tamaqlirimiz oxshap kétidu.”

Emir aydoghmush tamaqlarning bir milletni tonushturushta zor rol oynaydighanliqini, shunga Uyghur tamaqlirida bezi islahatlarni qilish kéreklikini bayan qilip mundaq dédi: “Men kütmigen shekilde nurghun ademning maxtishini qolgha keltürdüm. Nurghun yaxshi inkaslar keldi. Lengmen bek yaxshi tamaq, Uyghurlarning nurghun yaxshi tamaqliri bar. Lékin dunyada hemmila yaxshi nerse bilinip ketmeydu. Hazir Uyghurlar dunyaning her qaysi jaylirida ashxana échiwétiptu, elwette kilassik Uyghur tamaqlirini qilish muhim, lékin bu tamaqlarni yéngilash, islahat qilish kérek. Mesilen amérikada Uyghur ashxanisi achqanlar amérikiliqlar yaxshi köridighan bezi xuruchlarnimu qoshup özgertish qilsa bolidu. Yémek-ichmeklerning milletlerni tonushturushta roli nahayiti zor.”

“Türkiye usta ashpizi” namliq ashpezlik musabiqisi tunji qétim en'gliyede bashlan'ghan bolup, hazir dunyadiki 18 dölette bar iken. Türkiyege 2011-yilida kirgen bolup 2018-yilidin tartip “Qanal-8” téléwiziyeside neq meydandin tarqitilmaqta. Bu, türkiyede eng köp körürmini bar musabiqe bolup, mezkur pirogrammigha dunyada tonulghan italiyelik ashpez danilo zanna, türkiyelik dangliq ashpez somer siwri'oghlu bilen memet yalchinqaya ependi riyasetchilik qilmaqta.

Türkiyede eng köp kishi, bolupmu yashlar qiziqip köridighan bundaq bir téléwiziye pirogrammisida Uyghur mesilisining tilgha élinishini qandaq chüshinishimiz kérek? bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan dunya Uyghur qurultiyi wexpisi re'isi abdureshit abdulxemit ependi “Bu sherqiy türkistan dewasining türkiyede zorayghanliqining ipadisi” dep körsitish bilen birge bu xil téléwiziye programmilirini on milyonlighan ademning köridighanliqini, buningda Uyghur lengminining körsitilishi we Uyghurlarning tilgha élinishining mahiyette Uyghur medeniyiti bilen Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitining tonulushi ikenlikini bayan qildi.

2021-Yili 7-ayning 12-küni kechqurun neq meydandin tarqitilghan pirogrammida burju önal isimlik ashpez ayal musabiqige Uyghurlarning kawa mantisi bilen qatnashqan bolup, u, tamaq bahalighuchilarning yaxshi bahasigha ériship, hel qilghuch musabiqige qatnishish layaqitige érishken idi.