“54-Nöwetlik dunya xewpsizliki muhakime yighini” myunxénda bashlandi

Gérmaniye axbarat wasitiliridiki uchurlardin melum bolushiche, yilda bir qétim ötküzülidighan “Dunya xewpsizliki muhakime yighini” ning 54-nöwetliki gérmaniyening myunxén shehiride 16-féwral chüsh sa'et 12:07 ötkende bashlan'ghan. Yighin'gha yüzdin artuq dölettin 500 din artuq yuqiri derijilik dölet rehberliri, 20 din artuq döletning prézidént yaki aliy derijilik mes'ulliri ishtirak qilghan.

Bu qétimqi yighinning muzakire qilidighan ghol témisi - dunya weziyiti, iqtisadiy krizis, ottura sherqtiki toqunushlar, döletlerning herbiy we xewpsizlik siyasetliri qatarliqlardin ibaret bolup, 3 kün jeryanida 30 qétim mexsus muzakire yighini bolidiken. 120 Qétim nutuq sözlinidiken. Herqaysi ellerdin kelgen dölet erbabliri arisida 2000 qétimliq uchrishish bolup ötidiken. Dost we düshmen döletlerning rehberliri yighinda erkin bes-munazire élip baralaydiken.

Yighin chaqirilghan “Bawariye méhmansariyi” bu yighin üchün 340 éghiz yataq, 40 yighin zali, 950 mulazimetchi ajratqan. Sheherlik saqchi idarisi bolsa yighinning bixeterliki üchün 4 ming saqchi ajratqan. “Bawariye méhmansariyi” aldidiki kocha toluq qamal qilin'ghan.
Perez qilinishiche, bu qétimqi yighin jeryanida peqetla “Shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilatigha qarshi birlik” namliq teshkilatning kölimi chong bolmighan namayish heriketliri bolup ötidiken. Emma namayish yighin meydanidin yiraq bir jayda tinch usulda, awazsiz élip bérilidiken we yighin'gha tesir körsitelmeydiken.
Ötken yili gérmaniyening hamburg shehiride ötküzülgen “Aliy derijilikler uchrishishi” yighinigha dölet 31 ming neper bixeterlik küchlirini ajratqan bolsimu, yüzminglighan namayishchilarning qarshiliqigha duch kelgen hemde éghir buzup-chéqish hadisiliri yüz bergen idi. 

Dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa ependi “Bu yighin munasiwiti bilen Uyghurlar namayish ötküzemdu?” dégen so'alimizgha jawab bergende, bu yighin meydanigha yéqin yolighili bolmighachqa hemde saqchi terep namayishqa ruxset bermigenliki üchün Uyghurlarning awazini anglitish mumkin emeslikini, bu sewebtin d u q ning bu yighin munasiwiti bilen namayish uyushturmighanliqini tilgha aldi.
Xewerlerde eskertilishiche, “54-Nöwetlik dunya xewpsizliki yighini” ni “Myunxén xewpsizlik muhakime yighini jem'iyiti” teshkilligen. Bu nöwetlik yighin'gha 2 milyon yawro iqtisad serp qilinidiken. Bu chiqimni mezkur jem'iyet üstige alghan. Dölet we soda-sana'et sahesi bu chiqimning melum qismigha yardem qilidiken. 
D u q ning mu'awin re'isi perhat muhemmidi ependi, “Yighin jeryanida nöwettiki Uyghur élining weziyiti yaki Uyghurlar mesilisi otturigha qoyulushi mumkinmu?” dégen so'alimizgha jawab bergende, yighin xatirisi dawamliq mexpiy saqlinidighan bolghach bu qétimqi yighinda xitay dölet wekilliri bilen élip bérilghan söhbetlerning mezmunini bilishning mumkin emeslikini tilgha aldi. 

“Myunxén xewpsizlik muhakime yighini” ni 1963-yili gérmaniyelik neshriyat sodigiri éwald fon klayis bilen fizika alimi édward téllér teshkilligen. Deslepki nami “Xelq'ara dölet mudapi'e yighini” dep atalghan. Kéyin “Myunxén xewpsizlik muhakime yighini” yaki “Dunya xewpsizliki muhakime yighini” dep özgertilgen. Bu yighin her yili peqetla gérmaniyede ötküzülidighan bolup, 3 kün dawamlishidighan, xelq'aradiki birdin-bir dunya xewpsizliki muhakime yighini bolup hésablinidiken.