Bérmudadiki Uyghurlar:“ Térorchi emeslikimizni dunyagha körsettuq!”

Bérmudadiki Uyghurlargha bérilidighan bérmuda pasportining muqawisi

27-Awghust küni xélil mamut, abdulla abduqadir, ablikim turaxun we salahidin abdul'ehed qatarliq töt Uyghur üchün shatliqqa tolghan bir kün boldi. Chünki buni 2009-yili amérika hökümiti ularni “Düshmen jengchisi emes” dep élan qilghan hemde gu'entanamo türmisidin chiqirip bérmuda taqim arallirigha yerleshtürgendin buyanqi dölet teweliki bolmasliqtek hayatliq musapisige xatime bérilgenlikning jakarlinishi, déyishkimu bolatti. Bu xewer tézdin dunyaning herqaysiy jayliridiki axbarat wastiliride xewer qilinip, kishilerning yadidin kötirilip qalghan achchiq hékayilerni yene bir qétim esletti.

Biz bu heqtiki ehwallardin xewerdar bolush üchün bérmudadiki sabiq gu'entanamo mehbusliri bilen alaqilashqinimizda ular shu jayda öylük-ochaqliq bolup, xélila chong bir jama'et bolup qalghan iken. Ulardin xélil bu heqtiki ehwallarni tonushturup, bérmudada tughulghan bu Uyghur gödeklirining qérindashlarche chong boluwatqanliqini xoshalliq bilen sözlep berdi.

U shuningdin kéyin özlirining bérmudagha kelgendin kéyinki hayati heqqide qisqiche melumat bérish heqqidiki éltimasimiz boyiche özlirining deslepki mezgillerdiki yatsirash we kishilerning gumanliq qarashliri ichide dadilliq bilen ishqa kiriship ketkenlikini, shu arqiliq özlirining emgeksöyer bir xelqning perzenti ikenlikini namayen qilghanliqini sözlep berdi.

Xélil mamutning éyitishiche, ular tézla yerlik muhitqa masliship kétishke tirishqan we özlirining exlaq-peziletliri bilen kishilerning hörmitige érishishke bashlighan.

Söhbet jeryanida biz “Gu'entanamodin chiqqan” dégen qabahetlik nam bilen bérmudagha kélip yerleshkendin kéyin bu Uyghurlarni bir qisim  kishilerning yenila “Térorluq” bilen baghlap chüshinip kelgenlikini, bu jehette ularning qandaq hés-tuyghularda bolghinini sorighinimizda  abdulla abduqadir özlirining bérmudagha kélishining emeliyette bu jayda Uyghur dawasini teshwiq qilishning bir pursiti bolghanliqini bildürdi.

Derweqe, bu mezgilde u Uyghurlar özlirining emgekchanliqi, aq köngül tebi'iti we addiy-sadda mijezi arqiliq Uyghurlarning “Térorchilar” emes, belki xitayning zulmigha uchrawatqan bir xelq ikenlikini teshwiq qilghan. Ulargha bérmuda pasportining bérilishi bolsa bu xil chüshinishni yuquri pellige chiqarghan. Abdullamu söhbet jeryanida buni alahide tekitlep ötti.

Söhbet jeryanida abdulla özlirini tesirlendürgen ishlar qatarida özliri qatmu-qat bésimlargha duch kéliwatqan shu yillarda Uyghur jama'itining shundaqla bir qisim Uyghur pa'aliyetchilerning özlirige izchil teselliy bérip kelgenlikini, shuningdek özlirining haman bir küni yoruqluqqa chiqidighanliqidin héchqachan ümidsiz bolmighanliqini bildürdi.

Eyni waqitta bu Uyghurlarni bérmudagha yerleshtürüshning aldi-keynide ulargha köp yil terjimanliq qilghan Uyghur siyasiy pa'aliyetchi roshen abbas bilen bu mesile heqqide söhbette bolghinimizda, u buni sabiq Uyghur mehbuslarning axirqi hésapta üzél-késil aqlinip chiqqanliqining bir ispati, dep qaraydighanliqini bildürdi. Shuning bilen bir waqitta buni addiyla pasport élish dep qarimaydighanliqini, téximu muhimi buni xitay hökümitining xelq'arada yene bir qétim shermende bolushi, dep qaraydighanliqini tekitlidi.

Melum bolushiche, bérmudadiki bu Uyghurlarning pasportliri aldi-keyni bolup ishliniwatqan bolup, ular birdek bérmudani “Ikkinchi weten” dep qarimaqta iken. Shundaqla hazirche bu jaydin bashqa jaylargha köchüp kétish pilanimu yoq iken. Biz axirida ulargha xatirjemlik we amanliq tilep söhbitimizni axirlashturduq.