D u q chaqiriq élan qilip “Uyghur aptonom rayoni” ning heqiqiy mahiyitini pash qildi

Xitay kommunist armiyesi 1949 - yili sherqi turkistan'gha bésip kirgendin kéyin, 1955 - yili 10 - ayning 1 - kuni atalmish “Shinjang Uyghur aptonom rayoni” qurulghanliqini jakarlighan idi. Bu munasiwet bilen dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanimning rehberlikide d u q rehberlirining kéngeytilgen téléfon yighini chaqirildi. 29 - Awghust küni chaqirilghan yighinigha d u q re'isi rabiye qadir xanim, herqaysi komitétning mudir we mu'awin mudirliri, mu'awin re'islerdin bolup 20 kishi qatnashti. Yighin qatnashchiliri xitay da'iriliri Uyghur aptonom rayon qurulghanliqining 60 - yilliqini katta murasimlar bilen ötküzüwatqan bügünki künlerde, xitayning 60 yildin béri Uyghurlargha élip barghan bésim siyasetlirini, zulmini we yalghan aptonomiyening heqiqiy mahiyitini dunya jama'etchilikige anglitish üchün némilerni élip bérish toghrisida muzakire élip bérip 9 maddidin terkip tapqan chaqiriqni maqullidi. Bügün élan qilin'ghan chaqiriqta munular yézilghan:

1. D u q xitay xelq jumhuriyitining dölet bayrimi küni we atalmish shinijang Uyghur aptonom rayonining qurulush küni bolghan 10 - ayning 1 - künini, sherqiy türkistan xelqining matem küni dep jakarlap, bu künde chet'ellerdiki pütün sherqiy türkistanliqlarni toy - tökün, tughulghan küni, köngül échish, ziyapet ötküzmeslike chaqiridu.

2. Herqaysi doletlerdiki sherqi turkistan teshkilatliri we jama'etchilikining özliri pa'aliyet élip bérwatqan döletlerning qanunliri yol qoyghan da'iride, namayish qilish, axbarat yighini ötküzüsh, bayanat ilan qilish, yighin oyushturush qatarliq her xil shekildiki naraziliq pa'aliyetlirini oyushturushini telep qilidu.

3. Herqaysi jaylarda ötküzilidighan namayishlargha, sherqi türkistanliqlardin bashqa yene, türk, musulman qérindashlirimizning we chet'ellik dostlirimizningmu keng kölemde qatnishini qolgha keltürüsh chaqiriq qilinidu.

4. Pa'aliyet we namayishlar jeryanida tarqitilidighan doklat we teshwiqat waraqlirining birdek bolushigha kapaletlik qilish üchün, d u q teshwiqat merkizi teripidin birtutash halda matériyal hazirlinidu we barliq teshkilatlar mushu teshwiqat matériyalini asas qilidu.

5. Yawropa we amérika parlaméntlirigha shundaqla herqaysi xelq'ara kishilik hoqoq teshkilatliri, islam teshkilatlirigha we herqaysi döletlerning elchixanlirigha d u q namidin xitayning Uyghurlargha qarita yürgüziwatqan 60 yilliq irqiy qirghinchiliqi, zulum we bésim siyasiti pash qilin'ghan we eyiblen'gen mezmunda naraziliq xéti ewetilidu.

6. Yéqin munasiwette bolghan chet'ellik zhurnalist, muxbirlar, siyasetchiler we parlamént ezalirini seperwerlikke keltürüp, xelq'ara metbu'atlarda mexsus xewer - maqaliler we obzorlarning élan qilinishini qolgha keltürüsh üchün tirishchanliq körsitilidu.

7. Herqaysi tor betliri, jümlidin d u q we uninggha qarashliq teshkilatlarning tor betliri, fésbo'ok qatarliq teshwiqat munberliri rengsiz halgha keltürülidu.

8. Xitay hökümitining, sherqiy turkistanda 60 yildin béri élip bériwatqan siyasi, medeniy, diniy, iqtisadiy, ékologiye jehetlerdiki weyranchiliqi, bésimlirigha a'it wekil xaraktérlik resimler tallinip chiqip, katigoriyeler boyiche her qaysi döletlerde resim körgezmisi échilidu.

9. Bu chaqiriqqa awaz qoshush we uni orunlash uchun pütün teshkilatlar, jama'etler we wetenperwerlerning hazirdin bashlap jiddiy teshkili we idiyewiy teyyarliq qilishni telep qilidu!

Biz bu chaqiriq toghrisida téximu tepsiliy melumat igilesh üchün d u q ijra'iye komitéti mudiri dolqun eysa ependi bilen téléfon ziyariti élip barduq.

U, dunya Uyghur qurultiyining jiddiy yighin chaqirip bu chaqiriqni élan qilishtiki meqsiti toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Uyghur aptonom rayoni qurulghan 50 yildin buyan, sherqiy türkistan xelqi tarixta misli körülmigen derijide azap - oqubetlerge, bésimlargha muptila bolup keldi. Uyghur xelqining musteqilliq, erkinlik, démokiratiye, insan heqliri we öz teqdirini - özi belgilesh telepliri xitay hakimiyiti teripidin wehshilerche basturulup keldi. Aptonomiye sözi xitay hökümitining tashqi qisimda dunyaning közini boyash, ichki qisimda sherqiy türkistan xelqining yashash heqqige tajawuz qilishning wiwiskisi boldi.

Xitay hökumiti 2015 - yili 10 - ayning 1 - küni Uyghur aptonom rayoni qurulghanliqining 60 - yilliqi munasiwiti bilen “Katta toy” gha teyyarliq körmekte. Xitay hökümiti tentene bilen ötküzmekchi bolghan bu atalmish “Toy küni” sherqiy türkistan xelqi üchün bir matem künidur, bir musibet künidur!

Biz xitayning bu köz boyash siyasitini dunyagha anglitish, 60 yildin béri Uyghurlargha élip barghan bésim we qirghinchiliq siyasitini pash qilish meqsiti bilen bu chaqiriqni élan qilduq.

Dolqun eysa ependi sözining axirida, dunyaning herqaysi jayliridiki pütün sherqiy türkistan ammiwiy teshkilatliri, sherqiy türkistanliqlar jümlidin Uyghurlarni bu chaqiriqqa awaz qoshushqa chaqirdi.