Ereb döletlirining chong qurultiyi we kélechek bésharetliri
2013.01.28

Tehlilchilerning bildürüshiche, mezkur qurultay ereb baharini bashtin kechürgen döletlerni asas qilghan halda chaqirilghan bolup, 2015-yilghiche bolghan ikki yil ichide, ereb döletliri otturisidiki öz-ara soda ishlirini janlandurup yéngi bir pellige kötürüsh, ereb bahari harpisida iqtisadiy jehettin chékinish yüz bergen döletlerning iqtisadi ehwalini yaxshilash, tamozhna birlikini yolgha qoyush qatarliq muhim mesililerni bash mawzu qilghan bolup, bu qurultayning ehmiyiti misir, tunis, yemen qatarliq ereb baharini bashtin kechürgen döletler üchün tolimu zor iken.
Se'udi erebistanida chiqidighan gézitlerning hemmiside mezkur qurultay heqqide herxil tehliller we köz qarashlar otturigha qoyulmaqta. Radi'o-téléwiziyilermu diqqitini mezkur qurultaygha béghishlighan bolup, kündilik xewerler we söhbetlerning köpinchisi asasen mushu qurultay heqqide bolmaqta.
Se'udi erebistanida chiqidighan “El medine” gézitining 2013-yili 25-yanwar künidiki sanida, “Ereb bahari üchün iqtisad kérek” dégen témida bir maqale élan qilin'ghan bolup, maqalide mundaq dep yézilghan:
“Se'udi erebistan padishahi abdullaning teklipi we sahibxaniliqi bilen paytext riyad shehiride chaqirilghan ereb döletlirining 3-nöwetlik iqtisad qurultiyi tolimu munasip waqitta chaqirilghan bolup, ereb bahari jeryanida iqtisadi chüshkünlükke uchrighan qérindash ereb döletlirining iqtisadi jehettin bélini rusliwélishini ümid qilghan bu qurultay köpligen ijabiy tekliplerni sundi we yéqin kélechekte emelge éshishi kütülgen bir qatar ijabiyliqlargha qol qoydi. Hazir misir, yemen, tunis qatarliq döletler iqtisadiy qiyinchiliqlargha duch kelgen bolsa, liwiye, aljiriye we iraq qatarliq döletler tinchliqqa mohtaj bolmaqta. Ehwal qandaqla bolmisun, birinchi qilip ereb döletlirining iqtisadini yaxshilash kérek. Chünki, iqtisad dégen din we mezhep ayrimaydu. Ereb döletliri otturisidiki siyasiy we ijtima'iy tereplerdiki köz qarashlarning oxshash bolmasliqi ularning iqtisadi jehettin hemkarlishishigha we birlishishige tosqun bolalmaydu. Chünki, iqtisad hemmige kérek, iqtisad mezhep tonumaydu. Shunga hemme birlikte iqtisadni yaxshilash we bu yolda öz-ara emeliy hemkarliqni qolgha keltürüsh lazim.”
Qurultayning qararliri
Yene se'udi erebistanda chiqidighan “El riyad” gézitining shu künidiki sanida mundaq dep yézilghan:“Riyad shehiride chaqirilghan3-nöwetlik ereb döletliri iqtisad qurultiyida nahayiti muhim qararlar élin'ghan bolup, ular ereb döletliri otturisidiki öz-ara soda-tijaret hejmini az dégende yene yüzde 50 pirsent chongaytish, yashlardiki ishsizliqqa xatime bérish üchün chare-tedbir qollinish, ayallarning jem'iyettiki rolini jari qildurush, muhit asrashqa köngül bölüsh, yuqumluq késelliklerning aldini élish üchün muhitning sapliqini saqlash qa'idilirige jiddiy emel qilish, 2015-yilgha qeder ereb döletliri otturisida tamozhna birlikini emelge ashurush qatarliqlardin ibarettur.”