“1.3 Milyard xitaygha turamsen yaki Uyghurghimu?” shertini qoyghan xitay gérmaniyede reswa boldi (1)

Xitay konsuli bawariye parlaméntida s p d parlamént bashliqi markos rénder ependige “1.3 Milyard xitaygha turamsen yaki Uyghurghimu?” dégen shertni qoyidu, markos ependi bolsa “Uyghur dostlirimgha turimen” dep jawab béridu. Xitay konsuli reswa bolidu, emma bu reswaliq shu yerdila qalmay, 25-iyun küni gérmaniyediki meshhur bir gézit arqiliq pütün gérmaniyege taraydu.

25-Iyun küni jenubiy gérmaniye gézitining “Qalaymiqanchiliq” stonida élan qilin'ghan “Bawariyening s p d si Uyghurlar üchün toqunushqa kirdi” namliq bir xewer küchlük tesir qozghidi. Xewerde gérmaniyediki eng chong partiyining biri bolghan s p d ning bawariye parlaméntidiki re'isi markos ependining xitay konsuli otturigha qoyghan “Ya 1.3 Milyard xitaygha turisen, ya altetoktok Uyghurgha turamsen” dégen uyatsiz shertini ret qilip, özining küchlük xitay terepte emes, ajiz Uyghurlar terepte turidighanliqini jakarlighanliqi, buning bilen xitay konsullirining sorunni tashlap chiqip ketkenliki bayan qilindi.

Yüz bergen weqege eslide bash shtabi myunxén shehiride bolghan d u q ning mu'awin re'isi esqerjan bilen xitay konsuli sün arisida yüz bergen uqushmasliq hemde s p d ning sorunida dölet we millet wekilliri bilen barawer orun tutup turghan xitaygha qarshi bir Uyghurning bolushigha xitayning taqet qilalmighanliqi seweb bolghanliqidek mezmunlar tilgha élindi. Xewerde yene, ilham toxti resimliri bilen tonushturulup, xitayning normal bir kishilik hoquq pa'aliyetchisini muddetsiz qamaq jazasigha mehkum qilghanliqi eskertildi. Lékin bu xewer neqeder qiziqarliq bolushigha qarimay bash-axiri toluq bolmighan, chüshinish qéyin bir xewer idi.

Bu yerde zadi néme weqe yüz berdi? bu gézit néme démekchi? némilerni dédi we yene némilerni démidi? xitay konsuli qandaqsige gérmaniyediki bir küchlük partiyining re'isige bundaq exlaqsiz shertni qoyalaydu? jenubiy gérmaniye géziti bu diplomatik sürkilishni qandaq biliwaldi?

Bulargha jawab tépish üchün, bu weqening sadir bolushigha sewebchi bolghan esqerjan ependige muraji'et qilishqa toghra kélidu. Esqerjan ependining bayanliridin shunisi melumki, bu weqe 24-iyun küni bawariye parlaméntidiki iptar sorunida yüz bergen. Esqerjan körüshken bu xitay yardemchi konsulining ismi sün ruying. Esqerjan özini “Men bir Uyghur” dep turup tonushturghan bolsimu, xitay konsuli sün ruying öz hökümiti ögetken “Uyghur démek-térrorist démek” dégen telimatni derhal ésige alalmaydu. Esqerjanni nahayiti medeniy, xushxuy ademken, dep qaraydu, uninggha yéqinlishidu, ariliqta ular birge resimlerge chüshüwélishqimu ülgüridu. Biraq isim kartilirini almashturidighan chaghda chataqning chongi chiqidu. Xitay konsuli sün özining bilmestin qoqasqa dessiwalghanliqini chüshinip qattiq chöchüp kétidu. Öz dölitining 1-nomurluq düshmini bolghan d u q namliq qorqunchluq teshkilatning mu'awin re'isige xélidin biri sürkilip yürgenlikini u mana emdila chüshen'genidi.

Xitay konsuli sünning esqerjandin isim kartini qayturuwélishi we resimlerni öchürüwétishni telep qilishidinla uning pishqan bir diplomat emeslikini hemde ötküzgen xataliq üchün öz dölitining jazasidin qorquwatqanliqini perez qilishqa bolatti. Emma u, buning arqidinla özini hem dölitini reswa qilidighan ikkinchi xata qedemni basidu. Xitay konsuli sün özining diplomatliq nopuzidin paydilinip, s p d ning bawariye parlaméntidiki re'isige tehdit sélishni bashlighanidi. Biz uning némilerni dégenlikini esqerjan ependining éghzidin anglaymiz. Bularni esqerjan'gha markos ependi özi sözlep bergen,. Biraq bular jenubiy gérmaniye gézitide tilgha élinmighan tepsilatlar. Ishning qiziqi, bu weqening gézitte ashkarilinip kétishidur. Bu heqtiki uchurning dawamini kéyinki programmimizda diqqitinglargha sunimiz.