Harpérning xitay bilen tüzgen tamozhna kélishimi kanada xelqini narazi qilghan

Melum bolushiche, yéqida béyjingda ziyarette bolghan kanada bash ministiri stéfén harpér xitay terep bilen bilen tamozhna istixbarati almashturush kélishimige imza qoyghan. Uning kanada xelqining pikrini almay turup, bundaq bir nazuk kélishimge imza qoyghanliqi kanada xelqining naraziliqini qozghighan.

Bezi mutexessisler mezkur kélishimning kanada palatasida munazirige qoyulushi kéreklikini tekitlidi. Stéfén harpér 11 - ayning béshida béyjingda ziyarette bolghan we xitayning yuqiri derijilik emeldarliri bilen körüshken idi.

Kanada tamozhna mulazimet idarisining “Yershari xewerliri” téléwiziyesige melum qilishiche, kanada tashqi ishlar ministiri bu kélishimge 11 - ayning 8 - küni imza qoyulghanliqini bildürgen we kanadaning sodidiki 2 - chong shériki bolghan xitay bilen imzalighan “Tamozhna istixbarati almashturush kélishimi”ning kanada chégrasidin kiridighan mallarni tekshürüsh we bixeterlikke kapaletlik qilishta muhim rol oynaydighanliqini éytqan.

Emma, kanadaliq mutexessisler we öktichi partiyiler mezkur kélishimge qattiq naraziliq bildürmekte.

Kanada xitay munasiwetliri mutexessisi doktor charléz burton harpér hökümitining bu heqtiki köz qarishigha qétilmaydighanliqini bildürüp mundaq dédi: men hökümitimizning chégra qanunimizni közge ilmaydighan mushundaq bir hökümet bilen tamozhna istixbarati almashturmaqchi bolghanliqini chüshinelmidim we qobul qilalmidim.

Kanada hökümiti yawropa birliki, amérika, yaponiye we isra'iliye bilenmu oxshash kélishimge imza qoyghan.

Halbuki, doktor burton xitay hökümiti bilen bu xil kélishimge imza qoyushning pütünley oxshimaydighanliqini we belki xeterlik ikenlikini bildürüp mundaq dédi: bashqa döletlerge oxshimaydighan yéri xitay hökümitining we xitay armiyesi kanadagha qanunsiz herbiy téxnikilarni we qanunsiz mallarni kirgüzüshke biwasite yétekchilik qilip arilishidighanliqini hemmimiz bilimiz. Xitayning tamozhna mulazimiti, xitay hökümiti we xitay kommunist partiyesining bir qismi. Bundaq bolghanda xitay chekligen téxnika we mallarni kanadagha asanla kirgüzüwétidu. Hetta kanada tamozhna mulazimiti teripidin teminlen'gen uchurlarni xitay kanadaning ziyinigha qollinishi mumkin. Uning üstige xitay hökümiti chégradin kanadagha kirgüzülgen téxnika we mallar heqqide yalghan uchurlarni teminleydu. Bu ularning tebi'iti.

Kanada hökümiti imza qoyghan bu kélishimning qaysi türlerni öz ichige alidighanliqi, buning ichide xitaydin kanada chégrasigha panahliq tilep kelgüchiler heqqidiki istixbaratning bar yoqluqi yaki kanadaning qanchilik kontrolluqni qolida tutalaydighanliqi éniq emes bolup, doktor burton bu heqte tepsiliy melumat élishni kütüwatqanliqini bildürdi.

U mundaq dédi: eslide bundaq kélishimlerge imza qoyulushitin burun bayanat élan qilinishi, imza qoyulidighan kélishimning turliri élan qilinishi kérek idi. Harpér hökümiti bundaq bayanat élan qilmidi. Kanada bixeterlik idarisi we kanada xan jemeti atliq saqchiliri idarisining buningdin xewiri barliqi sözlendi, emma ularning qandaq jawab bergenliki éniq emes. Méningche kanada bixeterlik idarisi buninggha qarshi chiqishi kérek. Chünki bu ularning xitaydin kélidighan ishpiyonluq heriketlirini tekshürüp éniqlishigha qolaysizliq yaritidu.

U yene, küchiyiwatqan tenqidiy pikirlerning xitay bilen imzalan'ghan tamozhna istixbarati kélishimini bikar qilishta qanchilik tesiri bolushi mumkinchiliki heqqide toxtilip mundaq dédi: bu kélishim choqum kanada dölet mejlisi awam palatasida otturigha qoyulushi kérek, gerche imza qoyulup bolghan kélishimni bikar qiliwetkili bolmisimu, emma biz buni yürgüzüshte kanada menpe'etini qoghdaydighan belgilimilerni kirgüzüshimiz kérek.

Melumatlargha qariganda, xitayda yasalghan saxta mallarning kanadagha köplep kirgüzüliwatqanliqi tosulush uyaqta tursun, kanadaning xitay bilen tamozhna uchurlirini almashturush kélishimi tüzüshi kanadaliqlarni endishige salghan.

Xitayning kanadaning soda we herbiy mexpiyetlikini oghrilighanliqi heqqide nurghun misallar bolup, otken yili xitayda tughulghan kanadaliq ching chwenxu'ang kanadaning charlighuchi kémisi heqqidiki uchurlarni oghrilap xitaygha qachmaqchi bolghanliqi üchün qolgha élin'ghan.

Uningdin bashqa yene, xitay sodiger su bin, kanadaning F - 35 tipliq küreshchi ayropilani heqqidiki uchurni oghrilap xitay igidarchiliqidiki shirketke satmaqchi bolghan idi.