Hindistan - xitay chégra mesilisi yene jiddiyliship ketti

Hindistan - xitay chégra ixtilapi 1962 - yili ikki dölet arisidiki herbiy toqunushni keltürüp chiqarghan. Arunachal - paradash shtati we keshmirning aqsaychin rayoni hindistan - xitay arisidiki chégra ixtilapining muhim tügüni.

Hindistan xitay armiyisining emeliy kontrolluqidiki jamu - keshmirning 38 ming kwadrat kilométirliq aqsaychin rayoni hindistan zémini ikenlikini we xitay bésiwalghanliqini ilgiri sürüp kelgen. Xitay bolsa arunachal shtatining tibetke qarashliq ikenlikini ilgiri sürüp, hidistanning igilik hoquqini ret qilip keldi. Yéqinda xitay armiyisining ladaq chigrisigha ichkirilep kirishi ikki dölet arisidiki chégra ixtilapini yene keskinleshtürüwetti.

Töwende muxbirimiz erkin melumat béridu.

Hindistan dölet mudapi'e ministiri antoniy xitay armiyisining hindistan kontrolluqidiki ladaq rayonigha ichkirilep kirip, chédir qurghanliqi heqqidiki xewerge inkas qayturup, barliq tedbirlerni qollinip hindistan chégrisini qoghdaydighanliqini bildürgen. U hindistan parlaméntida muxbirlargha qilghan sözide, biz barliq zörür tedbirlerni qollinip menpe'etimizni qoghdawatimiz....... Menpe'etmizni qoghdash üchün barliq tedbirlerni qollinimiz, dégen. Hindistan axbarat wastilirining xewer qilishiche, 15 - aprél xitay armiyisining 50 kishilik bir etriti jamu - keshmirge qarashliq ladaq rayonigha 10 kilométir ichkirilep kirip chédir qurghan.

Hindistan tashqi ishlar ministiri salman kurshit, xitayning bésip kirish herikitini muwapiq yol bilen hel qilishqa tirishiwatqanliqini bildürgen. Hindistan axbarati xitay armiyisining hindistan kontrolluqidiki zémin'gha ichkirilep kirip, sherqiy ladaqtiki döletbegöldi dégen yerge qarap ilgirilenlikini, hindistan hökümitining mezkur mesile heqqide xitay bilen sözlishiwatqanliqini ilgiri sürgen.

Xitay armiyisi chédir qurup orunlashqan jay, hindistan 1962 - yili xitay - hindistan chégra toqunushida yasighan urush ayropilanlirining uchush yoligha yéqin kélidu. Hindistan mezkur uchush yolini rimont qiliwatqan mezgilde, xitay armiyisi uning etrapigha kélip orunlashqan. Buning bilen hindistan chégra mudapi'e qisimliri xitay armiyisi chédir qurup orunlashqan jayning 500 métir nérisigha herbiy lagir qurghan. Jamu keshmir ichki ishlar ministiri sajad kichlo, hindistan fédiral hökümitining xitay armiyisining herikitige derhal tedbir qollinishni telep qilghan. Uning ilgiri sürüshiche, xitayning herikiti tajawuzchiliq bolup, hindistan buninggha qattiq inkas qayturushi kérek. Biraq türkiye istratigiyilik chüshenchiler merkizining mutexessisi, doktor erkin ekremning qarishiche, bu weqening ikki dölet arisida herbiy toqunush keltürüp chiqirish éhtimalliqi chong emes.

Döletbegöldi, yeken deryasining yuqiri éqimining bashlinish nuqtisigha, qara qurum éghizining ladaq teripige jaylashqan. Uyghur éli chégrisining jenubiy, hindistan - xitay emeliy chégra kontrol siziqining bir nechche kilométir gherbiy shimaligha toghra kélidu. Ladaq bilen yekenni tutashturidighan tarixiy yipek yolining muhim tügüni. Mezkur jayning nami 16 - esirde qaraqurum éghizida ölüp qalghan döletbeg isimlik yeken se'idiye xanliqining bir erbapining namigha qoyulghan. Keshmir se'idiye xanliqi dewride bir mehel mezkur xanliqning bashqurushida bolghan. Doktor erkin ekremning bildürüshiche, xitayning aqsaychin rayonidiki herbiy kéngeymichilik herikiti uning pakistanni merkez qilghan bixeterlik istratégiyisi bilen munasiwetlik.

Biraq xitay hökümiti, xitay qisimlirining aqsaychindiki hindistan - xitay emeliy kontrol siziqining jenubigha qarap ichkirilep kirgenliki we chédir qurghanliqini ret qilghan. Xitay tashqi ishlar ministirliqi bayanatchisi xu'a chünying düshenbe küni muxbirlargha bergen bayanatida, xitay qisimlirining aqsaychin chégra kontrol siziqining etrapida charlash élip barghanliqini, biraq kontrol siziqidin ötmigenlikini ilgiri sürgen. U, junggo chégra mudapi'e qisimliri ikki dölet imzalighan kélishimlerge izchil hörmet qilip we boysunup keldi shundaqla yene ikki dölet chégrisidiki emeliy kontrol siziqigha izchil hörmet qilip we boysunup keldi, dégen. Hindistan, xitay armiyisi kontrol qilip turghan 38 ming kwadrat kilométir kölemdiki aqsaychin rayonini xitayning qanunsiz bésiwalghanliqini ilgiri sürüp kelgen.