Jow baydin, xitayni uniwérsal kishilik hoquq we axbarat erkinlikige ri'aye qilishqa chaqirdi

Amérika mu'awin prézidénti jow baydén peyshenbe küni xitay amérika soda uyushmisida qilghan sözide amérika bilen xitayning uniwérsal kishilik hoquq we axbarat erkinliki qatarliq mesililerde ixtilapi barliqini bildürüp, xitayda turushluq amérika muxbirlirigha qandaq mu'amile qilish mesilisi otturidiki éghir ixtilaplarning biri ikenlikini bildürdi.

Baydén xitayni uniwérsal kishilik hoquqqa, axbarat erkinlikige ri'aliye qilishqa chaqirdi. Bu, baydénning ikki künlük xitay ziyaritide kishilik hoquq we erkinlik mesilisini 2 - qétim ashkara sorunda tilgha élishidur.

Jow baydén charshenbe küni amérika elchixanisida wiza kütüp turghan xitay puqralirigha söz qilip, xitay yashlirini hökümet oqutquchi we diniy rehberlerge riqabet élan qilishqa chaqirghan.

U, ijadiyet we yéngiliq peqet erkin nepes alghandila wujudqa chiqidighanliqini eskertip, amérikida balila ré'alliqqa jeng élan qilsa jazalanmaydu, belki mukapatlinidu. Tamamen yéngi nersini wujudqa chiqirish üchün kona qélipni buzup tashlashqa toghra kélidu, dégen idi.

Amérikida olturushluq xitay tor erkinlik pa'aliyetchisi li xongku'en ependining qarishiche, baydénning kishilik hoquq we axbarat erkinlikini ashkara tilgha élip, xitayni uniwérsal ölchemge hörmet qilishqa chaqirishi ijabiy heriket bolsimu, biraq u söz bilen cheklinip qalmasliqi, émbargo qatarliq konkrét tedbirlerni qollinip, xitayni kishilik hoquq xatirisini tüzitishke mejburlash kérek.

Li xongku'en, uning junggo puqralirigha we hetta emeldarlirigha barliq ammiwi sorunlardin paydilinip ochuq ashkara amérika qimmet qarishini, uning axbarat, söz erkinliki we edliye musteqilliq qarishini otturigha qoyghini qoymighandin yaxshi. Biraq noqul sözlep qoyushning chongraq ünümi bolmaydu. Amérika choqum bezi muwapiq émbargo tedbirlirini qollinishi kérek. Junggo kompartiyisi qoralliq küchke ishinidu. Uninggha peqet sözlepla qoysa, aldingizda xush pé'illiq bilen anglighandek qilsimu, biraq keyningizdin özi bilgenni qilidu. Yéqinqi yillardin buyan amérika - junggo bashliqlirining körüshüshi izchil mushundaq bolup keldi. Körünüshte estayidildek qilidu,, biraq arqidin héchnémige hörmet qilmaydu, dep körsetti.

Baydén, xitayda kishilik hoquq, axbarat erkinliki heqqide söz qilghan shu küni washin'gtonda, amérika prézidéntining dölet xewpsizlik meslihetchisi suzan rayis xitay kishilik hoquq xatirisini tenqid qilghan. U, kishilik hoquq birinchi, namliq teshkilatning yilliq yighinida qilghan sözide, xitay xelqi ipade erkinliki, yighilish we teshkilatlargha uyushush erkinliki qatarliq jehetlerdiki cheklimige duchar boluwatqanliqini bildürüp, mehkime, özining qanunlirigha ri'aye qilishqa chaqirghan siyasiy öktichilerni türmige solaydighan xitayda, amérikiliqlarni öz ichige alghan héchqandaq kishi özini bixeter hés qilmaydu, dégen.

Biraq suzan rayis yene, bezide amérika özining démokratiye, kishilik hoquq asasi qimmet qarishi bilen dölet bixeterlikini qoghdash éhtiyaji otturisida tallashqa duch kélidighanliqini eskertip, bezide amérika özining eng qimmetlik ölchimi - kishilik hoquqqa hörmet qilmaydighan döletler bilen sodilishishqa mejbur bolidighanliqini bildürgen.

U, xitayda xelq emeldarlarni xiyanetchilik, muhit buzghunchiliqi, ishchi we ammiwi salametlik krizisi seweblik jawabkarliqqa tartalmisa, xitaygha xususen dunyagha tesir qilghan mesililer hel qiliqsiz qalidu, dep tekitligen.

Lékin, baydén peyshenbe küni amérika soda uyushmisida qilghan sözide, kishiler peqet erkin nepes alalighanda, söz erkinliki bolghanda en'enige riqabet élan qilalaydu. Axbarat heqiqiy ehwalni xewer qilip, uning aqiwitidin endishe qilmighandila yéngiliq izchil wujudqa kélidu, dédi.

U yene, amérika - xitay munasiwiti heqqide toxtilip, bizning nurghun mesililerde ixtilapimiz bar. Bezi mesililerdiki ixtilapimiz nahayiti chongqur. Mesilen, bularning biri, xitaydiki amérikiliq muxbirlargha qandaq mu'amile qilish mesilisidur. Biraq men shundaq qaraymen, eger xitay uniwérsal kishilik hoquqqa, ri'aye qilsa, u téximu küchlük, téximu muqim, téximu ijadchanliqqa ige bolidu.

Biraq li xongküen ependining qarishiche, amérika - xitay arisidiki nurghun ixtilapni ularning qimmet qarishidiki perq keltürüp chiqarghan. U, xitayning uniwérsal kishilik hoquq qimmet qarishini izchil ret qilip kéliwatqanliqini eskertip, kompartiye uniwérsal qimmet qarishini qobul qilsa, uning hökümranliq nezeriyisini tewritip qoyidighanliqini bildürdi.

U mundaq dédi: uniwérsal qimmet qarshi bir xil semimiylik, hörmet, kishilik hoquq we barawerlik asasigha qurulghan normal qimmet tonushi. Biraq junggo kompartiyisining qimmet qarshi normal emes. Uning qimmet qarishi bir xil alahide qulluq, fé'odalliq monopol burzhu'aziye qimmet qarshining arilashmisidin ibaret. Uning qimmet qarshi dunyaning qimmet qarshi bilen pütünley zit. Ixtilapning tügüni mana mushu yerde. Uning qimmet qarshi bir xil normalsiz qimmet qarishidur. Junggoning nöwettiki marksizmliq qimmet qarshi alliburun bohran'gha uchrighan bolsimu, biraq kompartiye uning ornigha yéngi bir xil qimmet qarshini dessitelmidi.

Xitay hökümiti siyasiy we xiyanetchilikke munasiwetlik sezgür témilarda xewer - maqale élan qilghan chet'ellik muxbirni izchil cheklep keldi. Yéqinda qeshqerni ziyaret qilip, “5 - Iyul weqesi” de oghli iz - déreksiz yoqap ketken bir a'ilini ziyaret qilghan chet'ellik bir muxbirni qeshqerdin qoghlap chiqarghan. Da'iriler yene, chet'ellik muxbirlarning maralbéshigha bérip, 16 - noyabir“Sériqbuya weqesi” ni, lükchün'ge bérip, 26 - iyun “Lükchün weqesi” ni tekshürüshige yol qoymighan.

U yene, amérikining “Nyu - york waqit géziti”, “Blumbérg xewerliri” qatarliq axbarat wasitilirini xitaydiki tor bétini taqap, uning muxbirlirigha wiza bérishni yaki wizisi toshqan muxbirlirining wizisini uzartip bérishni ret qilip kelgen.

Bu ikki axbarat orgini xitay dölet re'isi shi jinping, sabiq xitay bash ministiri wén jyabaw a'ilisining mal mülkini ashkarilighan. “Nyu - york waq géziti” wén jyabawning 2 milyard 700 milyon dollarliq mal - mülki barliqini, bu mal - mülükning bir qismi uning 90 nechche yashliq qéri anisining namida ikenlikini ilgiri sürgen.