Лагерлар мәсилиси у н п о ниң пәвқуладдә қурултийида оттуриға қоюлди

Шәһризат ғәйрәт б д т да өткүзүлгән “аялларниң кишилик һоқуқ күришигә қошқан төһписи” намлиқ йиғинда сөз қилмақта.

“вакаләтсиз милләтләр тәшкилати” ниң пәвқуладдә қурултийидин бир көрүнүш. 9-Айниң 2018-йили 14-сентәбир. Савой, фирансийә.

“вакаләтсиз милләтләр тәшкилати” ниң пәвқуладдә қурултийидин бир көрүнүш. 9-Айниң 2018-йили 14-сентәбир. Савой, фирансийә.

“вакаләтсиз милләтләр тәшкилати” ниң пәвқуладдә қурултийидин бир көрүнүш. 9-Айниң 2018-йили 14-сентәбир. Савой, фирансийә.

“вакаләтсиз милләтләр тәшкилати” ниң пәвқуладдә қурултийидин бир көрүнүш. 9-Айниң 2018-йили 14-сентәбир. Савой, фирансийә.

Дунядики 250 милйон хәлққә вәкиллик қилидиған, 44 дөләт вә милләттин әзаси болған у н п о, йәни “вакаләтсиз милләтләр тәшкилати” ниң пәвқуладдә қурултийи 9-айниң 14-15-күнлири франсийәниң деңиз йүзидин 4800 метир егизликкә җайлашқан савой шәһиридә чақирилди.

Йиғинға дуняниң һәрқайси әллиридин кәлгән 84 нәпәр вәкил қатнашти. Җүмлидин “шәрқий түркистан вәкиллири” намида тәклип қилинған 3 нәпәр уйғур вәкили дуня уйғур қурултийиниң рәиси долқун әйса башчилиқида йиғинға иштирак қилди. Мән мухбир сүпитидә бу қетимқи йиғин һәққидә нәқ мәйдандин мәлумат елиш пурситигә ериштим.

14-Сентәбир сәһәр саәт 9:00 да башланған бу қурултайға у н п о ниң рәиси нассер боладай вә у н п о ниң муавин рәиси долқун әйса әпәндиләр риясәтчилик қилди. Йиғинға йәнә у н п о ниң иҗраийә комитети рәһбәрлиридин аһмәд ясин, абдурахман мәһди, җеан лоп, паул шитраус, ели абдулзадә, алекис тах қатарлиқ кишиләрму иштирак қилған иди. 
Йиғин риясәтчисиниң ечилиш нутуқидин кейинла сөз алған у н п о ниң муавин рәиси долқун әйса әпәнди “шәрқий түркистандики җаза лагерлири” дегән темида нутуқ сөзләп, 3 милйонға йеқин уйғурниң хитайниң җаза лагерлирида көрүватқан келиватқан еғир күнлирини аңлатти. Уйғур мәсилидин йетәрлик хәвири болмиған бәзи кишиләр һәйранлиқтин яқилирини тутуп қелишти. 

У н п о ниң муавин рәиси долқун әйса әпәнди йиғин арилиқида зияритимизни қобул қилғанда алди билән бу қетимқи йиғинниң мәқсити һәққидә чүшәнчә берип өтти. У н п о ниң рәиси нассер боладай әпәндиму зияритимизни қобул қилип, бу қетимқи йиғин һәққидики баянлирини диққитимизгә сунди. У мундақ деди: “вакаләтсиз милләтләр тәшкилатиниң ролидин әң яхши пайдилиниватқанлар уйғурлардур. Уйғурлар у н п о ниң қурғучи әзаси болупла қалмай, долқун әйса әпәнди йәнә бу тәшкилатниң муавин рәиси болуп, уйғур мәсилисиниң б д т да, явропа парламентида, ғәрб демократик дөләтлириниң кишилик һоқуқ органлирида вә һакимийәт қатлимида аңлитилишида тәшкилатимизниң барлиқ имканлиридин үнүмлүк пайдиланмақта. Биз һәм уйғурлар мәсилисини қоллашта қолимиздин келидиған барлиқ чариләргә мураҗиәт қилмақтимиз. Уйғурларниң нөвәттики ечинишлиқ вәзийити бизни интайин биарам қилиду вә әндишиләндүриду. Биз уйғур хәлқиниң бу паҗиәләргә балдуррақ хатимә берип, өзиниң һөр, азад вәтинидә әркин-азадә яшишини үмид қилимиз һәмдә шундақ бир күнниң чоқум келидиғанлиқиға ишинимиз. Уйғурлар келәчикидин қилчә үмидсизләнмәслики лазим.”

У н п о ниң пәвқуладдә қурултийиға қатнашқан уйғур вәкиллири қатарида д у қ фондиниң мудири абдуҗелил әпәндиму бар болуп, у нәқ мәйданда зияритимизни қобул қилғанда бу қетимқи йиғинниң муқәддимисидила уйғур мәсилисиниң, болупму җаза лагерлири мәсилисиниң күчлүк диққәт қозғиғанлиқини әскәртти.

У н п о ниң программа йетәкчиси фернандо бургес әпәндиму зияритимизни қобул қилип, “у н п о ниң шәрқий түркистандики җаза лагерлири мәсилисигә җиддий көңүл бөлүватқанлиқини” тилға алди. У мундақ деди: “уйғурлар мәсилиси у н п о үчүн узундин тонуш вә хизмәт үстилимиздики җиддий мәсилиләрниң бири. Биз узун заманлардин буян мәйли б д т да болсун, мәйли явропа иттипақи вә униңға әза дөләтләрдә болсун, уйғурларниң бешиға кәлгән күлпәтләрни аңлитишта уйғур тәшкилатлири билән һәмкарлишип хизмәт қилип келиватимиз. Болупму, җаза лагерлири мәсилиси оттуриға чиққандин кейин бизниң йүкимиз зор дәриҗидә еғирлашти вә бизни қаттиқ әндишигә, күчлүк ғәзәпкә әсир қилди. Нурғунлиған хәлқаралиқ тәшкилатлар, мухбирлар һәмдә дөләтләрниң муһим хадимлири бизни издәп ‛уйғурларға немә болди? 3 милйон уйғур җаза лагерлириға қамалди дегән қандақ гәп? хитай һакимийитиниң натсист германийәсиниң сияситидинму вәһший болған бу өктәмлики һәққидә бизгә мәлумат берәмсиләр? биз уйғурларға немә қилип бәрсәк болиду? уйғурлар зади қандақ бир хәлқ иди? уларниң милләт сүпитидә җазалинишиға сәвәб болған гунаһи немә? хитай һакимийити башқа гәп қиливатидиғу?‚ дегәндәк соалларни сораватиду. Биз хитай һакимийитиниң сахта тәшвиқатлириниң маһийитини ечиш, уйғурлар вә уларниң бешиға кәлгән күлпәтләрни билдүрүш үчүн аварә болуватимиз. Демәкчи болғиним, у н п о 44 дөләт вә милләтниң, 300 милйонға йеқин хәлқниң дәрдини дуняға аңлитиватқан хәлқаралиқ бир тәшкилат. Әмма, буларниң ичидә уйғурлар вә җаза лагерлири мәсилиси алдинқи қатардин орун алмақта.”

Д у қ вәкиллири 13-сентәбир җәнвәгә топланған болуп, 17-сентәбир башлинидиған б д т ниң 39-нөвәтлик азсанлиқлар мунбири йиғинида уйғурлар мәсилисини күнтәртипкә көтүрүш паалийитини башлиған иди. Д у қ хадими шәһризат ғәйрәт 13-сентәбир б д т да өткүзүлгән “аялларниң кишилик һоқуқ күришигә қошқан төһписи” намлиқ йиғинда нутуқ сөзләп, уйғур дияридики җаза лагерлири мәсилисини оттуриға қойди.

У н п о ниң бу қетимқи пәвқуладдә қурултийи 2 күн давам қилидикән. 15-Сентәбир ахирлишидиған бу йиғинда у н п о ниң баш катипи вә иҗраийә һәйәтлири қайтидин сайлап чиқилидикән. Уйғур дәваси үчүн узун йил хизмәт қилған у н п о ниң баш катипи марино басдухен әпәнди кесәллик сәвәбидин вәзиписидин айрилидикән вә йеңи баш катип вәзипә тапшуруп алидикән.