Ming jyenju bashchiliqidiki ömekning enqerediki ziyariti türkiyediki Uyghurlarni bi'aram qildi

Türkiye dölet re'isi erdughan ming jyenju bilen bille

18- Noyabir seyshenbe küni xitay kommunist partiyesi merkiziy komitéti siyasiy byurosining ezasi ming jyenju bashchiliqidiki bir ömek türkiyede ziyarette boldi. Bu ziyaretke atalmish Uyghur aptonom rayonluq jama'et xewpsizlik idarisining mu'awin bashliqimu birge kelgenliki bildürülgen bolsimu, bu kishining xitay yaki Uyghur ikenliki ashkarilanmidi.

Xitay hey'itining bu ziyariti toghrisida sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti resmiy tor bétide bir bayanat élan qilghan bolup, bayanatta, Uyghurlarning bu ziyaretni diqqet bilen közitiwatqanliqi, ziyarette xitay dölet bixeterlik minisitirining orun élishi Uyghurlar üchün yaxshi alamet emesliki tekitlen'gen we türkiye hökümitidin bu ziyaret toghrida chüshenche bérishi telep qilin'ghan.

Dölet re'isi erdughan, ming jyenju bashchiliqidiki xitay hey'itini jumhuriyet sariyida qobul qildi

Muxbirlargha yépiq halda élip bérilghan bu uchrishishta néme toghrisida söhbet ötküzgenliki mexpiy tutuldi we muxbirlarning peqet resim tartiwélishigha ruxset qilindi.

Bu uchrishishta türkiye jumhuriyiti re'isi erdughanning yénida türkiye milliy istixbarat teshkilatining mes'uli xaqan pidan qatarliq 7 neper dölet rehberliri orun aldi.

Ming jyenju bashchiliqidiki hey'etni türkiye ichki ishlar ministiri efkan alamu qobul qildi. Ichki ishlar ministirliqidiki uchrishishqa xitay hey'iti arisidin orun alghan xitay dölet jama'et xewpsizlik narazitining mu'awin ministirimu qatnashti.

Uchrishishta, türkiye bilen xitay arisidiki ikki terep munasiwetliri we hemkarliq qedemliri üstide pikir almashturulghanliqi ilgiri sürüldi.

Xitay hey'iti yene türkiye bash minstir yardemchisi eli babajan, türkiye dölet bixeterlik idarisi bash katipi seyfullah hajimufti oghli bilen ayrim - ayrim uchrashqan. Xitay hey'itining bu uchrishishliri muxbirlargha yépiq halda élip bérilghan bolup, bu ziyarette néme toghrida sözleshkenliki toghrisida héchqandaq uchur bérilmidi.

Türkiye metbu'atlirida bu heqte bérilgen uchurlarda, ikki terepning peqet, iqtisadiy, siyasiy we bixeterlik saheside öz - ara munasiwetlerni küchlendürüsh toghrisida söhbetleshkenliki ilgiri sürüldi.

Bayanatta mundaq déyilgen: chet'ellerdiki pütün Uyghurlarning diqqitini tartqan bu ziyaret sherqiy türksitanliqlar teripidin endishe ichide közitiliwatidu, néme bolushtin qet'iynezer, bu xitay hey'itining mushundaq bir sezgür weziyette bu ziyaretni élip bérishning meqsiti éniq bolsimu, türkiye hökümitidin bir mentiqiliq chüshenche bérishini kötimiz. Yéqindin buyan sherqiy türksitanda ishghal bixeterlik küchliri teripidin shiddetlik bir shekilde dawam qiliwatqan qoralliq basturushlar, kishilik hoquq depsendichilikliri, qetli'am we ölüm jazalirining téximu ewj élishi bilen ana wetinini tashlap dunyaning oxshimighan döletliride nechche minglighan Uyghur a'ililer, kichik balilar we ayallar ming bir musheqqet we paji'elik qiyinchiliqlargha düch kéliwatidu. Dunyadiki murekkep mesililer, islam dunyasining échinishliq weziyiti we türkiyining rayondiki murekkep qiyinchiliqlar bilen tipishiwatqan bir mezgilde, xitayning dölet bixeterlik ministirliqigha oxshash sezgür teshkilatlarning türkiyige kélishi héchbir yaxshi alamet emes.

Bulent arinch: “Sherqiy türksitanliq türklerni unutmayli”

Türkiye mu'awin bash ministiri we hökümet bayanatchisi bulent arinch bir yighinda söz qilip, sherqiy türksitanliq türklerni unutmayli, dédi.

Xitay merkiziy komitéti siyasiy byurusining ezasi ming jyenju bashchiliqidiki xitay hey'etning türkiyige kélishi bilen teng, mushundaq bir bayanatning élan qilinishi bir tasadipiliqmu yaki meqsetlik xitaygha bérilgen bir signalmu? bu teripi éniq emes, emma ministir bulent arinchning bu bayanati metbu'atlarda keng tarqaldi.

Türkiyening mu'awin bash ministiri we hökümet bayanatchisi bülent arinch enqerening sinjan tenterbiye sariyida échilghan adalet we tereqqiyat partiysining enqere sheherlik chong yighinida qilghan sözide Uyghurlarni tilgha élip : “Sherqiy türkistan türklirini unutmayli” dédi.
Ministir bülent arinch yighinda: “... Shunisi éniqki, u yerdiki qérindashlarni nahayiti shanu‏- shewketlik, jushqun bir hayatta yashawatidu, déyelmeymen, chünki u yerdiki qérindashlirimiz intayin éghir bésim we zulum astida yashawatidu. U yerde intayin chong qirghinchiliqlar boliwatidu. Biz sherqiy türkistan türklirini untup qalmayli. U yerdiki musulman qérindashlirimizgha du'a qilayli. Ularning bu zulumdin bir kün bolsimu burunraq qutulushi üchün du'a qilayli.

Bulent arinch sözide yene, ötken yillarda türkiye bash ministiri we tashqi ishlar ministirining shunche tosalghularni yéngip Uyghur diyarini, ürümchi we qeshqerni ziyaret qilghanliqini tilgha élip mundaq dédi: allahqa shükriler bolsunki, eyni zamanda türkiyening bash ministirliq wezipsini ötewatqan hazirqi jumhur re'isimiz rejep tayyip erdughan, eyni zamandiki tashqi ishlar ministirliqining ministiri ehmet dawud oghli xitay dölitige barghanda türlük tosalghularning bulushigha qarimay “Men bu ziyaretni sherqiy türkistandin bashlaymen” dep turup ürümchige bardi we xitay hökümiti teripidin shinjang dep atilidighan Uyghur diyarini ziyaret qildi. Buning üchün bolsimu, u yerdiki qérindashlirimiz bilen hemkarliq ichide ikenlikimizni körsiteyli. Ularning azade, hör hayatqa érishishi üchün du'a qilayli.

Xitay hey'itining bu ziyaritining perde arqisigha némiler yoshurun'ghan, bu ziyaretni qandaq chüshinishke bolidu? néme üchün xitay hey'itining bu ziyaritining tepsilati muxbirlargha yépiq halda élip bérildi? hökümet néme üchün bu uchrishishta élip bérilghan söhbet we muzakirilerning metbu'atta élan qilinishi'ini xalimaydu? bu so'allarning jawabigha érishish üchün, istanbulda pa'aliyet qiliwatqan sherqiy türksitan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining re'isi hidayetullah oghuzxan we Uyghur ziyaliy azadjan bughra ependi bilen söhbet élip barduq.