Misir da'irilirining yene ikki Uyghur oqughuchini tutup qalghanliqi ilgiri sürüldi

Misir bixeterlik organlirining memliket xaraktérlik heriket qozghap, Uyghur oqughuchilarni tutqun qilishqa bashlighanliqigha bügün 15‏-kün boldi. Misirda qéchip yürgen bezi Uyghurlarning radiyomizgha ashkarilishiche, misir da'irilirining 2‏-iyul bashlighan Uyghur oqughuchilarni öymu-öy kirip tutqun qilish herikiti ötken heptining axirliridin béri bir az pesiyip qalghan bolsimu, biraq Uyghurlarni ayrodromda tosup tutqun qilish herikiti dawamlashmaqtiken.

Misirda da'irilirining tutqun qilishidin qéchip yürgen bir Uyghur oqughuchi ötken jüme küni radiyomizgha bergen uchurida, ötken hepte 4 Uyghur oqughuchining tutqun qilin'ghanliqini bildürdi. Uning qeyt qilishiche, ötken peyshenbe küni türkiyege mangghan ikki Uyghur oqughuchi misir amanliq da'iriliri teripidin qahire ayrodromida tutup qélin'ghan. Bu oqughuchi yene, qalghan ikki Uyghurning ghurdéqe shehiride tutqun qilin'ghanliqigha da'ir uchur alghanliqini bildürdi. 

Oqughuchi:
‏- Hazir xéli yaxshi, biz öyde emes, sirtta ashundaq yürüwatimiz. Allahqa shükri, öyde emes, sirtta biz hazir. Axsham chiqip ketken, shu chiqip ketkenche téxi öyge qaytmidim. Sirtta öyge baralmay yürüwatimen. 

Muxbir: 
‏- Weziyet qandaq kétip baridu? Uyghurlar yene endishide yashawatamdu? 

Oqughuchi: 
‏- Weziyet shu aka, belkim bügünki xewerlerde, men bezi yerler bilen körüshkentim, körüshsem , mushu shexs ezherning arilashqanliqigha da'ir geplerni anglap qalduq. Rast-yalghanliqini uqmiduq. Belkim toghra bolup qélishimu mumkin, toghra bolmasliqimu mumkin. Shu gepler kéliwatidu. Men aghinilirim bolghandin kéyin uyerdin-buyerdin sürüshtürüp ashundaq bir xewerlerni anglidim. Axiri qandaq bolidu, éniq bir xewer yoq. Sheyx ezher, ezherning dangliq sheyxi barghu, exmet tayyip dégen. Shu ademni arilashqan,dep angliduq. Beziler shundaq dédi. Shunga yaxshi bolup kéter, dep olturuwatimiz.

Muxbir: 
- Qalghan qolgha chüshüp qalghan yaki bashqa döletke salamet kétiwalghan Uyghurlar toghrisida yéngiliqlar yoqtu? 

Oqughuchi: 
- Shu, bizning mushu ayrodromdin tünügün ikki balini tutuwalghanning gépi bar. Emma sirttin öylerge kirip axturidighan ishlar hazirche sel bésiqip qalghanning gépi bar. Lékin ayrodromda sel (chataq). Tünügün qahirediki ayrodromdin ikkini tütiwaldi. Bashqa ghurdéqedin ikkini (tütiwaldi), dédi. Hazir shu, emma mawu sirttiki bashqa ishlar yoq asasen, allahqa shükri. 

Muxbir: 
- Tünügün déginingiz shu peyshenbe küni bolidighu? 

Oqughuchi: 
- Toghra peyshenbe küni. Shu ikki balini ayrodromdin chiqarghuzmaptudek. Türkiyege mangghan balilar idi. Ularning ismini bilmeydikenmen. Biraq bu yerdiki balilar, mushundaq bolghanliqini dédi. Oqughuchi balilar idi. Bu yerdikilerning hemmisi oqughuchi. Ularni nege élip ketkenliki toghrisida ochuq melumatqa ige bolmiduq.

Misir hökümiti qahirede tutqun qilin'ghan Uyghur oqughuchilarni mezkur sheherdiki nüzne qatarliq bir qanche saqchi ponkitlirida tutup turuwatqan bolup, ulardin nüzne saqchi ponkitigha 10 dek bala solan'ghan idi. Misirdiki yuqiriqi Uyghur oqughuchining düshenbe küni radiyomizgha ashkarilishiche, da'iriler nüzne saqchi ponkitida tutup turuluwatqan Uyghur oqughuchilarni düshenbe küni bashqa jaygha yötkep ketken. Shuning bilen birge , da'irilerning iskendiriye shehiride tutup turuluwatqan 16 Uyghur oqughuchini düshenbe küni qahirege yötkigenlikige da'ir xewer kelgen.

Misir hökümiti hazirgha qeder yéqinqi 15 kündin béri qanche Uyghur oqughuchining tutqun qilin'ghanliqi, ulardin qanchisining xitaygha ötküzüp bérilgen yaki bérilmigenlikige da'ir héchqandaq melumat élan qilip baqmidi. Misir bixeterlik organliri gheyriy resmiy bayanlirida, tutqun qilish herikitining nishanliq Uyghurlargha qaritilghanliqini ret qilip, dakoméntsiz kishilerning tutqun qilin'ghanliqini ilgiri sürgen. Emma misirda turushluq Uyghurlar, Uyghurlarning misirda qanunsiz turuwatqanliqini ret qilip, misir hökümitining qanunluq turuwatqan Uyghurlarni qara-qoyuq tutqun qilghanliqini eskertip keldi.

Misir hökümitining herikiti xelq'ara kishilik hoquq teshkilatlirining qattiq tenqidige uchrighan bolsimu, biraq misir kishilik hoquq teshkilatlirining mezkur mesilidiki pozitsiyisi nisbeten passip bolup keldi. Misirdiki “Shexsi heqler” namliq kishilik hoquq teshkilatining diréktori düshenbe küni muxbirimizgha özlirining mezkur mesilige da'ir uchurlarni delillep bolmighanliqini ilgiri sürüp, uninggha ipade bildürüshni ret qildi. U mundaq deydu: “Biz bu uchurni téxi delillep bolmiduq. Tordiki nurghun uchurlar her xil ‏- her yangza bolup, konkrét emes. Aldi bilen bu kishiler misirliq emes. Biz nuqtiliq 21 ereb dölitidiki kishilik hoquq mesililirini ishleymiz. Shunga, bu mesilige da'ir uchurlarni delillimek unchilik asan emes. Biraq men éytalaymenki. Méning xizmetdashlirim bu ishni ishlewatidu. Biraq hazir, bizning bu yerde kech bolup ketti. Hazir sa'et 5:30 boldi. Eger siz ete téléfon qilsingiz, yaxshi bolidu. Shu chaghda bu ishni sorap , uning bash axirini éniq éytip béreleymiz. Men hazir buninggha bir néme déyishke wede qilalmaymen.” 

U yene, bizning bu oqughuchilarning mutleq köp qismining qanunluq dakoménti bar oqughuchilar ikenliki heqqidiki so'alimizgha mundaq dep jawab berdi: “Biz anglighan xewerlerde 9 neper gumandar tekshürülüsh üchün tutqun qilin'ghan. Chünki, ular bu yerdiki bir réstoranda qanunsiz ishligen. Bizning anglighinimiz bu. Biz yene 37 neper Uyghurning bir mezgillik tutqun qilin'ghanliqini angliduq. Biraq uning tepsilatidin xewirim yoq, chünki, men konkrét ehwalni teqib qilmidim.”

Misirdiki Uyghurlarning hemmisi qanunluq turuwatqan bolup, misir hökümiti qanunluq turuwatqan Uyghurlarni qara-qoyuq tutqun qilghan.