Muhemmed salih hajimgha türk metbu'atlirida keng-kölemde orun bérildi

“Yéngi aqit” gézitide élan qilin'ghan “Zulumning zindanida shéhit boldi” mawzuluq xewer. 2018-Yili 31-yanwar.

“Yéngi shafaq” gézitide élan qilin'ghan “Alim muhemmed salih hajim xitay zindanida shéhit boldi” mawzuluq xewer. 2018-Yili 31-yanwar.

“Yéngi aqit” gézitide élan qilin'ghan “Xitay zindanida shéhit bolghan muhemmed salih hajimning méyit namizi chüshürülidu” mawzuluq xewer. 2018-Yili 31-yanwar.

Birqanche kündin béri türkiyediki gézitlerde, tor betliride we ijtima'iy taratqularda ataqliq diniy alim muhemmed salih hajimning wapat bolghanliqi heqqide uchurlar we inkaslar tarqalmaqta. Eng muhimi türkiye istanbulda pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan ölimalar birliki, sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti, yawro-asiya insan heqliri teshkilatigha oxshash köp sandiki ammiwi teshkilatlar bayanat élan qilip, xitay hökümiti muhemmed salih hajimni tutup ketkendin kéyin türmide wapat bolghanliqi toghrisida toxtaldi. Ular birdek halda öz bayanatlirida xitayning muhemmed salih hajimning türmidiki wapati toghrisida melumat bérishini telep qildi.

Türkiyediki chong gézitler, muhemmed salih hajimning wapatigha a'it uchurlargha bash bettin orun berdi. “Yéngi aqit” gézitide “Zulumning zindanida shéhit boldi” témisida, qirim tatarliri xewer agéntliqining tor gézitide bolsa, “Uyghur diniy alim muhemmed salih hajim xitay lagérida jan üzdi” témisida xewer élan qilindi. Türkiye hökümitige yéqinliqi bilen tonulghan “Yéngi shafaq géziti” mu xewer élan qilghandin sirt, muhemmed salih hajimning ish-izliri tonushturulghan qisqa sin'alghu filimi ishlep tarqatti. 

30-Yanwar küni élan qilin'ghan xewerlerde 2016-yili chén chüen'go rayon'gha partiye sékrétarliqigha teyinlen'gendin béri, Uyghur ziyaliylirini tutqun qilish dolquni bashlan'ghanliqi, tunji qétim qur'ani kérimni Uyghur tiligha terjime qilghan Uyghur alimning tutqun qilinip, türmide wapat bolghanliqi bayan qilin'ghan. “Yéngi aqit” géziti dunya Uyghur qurultiyining bu heqtiki bayanatidin üzündi élip yazghan xewerde dunya Uyghur qurultiyining muhemmed salih hajimning néme sewebtin tutup kétilgenliki, qachan we qandaq wapat bolghanliqi toghrisida xitay hökümitini melumat bérishke chaqirghanliqi bayan qilin'ghan. 

“Yéngi aqit” gézitide 31-yanwar küni élan qilin'ghan “Xitay zindanida shéhit bolghan muhemmed salih hajimning méyit namizi chüshürülidu” mawzuluq xewerde jüme küni, yeni 2-chésla istanbuldiki fatih jameside jüme namizidin kéyin muhemmed salih hajimning méyit namizi chüshürülidighanliqi bayan qilin'ghan.

Ziyaritimizni qobul qilghan yawro-asiya kishilik hoquq birliki re'isi abdulla buksur ependi bu heqte mundaq dédi: “Kishilerning musulman bolushi insanliq qélipidin chiqqan mu'amilige uchrishigha seweb bolup qalmasliqi kérek. Insan heqliri jehettin éytqanda hazir wehimilik bir ehwal mewjut. Muhemmed salih élip kétilip qeyerde tutup turulghanliqi, qandaq mu'amilige uchrighanliqi bilinmeslik bilen birlikte xitay hökümiti muhemmed salih haji toghrisida héchqandaq melumat bermeywatidu. Bulargha qaraydighan bolsaq weziyet bekla éghir. Xitay döliti wetendashlirigha insaniy mu'amile qilishi, insan heqlirige hörmet qilishi kérek.”

Türkiyede aktip pa'aliyet élip bériwatqan teshkilatlardin biri bolghan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq teshkilati muhemmed salih hajim heqqide bayanat élan qildi. Mezkur teshkilatning re'isi hidayetulla oghuzxan “Sherqiy türkistanning weziyitining nachar ikenliki” ni bayan qildi we “Sherqiy türkistanda köp sanda ziyaliyning türmige tashlan'ghanliqini ilgiri sürdi. 

2-Chésla jüme küni istanbulning fatih rayonidiki eng chong jamelerdin biri bolghan fatih jameside we türkiyening bashqa jaylirida muhemmed salih hajimning méyit namizi chüshürülidiken. 

Türkiyening paytexti enqerediki haji bayram jamesidimu muhemmed salih hajimning méyit namizi chüshürülidighan bolup, Uyghur pa'aliyetchi mirkamil qeshqerli ependi bu heqte melumat berdi. 

Melumatlargha qarighanda, muhemmed salih hajim 1939-yili atushta dunyagha kelgen. 1965-Yilida béyjing islam institutini püttürgen. U, qur'ani kerimini Uyghur tiligha terjime qilghandin sirt, erebche-Uyghurche lughet tüzgen we uning köp sanda ilmiy maqalisi élan qilin'ghan.