Örkesh dölet yawrupa parlaméntigha xet yézip, ilham toxtini saxarof mukapatigha namzat körsetti

Tyen'enmén oqughuchilar herikitining rehberliridin biri, ilham toxti guruppisining qurghuchi ezaliridin örkesh dölet ependi yawrupa parlaméntigha yazghan xétide ilham toxtini “Saxarof mukapatigha layiq namzat” dep körsetken.

11 - Séntebir küni 1989 - yili béyjingda yüz bergen tyen'enmén oqughuchilar herikitining rehberliridin biri hemde ilham toxti guruppisining qurghuchi ezasi hésablan'ghan örkesh dölet ependi yawrupa parlaméntigha xet yézip, türmidiki Uyghur öktichi ziyaliysi ilham toxtini saxarof mukapatigha layiq namzat dep qaraydighanliqini bildürgen we yawrupa parlaménti rehberliridin 2016 - yilliq saxarof mukapatigha ilham toxtini tallashni ümid qilghan.

Melumki, xitay merkizi milletler uniwérsitétining proféssori, Uyghur öktichi ziyaliysi ilham toxti xitay paytexti béyjingda turup, Uyghurlarning kishilik heq - hoquqi toghrisida pikir bayan qilghan we xitay hökümitining milliy siyasitini eyibligenliki seweblik 2014 - yili 1 - ayning 15 - küni tutqun qilinip, shu yili 23 - séntebir ürümchide “Bölgünchilik” jinayiti bilen eyiblinip muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan idi. Shundin buyan türmide yétiwatqan ilham toxtigha xelq'aradiki bir qisim kishilik hoquq teshkilatliri we Uyghur siyasiy aktipliri ige chiqip, ilham toxtining erkinlikke érishishi yolida türlük shekillerde mujadile qilip kelmekte.

Hazir teywende yashawatqan 1989 - yilidiki tyen'enmén oqughuchilar herikitining rehberliridin biri, ilham toxti guruppisining qurghuchi ezasi örkesh dölet ependi yawrupa parlaméntigha yazghan xétide munularni tilgha alghan: “Yawrupa döletliri 2 - dunya urushidin buyan sanliri eng köp bolghan muhajirlargha quchaq échip ulargha bashpanah boliwatqan hazirqi peyitte, xitay hakimiyiti öz hökümranliqi astida hésablawatqan Uyghurlar, tibetler, xongkongluqlar we teywenlikler üstidin xen milletchilikini ewji aldurmaqta. Xitay hökümitining bu xil siyasiti astida, Uyghur xelqining muressechi rehbiri ilham toxtigha eger dunya jama'etchiliki ige chiqmisa, u ömrining axirini türmide ötküzidu we uning awazi qamaqta boghulup yoqitilidu”.

Ilham toxti guruppisining mes'ulliridin enwerjan ependi örkesh döletning yawrupa parlaméntigha yazghan xétige yuqiri baha bérip, örkesh döletke bolghan qarashlirini sherhiyilep ötti. U sözide, örkesh dölet yazghan bu xetning yawrupa parlaménti rehberlirige tesir körsitishige ümid bilen qaraydighanliqini bildürdi.

Uyghur siyasiy erbabliridin erkin aliptékin ependimu örkesh döletning ilham toxtini saxarof mukapatigha namzat körsetkenlikidin memnun bolghanliqini tilgha aldi.

Biraq, örkesh dölet ependining özi bu heqte ziyaritimizni qobul qilalmaydighanliqini bildürüp, özre éytti hemde metbu'atlargha ashkarilan'ghan xétidin paydilinishimizni hawale qildi.

Ilham toxti guruppisining mes'ulliridin enwerjan ependi bolsa, mushu peyshenbe küni yawrupa parlaménti teripidin saxarof mukapati namzatlirining ismi élan qilinidighanliqini, ilham toxtiningmu bu isimlik arisidin orun élishini arzu qilidighanliqini bildürüp ötti.

Melum bolghinidek, ilham toxti guruppisi 2016 - yili 26 - april bérlinda resmi qurulghanliqini jakarlighan kishilik hoquq teshkilati bolup, bu teshkilat may ayliri yawrupa parlaméntida ilham toxti heqqide mexsus yighin chaqirghan idi. Ilham toxti guruppisining meqsiti qamaqtiki ilham toxtini yawrupa birlikining kishilik hoquq jehettiki aliy mukapati bolghan saxarof mukapatigha érishtürüsh we ilham toxtining erkinliki yolida tirishchanliq körsitishtin ibaret bolup kelmekte.