Осман турсун хитай тәрәпниң долқун әйса қатарлиқ уйғур паалийәтчилири һәққидә учур тәләп қилғанлиқини билдүрди

Осман турсунниң паспорти.

Осман турсунниң һазир хотәндики “йиғивелиш лагери” ға қамалған балилири.

Мәлум болушичә хитай сақчиси германийәдә яшаватқан муһаҗир осман турсун билән дәсләпки қетим телефонда көрүшкәндә өзини униң балилириниң дости дәп тонуштурған вә униң билән бирликтә тиҗарәт қилиш пилани барлиқини ейтқан. Улар өз-ара учришидиған дөләт мәсилисидә бирликкә келәлмигәндин кейин, сақчи тәрәп мәқситини ениқ оттуриға қоюп, осман турсундин муһаҗирәттики уйғур паалийәтчилиридин долқун әйса билән сейит түмтүрк һәққидә учур беришни тәләп қилған.

Германийәдә яшаватқан муһаҗир осман турсун өзиниң хитай сақчилири билән дәсләпки қетим телефонда тонушуш вә ахирида тиллишиш җәрянини мундақ баян қилиду.

Соал: сақчилар билән әң дәсләптә қачан көрүштиңиз? 

Җаваб: икки ай болуп қалди, 4‏-айниң бешида. Улар дәсләптә телефон қилғанда “мән сизниң туғқиниңиз болимән” деди. Телефони бир қарисам вәтәнниңкидәк, йәнә бир қарисам голландийәниңкидәк. Шуниң билән “сиз мән тонумайдиған бир туғқинимкәнсиз, аввал өзиңизниң нәдин телефон қиливатқанлиқиңизни дәң, андин сөзлишәй” дедим. У өзиниң вәтәндин телефон қиливатқанлиқини деди вә “мән оғлиңиз мәмәттурсунни (дубәйгә) чиқарған кишимән. Мән (оғуллириңиз) мәмәтәли билән мәмәтиминниң дости. Сиз биләнму йеқин өтсәк, қилидиған җиқ ишлар бар, мәмәтимин вә мәмәтәлиләргә ярдәм қилимән” деди. Мән шу чағдила униң сақчи икәнликини билдим, шундақтиму мундақ дедим: “болиду, яхши гәп, һәммимиз уйғур, қолимиздин келидиған яхшилиқларни қилишишимиз керәк”. Әмма шу чағда мән йәнә мундақ дедим: “бир нәрсә баштила очуқ болуп кәтсун, әгәр вәтән-милләтниң мәнпәәтигә зиянлиқ бир иш болса, мән уни қилалмаймән, сиз йәнә мәндин уни күтүп қалмаң”. У: “болиду, һаҗимка, илмий иш қилимиз, сиясәтни қайрип қоюп гәплишәйли,” деди. “болиду” дәп гәпләштуқ, ахирида биллә қилидиған тиҗарәтниң гепини қилди, мән андин “бу қандақ тиҗарәт ?” дәп соридим, у: “бу йәрдә чоң бир тиҗарәт бар, бу һәқтә бир йәрдә көрүшүп гәплишәйли,” деди. Мән: “болиду, көрүшсәк көрүшәйли, әмма көрүшидиған йеримиз германийә яки түркийә болсун,” дедим. Уму “болиду” деди вә “ширкәтниң башлиқлиридин сорап бақай,” деди. У өзини сақчи демәйдикән, тиҗарәтчи дәйдикән.

Соал: бу гәпләр қайси күнидики тәһдит сөзләр дейилиштин аввалқи гәпләрму? 

Җаваб: шундақ. У бир һәптидин кейин телефон қипту, у: “сиз дегән у дөләтләргә баралмайдикәнмән, сиз әрәб дөләтлиридин биригә яки қазақистан, қирғизистанларға кәлсиңиз,” деди. Мән у дөләтләргә баралмайдиғанлиқимни ейттим. 

Соал: исми немикән, бу кишиниң?

Җаваб: аблиз деди өзини. 

Соал: буниң авазини һазир 3‏-дөләттә мөкүнүп йетиватқан оғлиңизға аңлитип бақтиңизму, тонумдикән? 

Җаваб: аңлаттим, дәрһалла төниди. “бу киши хотәндики бир сақчи идарисиниң башлиқи, мениму тәрбийәлигән, буяққа чиқиштин аввал. У исмини һәптидә бир дегүдәк алмаштуруп туриду, аблиз дегиниму ялған болуши мумкин,” деди 

Мәлум болушичә, осман турсун мәзкур хадимниң дегән йеригә беришни рәт қилғандин кейин, у киши өз мәқситини ашкарилашқа башлиған. Осман турсун аваричиликтин қечип дәсләптә гәпни чүшәнмигән қияпәткә киривалған. 

Сақчи хадиминиң сөзлири: “һаҗим, әмди гәпни чүшәнмәйдиған болувапла, әслидә бәк очуқ иш иди, бопту, растни дәй, шу йәрдики чоңлар билән көрүшүп бизгә учур йәткүзүңлар, әмди гәп очуқ болғанду? йәнә чүшәнмәс болувалсаңлар, силиниңму, мениңму мәнпәәтимизгә зиян йетиду. Гәпни чүшәндиңлар мәнчә, вақит дегән узун. . .”

Соал: сиз қарши тәрәптин, “мәндин конкрет зади немини күтисән” дәп сорап бақтиңизму? 

Җаваб: сорудум, дәп бәрди, шу қетимда авазини алалмай қалдим. У: “долқун (әйса) билән йеқинлишип, тәшкилатиниң ичигә кирип шуларниң ички ишлирини бизгә мәлум қилисән. Қәйсәригә берип сейит түмтүрк билән йеқинлишип уларниң мәхпийәтликлирини йәткүзисән” деди. Шуниң билән мән: “болиду, уларниң мәхпийәтликини һазирла дәп берәй,” дедим. Улар бу гепимдин хош болуп тепирлап кәтти. Андин дедимки: “уларниң пилани хитай таҗавузчилирини шәрқи түркистандин қоғлап чиқириш, балдуррақ шәрқи түркистан җумһурийитини қуруш, уларниң буниңдин башқа һечқандақ пилан-мәқсити йоқ. Мениңму мәқситим шулар билән охшаш. Шәрқи түркистан җумһурийитиниң бир күн болсиму балдуррақ қурулушиға һәссә қошуш”. Мушундақ дейишимгила улар сәкрәп (аччиқлап) кәтти. . .”