Qazaqistan we özbékistan heqiqeten öz-ara munasiwetlerni mustehkemleshke yol achtimu?

Yéqinda özbékistan prézidénti islam kerimof qazaqistanda resmiy seperde bolup, astanada memliket prézidénti nursultan nazarbayéf bilen ikki dölet munasiwetlirini muhakime qildi.

Melumatlargha qarighanda, ilgiri bu qoshna memliketler arisida chégra we chégridash rayonlardiki su mesiliside, shundaqla özbékistanda istiqamet qiliwatqan qazaq puqraliri mesiliside bezi sürkilishler yüz bérip turghan idi. Buningdin tashqiri yene, rusiye bilen bolghan iqtisadiy we herbiy hemkarliq, shundaqla türkiy xelqler ittipaqigha ishtirak qilish mesililiridimu bu ikki memliket bir-birige oxshimighan pozitsiyilerni tutup keldi. Özbékistan rehbirining astanagha kélishidiki seweb némide?

“Nézawisimiya gazéta”da élan qilin'ghan wiktoriya panfilowaning “Tashkent we astana riqabetchiliktin hemkarliqqa ötmekte. Kerimof we nazarbayéf öz ellirining kélechiki üchün jawabkarliqni öz höddilirige aldi” namliq maqaliside éytilishiche, mezkur seperning asasiy meqsiti xelq'ara munasiwetlerdiki omumi weziyetning özgirishi, shu jümlidin rusiyening gherb we a q sh bilen bolghan munasiwetlirining keskinlishishi hem shundaqla rusiye-xitay munasiwetliri xaraktérining özgirishi munasiwiti bilen pozitsiyilerni éniqlashtin ibarettur.

Mutexessislerning bezi texminliri boyiche shundaqla, i. Kerimof asasiy jehettin yéqinda özbékistanda ötidighan parlaméntliq we prézidéntliq saylamlarni hésabqa alghan halda, rayondiki muqimliq mesililiride nazarbayéfning qollishigha érishish meqsitide kelgen bolup, ikki otturidiki muzakirilerning bésimi üzmu-üz sheklide ötken. Zhurnalistlar bilen bolghan uchrishishta n. Nazarbayéf mundaq dégen: “Shuni xushalliq bilen tekitleshke boliduki, bizning köpligen mesililerge bolghan köz qarashlirimiz bir-birige mas kélidu. Bu mesile rayonning su mesilisige a'it bolup, bu hayatiy mesilidiki hemkarliq peqet öz-ara ishench asasidila bolushi mumkin. Shundaqla bu rayonda hemkarlishiwatqan barliq memliketlerning menpe'etlirini ochuq türde hésabqa élishni teminlishimiz hajet. Biz qazaqistan we özbékistanning öz xelqlirining hem memliketlirining keng da'iridiki mesililiri boyiche öz-ara birliship netijilik heriket qilalaydighanliqini hem heriket qilish zörürlükini yene bir qétim testiqliduq.” öz nöwitide, i. Kerimof n. Nazarbayéfning danishmenlikini we zireklikini alahide tekitlep, ötken yili imzalan'ghan ikki memliket otturisidiki istratégiyilik shertnamining bügünki künde muhim ehmiyetke ige boluwatqanliqini ilgiri sürgen.

“Azadliq” radi'osida élan qilin'ghan “Kerimof we nazarbayéf amu deryasi we sir deryada gidro éléktr istansiyisini sélish boyiche bir pütün pozitsiyeni égiligenlikini testiqlidi” we “Nowosti-kazaxstan” axbarat agéntliqida bésilghan “Qazaqistan we özbékistan xelq'ara térrorchiliq we diniy radikalliqqa qarshi turushni muhakime qildi” dégen maqalilerde tekitlinishiche, ikki terep mezkur deryalarning bash terepliride gidrotéxnikiliq insha'atlarni qurush boyiche kélishimge kelgen. Ular shundaqla öz-ara siyasiy munasiwet, soda-iqtisadiy we medeniy hemkarliq mesililiridin tashqiri yene ukra'ina, afghanistan, süriye we iraqtiki weziyetni muhakime qildi. Qazaqistan prézidéntining éytishiche, muzakiride xelq'ara da'iride bir-birini qollash, shundaqla birleshken döletler teshkilati, yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilati, musteqil döletler hemkarliqi, shangxey hemkarliq teshkilati, asiyadiki öz-ara birliship heriket qilish we ishench chariliri boyiche shertname, islam hemkarliqi teshkilati da'iriside bille ishlesh we xelq'ara térrorchiliq we diniy radikalliqqa qarshi turushta hemkarlishish mesililirimu qaralghan.

“Litér” gézitidiki “Nursultan nazarbayéf: barliq rayonning bixeterliki qazaqistan we özbékistanning birleshken ishigha baghliq” namliq maqalide éytilishiche, ikki memliket otturisidiki riqabetchilik heqqide toxtalghan i. Kerimof mundaq dédi: “Eger özbékistan we qazaqistan toghriliq söz qilsaq, u chaghda bu yerde riqabetchilik yoq hem yéqinqi aridimu bolmaydu, buning birla sewebi bar, bizde shara'it tamamen her xil we biz pütünley her xil qézilma bayliqlargha hem pütünley her xil tebi'et we bashqimu menbelerge ige”. N. Nazarbayéf bolsa, özbékistan'gha rayondiki istratégiyilik shérik süpitide qaraydighanliqini tekitlep, mundaq dep jawab bergen: “Qazaqistan we özbékistan -rayondiki tinchliqni, bixeterlikni, soda we parawenlikning ösüshini teminleydighan achquchluq memliketlerdur... Özbékistan -bizning rayonning eng chong memlikiti... Biz rayonning xatirjemlikining, bixeterlikining we bizning buningdin kéyinki güllinishimizning köpinche qazaqistan we özbékistanning öz-ara birliship heriket qilishigha we bir pütün pozitsiyisige baghliq ikenlikige ishinimiz.”