Qazaqistan Uyghur tiyatiri türkiyede Uyghur sen'itini tonushturmaqta

Enqerede ötküzülgen qazaqistan jumhuriyetlik Uyghur tiyatirining pa'aliyetlirige a'it muxbirlarni kütüwélish murasimida, (ongdin solgha) türksoy teshkilati bashliqi dusen kösenof, Uyghur tiyatiri mes'uli murat exmidi. 2018-Yili 31-öktebir, türkiye.

Qazaqistan jumhuriyetlik Uyghur tiyatiri dangliq Uyghur kompozitori quddus ghojamyarof tughulghanliqining 100 yilliqi munasiwiti bilen merkizi türkiyege jaylashqan xelq'araliq türkiy milletler medeniyet-sen'et teshkilati, yeni “Türksöy” ning teklipi, türkiye medeniyet we sayahet ministirliqi, qazaqistanning türkiyede turushluq bash elchixanisining qollishi bilen oyun qoyush üchün türkiyege yétip kélip, öz pa'aliyetlirini bashlidi.

Uyghur tiyatiri bügün, yeni 31-öktebir küni türksoyning zalida muxbirlarni kütüwélish yighini chaqirdi. Türksöy bash katipi dusen kösenof ependi söz qildi. U, mundaq dédi: “Hörmetlik méhmanlar türksöy idarisige xush kélipsiler. Bu tiyatirni dangliq Uyghur kompozitori quddus ghojamyarof tughulghanliqining 100 yilliqigha atap oyun qoyushi üchün teklip qilghan idim. Mana bügün bu emelge ashti. Quddus ghojamyarof qazaqistan jumhuriyitining xelq artisi, uning nurghun shagirtliri bügün qazaqistanning ichi we sirtida ishlewatidu. Biz bu qétim türkiyening üch chong shehiride Uyghur naxsha-muzikilirini tonushturuwatimiz”.

Arqidin Uyghur tiyatirining mes'uli murat exmidi söz qilip, özlirining qazaqistan prézidénti nazarbayéf qazaqistandiki azsanliq milletlerning medeniyet- sen'itini chet'ellerde tonushturush üchün uyushturghan programma boyiche türkiyege kelgenlikini tilgha aldi.

U, Uyghur tiyatirining 31-öktebir küni kech sa'et 7de enqerening kechi'ögren rayonidiki neshet ertash kültür merkizide, 1-noyabir küni kechte enqere sheher merkizidiki aqün kinoxanisida we 4-chésla bolsa istanbuldiki jewahir tijaret merkizining zalda Uyghur naxsha-muzikiliri we ussullirini namayan qilidighanliqini bayan qildi.
Xelq'araliq “Türk medeniyet we sen'et teshkilati”, yeni “Türksöy”ning mudiri dusen kösenof chaqirghan muxbirlarni kütüwélish yighini axirlashqandin kéyin, biz aldi bilen dusen küsenof ependige:“ Biz igiligen melumatlargha asaslan'ghanda türkiyede oyun qoyup ketken sen'etchi, ilmiy muhakime yighinigha qatniship ketken ziyaliylar ‛jaza lagérlirigha‚ élip kétiliptu, siz bu heqte néme démekchisiz?” dégen so'alimizgha u : “Uni bilmeymen, xewerdar emesmen”, dep jawab berdi.

Arqidin “Jaza lagérliri” toghrisidiki oxshash so'alimizni tonulghan naxshichi murat exmididin soriduq. U, sen'et bilen siyasetning bir emeslikini, sen'etning xelqning dastani ikenlikini, uninggha chéqilmasliq kéreklikini tilgha aldi.

Uyghur diyarida bir milyon etrapida Uyghurning “Jaza lagérlirida” ikenliki otturigha qoyuluwatqan bügünki künde qazaqistan Uyghur tiyatirining türkiyede oyun qoyup, naxsha éytip, ussul oynishi türkiyediki bezi Uyghurlar arisida ghulghula peyda qildi. Biz Uyghur tiyatiri rézhissori yalqunjan shemiyéfke mikrofonimizni uzattuq. U, bu heqtiki so'alimizgha jawab bérip, özlirining Uyghur sen'itini dunya jama'etchilikige tonushturush üchün oyun qoyuwatqanliqini bayan qildi.

Qazaqistan Uyghur tiyatiri türkiyede “Muqam siri” dep atalghan Uyghur sen'et nomurlirini körsitiwatqan bolup, buningda Uyghurlarning tariximu bayan qilin'ghan iken. Yalqunjan shemiyéf ependi bu heqte melumat berdi.

Qazaqistan jumhuriyetlik Uyghur tiyatiri 29-öktebir küni türkiyening adana shehiride oyun qoyghan bolup, Uyghur sen'etkarlirining orundighan naxsha-muzikiliri we ussulliri tamashibinlarning nahayiti alqishigha érishken. Yalqunjan shemiyéf ependi türklerning Uyghur tiyatirining sen'et nomurlirini qattiq alqishlighanliqini tekitlidi.

Qazaqistan jumhuriyetlik Uyghur tiyatiri 1934-yili qurulghan bolup, 84 yildin béri dunyaning nurghun jaylirida oyun qoyghan. Murat exmediyéf, yeni Uyghurlar arisida murad exmidi dégen namda tonulghan mezkur ataqliq sen'etkar Uyghur tiyatirining bundin kéyin Uyghur sen'itini tonutush üchün xizmet qilishni dawamlashturidighanliqini bayan qildi.

Bu qétim “Türksöy”, tughulghanliqining 100 yilliqini xatiriligen meshhur Uyghur kompozitori quddus ghojamyarof 1918-yili qazaqistanda dunyagha kelgen. U qazaqistan jumhuriyitining xelq artisi, sowét ittipaqining xelq artisi dégen yüksek namlargha érishken. U, “Nuzugum”, “Chin tömür batur”, “Sadir palwan” we “Rizwan'gül” qatarliq köp sanda simfoniye we opéralarni ijad qilghan bolup, uning bu chong hejimlik muzikiliq eserliri sabiq sowét ittipaqi, ottura asiya elliri we Uyghur élidiki sen'et saheside küchlük tesir qozghighan. Quddus ghojamyarof 1950-yili, qazaqistanda tunji qétim 1944-1949-yillardiki milliy inqilab qehrimani rizwan'gülge atap “ Rizwan'gül” simfoniyesini yazghan we bu eser dölet mukapatigha érishken idi.

Quddus ghojamayorof 1994-yili wapat boldi. Nöwette qazaqistanda uning tewellutining 100 yilliqi xatirilenmekte.