Қазақистанниң җәнубий пайтәхти алматада оқ етиш вәқәси йүз бәрди

Қазақистан аммиви ахбарат васитилириниң хәвәрлиригә қариғанда, 18-июлда алмата шәһириниң алмали наһийилик ички ишлар башқармиси вә миллий бихәтәрлик комитетиниң шәһәрлик башқармиси әтрапида вә башқиму йәрләрдә оқ етиш вәқәлири йүз берип, униң ақивитидин бир нәччә киши қурбан болған вә яридар болған. Уларниң ичидә сақчилар вә тинч аһалиму болуп, һуҗум қилғучиларниң бириниң тутулғанлиқи һәққидә ениқ ейтилсиму, уларниң қанчә икәнлики һәққидә һәр хил мәлуматлар берилмәктә.

Игилишимизчә, дүшәнбә күни көплигән йәрлик телевизийә қаналлири дәм елиш елан қилған болуп, вәқә һәққидә дәсләпки мәлуматлар пәқәт тор бәтлиридә тарқитилған иди.

“бнюс.Кз” агентлиқи 18-июлда саәт 14:10 да елан қилған “алматадики террорлуқ һәрикәт: вәқәнамә” намлиқ мақалидә ейтилишичә, алмали наһийилик ички ишлар башқармисиға қоралланған бир киши бесип кирмәк болуп, ишик алдидики қаравулни яридар қилған һәм униң қорали билән бир аптомобилни шәһәр турғунидин тартивелип, бир нәччә йәрдә оқ чиқарған. Буниң ақивитидә тинч аһалидин вә сақчилардин бир нәччә киши яридар болған. Арида оқ етишиш йүз берип, һуҗум қилғучиларниң бири қолға чүшкән, униң шериклиригә издәштүрүш елан қилинған. Шу мунасивәт билән ички ишлар оргини шәһәрдә алаһидә һаләт елан қилип, аһалини өз өйлиридин чиқмаслиққа, кочиларда еһтият болушқа, адәм көп йиғилидиған йәрләргә бармаслиққа чақирди. Шәһәрниң бир нәччә мәһкимилири, айрим банк бөлүмлири, сода орунлири вақтидин бурун тақиветилди. Буниңдин ташқири, тор бәтлиридә бир нәччә террорчиларниң башқиму йәрләргә һуҗум қилғанлиқи, һәтта гөрүгә елиш вәқәлириниңму болғанлиқи һәққидә мәлуматлар пәйда болсиму, шәһәр һакимийити көплигән мәлуматларниң һәқиқәткә мас кәлмәйдиғанлиқини билдүрүп, шәһәр аһалисини паракәндиликкә берилмәслик вә асассиз хәвәрләргә ишәнмәслик һәққидә хәвәрләр тарқатти. Кейинчирәк һоқуқ қоғдаш органлири интернетта ялған мәлумат тарқатқанларниң һәммисини ениқлап, қанун алдида җавабкарлиққа тартиш һәққидә қарар чиқарған иди.

Пәқәт шу күни кечә саәт 11 дин өткәндә, тенгринюс агентлиқиниң хәвәр қилишичә, мәмликәтниң ички ишлар министири қалмуханбет қасимоф илгири булаңчилиқ вә қорал сақлиғанлиқи үчүн бир нәччә йил түрмидә йетип чиққан бир җинайәтчиниң сақчилардин өч елиш мәқситидә мушундақ һәрикәткә барғанлиқини уқтурған. Мәмликәтниң миллий бихәтәрлик комитетиниң башлиқи владимир җумаканоф, 1990-йили қизилорда вилайитидә дуняға кәлгән, кейинки вақитта алмата вилайитиниң или наһийисигә қарашлиқ интимақ йезисида истиқамәт қилған руслан қулиқбайеф исимлик бу кишиниң түрмидә чеғида ислам дининиң салафизм йөнилиши тәрәпдарлири билән чиқишқанлиқини һәмдә йеқинда бир аял кишини өлтүргәнликини президентқа йәткүзгән.

“нур.Кз” агентлиқида берилгән “назарбайеф алматадики оқ етишни террорлуқ һәрикәт дәп атиди” намлиқ мақалидә ейтилишичә, алматадики вәқәләр мунасивити билән астана шәһиридә пәвқуладдә йиғилған бихәтәрлик кеңиши мәҗлисидә мәмликәт рәһбири мундақ дегән: “бүгүн алматада, әпсуски, йәнә адәм өлгән террорлуқ һәрикәт йүз бәрди. Қурбан болғанларниң вә зәрдаб чәккәнләрниң йеқинлириға тәзийә билдүримән, уларға тегишлик психологийилик вә маддий ярдәм көрситиш керәк. Шундақла һоқуқ қоғдаш органлири йөнилишидә шәһәрдә тәртип сақлашни тәминләш бойичә зөрүр чариләр көрүшни тапшуримән.”

Президент шундақла алмата аһалисини пат-патла хәвәрдар қилип туруш вә җәмийәтлик тинчлиқни қолға кәлтүрүш, һәр қандақ төһмәтләрниң алдини елиш вә уни тарқитиватқанларни паш қилиш, пүткүл мәмликәт аһалисиниң тәртип орнитиш бойичә әң қәтий чариләрниң көрүлүватқанлиқида ишәнчлик болуш зөрүрлүкини билдүрди.

“қазақахбарат” агентлиқиниң хәвәр қилишичә, алматадики оқ етиш ақивитидә үч сақчи вә икки пуқра қаза болған. Қурбан болған һәр бир сақчи аилисигә һөкүмәт тәрипидин 15 милйон тәңгидин ярдәм көрситилмәкчи. Буниңдин ташқири алмата аһалиси тәрипидин зәрдаб чәккәнләргә қан тапшуруш вә маддий ярдәм көрситиш ишлириму кетиватмақта.

Қазақистанлиқ мутәхәссисләрдин сиясәтшунас йерлан карин алматадики террорлуқ һәрикәтниң җинайәтчи гуруппиларниң һәрикәтлиригә охшап кетидиғанлиқини тәкитлисә, досим сәтпайеф рәсмий органлар тәрипидин мәзкур вәқәниң йорутушини қаттиқ тәнқид қилған. У шундақла қазақистан түрмилиридә әнәниви динға қарши еқимларниң тәшвиқ қилиниватқанлиқини билдүргән. Мундақ пикирләр ‛36 инфо.Кз‚ агентлиқида бесилған “мутәхәссисләр алматадики террорлуқ һәрикәт мунасивити билән өз пикирлирини баян қилди” намлиқ мақалидә ейтилған. Буниңдин ташқири, “тобол инфо” тор гезитидә шу мәзмундики мақалидә иқтисадчи жарас ахметоф алматадики һуҗум сәвәбини иқтисадий мәсилиләрниң һәл қилинмиғанлиқидин дәп билгән.

Радийомиз зияритини қобул қилған сиясәтшунас андрей чеботарйеф алматадики вәқә сәвәблирини үзул-кесил көрситишниң қийин икәнликини ейтип, мундақ деди: “нефит баһасиниң әрзанлиши мунасивити билән йүз бәргән дуня кризиси сәвәбидин аһалиниң көп қисминиң иҗтимаий әһвали начарлашмақта. Әнә шуниң арқисида наразилиқларму көпийиватиду. Биз буни май вә июн айлирида йәр мәсилиси билән орун алған намайишлардинму көрдуқ. Мундақ наразилиқниң йәнә бир түрини биз радикаллиқ һәрикәтләрдинму көрүватимиз. Мәсилән, ақтөбәдики, мана түнүгүнки алматадики вәқәләр. Әлвәттә, бу вәқәләр бир-бири билән зич бағланмисиму, амма уларниң көрүнүши охшап кетиду, йәни бу террорлуқ һәрикәтләр бүгүнки қелиплашқан омумий вәзийәттин дерәк берип туриду.”