Prézidént nazarbayéf qazaqistanni iqtisadiy krizistin saqlap qélish charilirini körsetti

Yéqinda qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéf özining qazaqistan xelqige nöwettiki mektupi bilen muraji'et qildi. Igilishimizche, memliket rehbirining mezkur mektupida, elning xelq igilikining barliq sahelirini öz ichige alghan kélechektiki tereqqiyat pilanliri belgilen'gen.

Prézidént nazarbayéfning mushu yilning béshida yollighan mektupi “Qazaqistan yoli - 2050: bir meqset, bir menpe'et, bir kélechek” dep atalghan idi. Emdi “Nurluq yol - kélechekke yol” dep nam alghan nöwettiki mektup adettikidek köpchilikning qollap-quwwetlishige ige boluwatmaqta.

N. Nazarbayéf mezkur mektupta alemning bügünki künde yéngi xewp we qiyinchiliqlarni bashtin kechürüwatqanliqini, dunya iqtisadining alemshumul iqtisadiy krizisning aqiwetliridin téxichila özige kélelmeywatqanliqini, iqtisadni eslige keltürüsh ishlirining intayin asta we ishenchsiz méngiwatqanliqini eskertip, mundaq dégen: “Men özümning tejribisidin shuni aldin séziwatimenki, yéqinqi yillar alemshumul sinaqlar dewri bolmaqchi. Alemning barliq arxitékturisi özgiridu. Köpligen memliketler bu murekkep basquchtin shereplik ötelmeydu. Bu chégradin peqet küchlük döletler, uyushqaq xelqler öteleydu. Qazaqistan dunyawi iqtisadning bir qismi we gé'osiyasiy keskinlikning merkizige biwasite yéqin orunlashqan memliket süpitide barliq mushundaq jeryanlarning selbiy tesirini bashtin kechürmekte. Netijide biz néme yüz bériwatqanliqini körüwatimiz: dunya bazarlirida bahalar töwenlimekte we omumen, iqtisadiy ösüsh chékinmekte.

Melumki, xelq'ara walyuta fondi we dunya bankisi dunya iqtisadining 2014- we kéyinki ikki yilgha bolghan tereqqiyat mölcherleshlirining töwenlewatqanliqini qaytidin qarap chiqti. Shunglashqa biz bezi pozitsiyilerni téz arida qaytidin qarap chiqishimiz we shundaqla nöwettiki dewrge bolghan pilanlargha özgertishler kirgüzüshimiz kérek. Bizge ikkilinishkimu waqit yoq. Bügünki éytiliwatqan charilerni 2015-yilning 1-yanwardin bashlap emelge ashurush lazimdur. Biz selbiy ehwallarning aldini élish üchün mumkin bolghan barliq charilerni qobul qilishimiz kérek.”

Mektuptiki melumatlargha qarighanda, prézidént n. Nazarbayéfning tapshuruqi bilen hökümet yéngi keng da'iridiki tereqqiyat programmisini ishlep chiqqan. Prézidént bügünki kündiki mewjut xewplerge jawab rétide qazaqistanning “Nurluq yol” yéngi iqtisadiy siyasitini élan qildi hem 2014-we 2016-yillarda qilinidighan barliq ishlarni körsitip chiqti. Uning éytishiche, ötkenki yillarda éksport qilin'ghan mehsulatlardin chüshken kirim memliketning milliy fondigha ewetilip, 10 milyard dollar 2007-we 2009-yillardiki krizis bilen kürishishke ishlitildi, qalghini bolsa saqlinip qélip we yene téximu köpeytildi. Shundaqla mushu yilning féwral éyida 2014-we 2015-yillardiki iqtisadiy ösüshni qollashqa we ish bilen teminlinishke bu fonddin 1 tirilyon tengge bölün'gen bolsa, emdi bu qétim prézidént ilgiri bashlan'ghan layihilerni tamamlashqa we eng lazim bolghan mesililerni hel qilishqa yene 500 milyard tengge bölüshni hökümetke tapshurghan idi. Buningdin tashqiri yene kichik, ottura we chong tijaretchilikni qollashqa 100 milyard, banka sahesini janlandurushqa we “Yaman” nésiylerni sétiwélishqa 250 milyard we bashqimu qoshumche xirajet ene shu milliy fonddin ajritilmaqchi.

Prézidént shundaqla memliketning her xil sahelirini rawajlandurush ishliri üchün besh yilgha yene 6 tirilyon tengge we her üch yilgha qoshumche yene milliy fonddin 3 milyard dollardin bölünidighanliqini bildürgen.

U sözining axirida mundaq dégen: “Yéngi ‛nurluq yol‚ iqtisad siyasiti bizning iqtisadimizning yéqinqi yillardiki ösüshining heriketlendürgüch méxanizmi bolidu. Peqet yollarni sélish hésabighila 200 ming yéngi ish orni qurulmaqchi. Bu ahalining ish bile teminlinishini we ularning kirimining ösüshini körsitidu.” prézidént n. Nazarbayéf mushuning barliqining pütkül qazaqistanliqlarning téximu jipsilishishi, milletler ara dostluq we razimenlikni, birlikni saqlap qélish we yenimu mustehkemlesh arqisidila emelge ashurulush mumkinlikini ilgiri sürdi.

“Kazinform” agéntliqining xewer qilishiche, birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq boyiche aliy komissari zeyd'el hüseyin qazaqistanning mezkur teshkilattiki da'imiy wekili muxter tilé'ubérdi bilen bolghan uchrishishida n. Nazarbayéfning xelqqe yollighan mektüpini yuqiri bahalap, qazaqistan prézidéntining qazaqistan jem'iyitidiki milletler ara razimenlikni we muqimliqni saqlashtiki idiyilirini bashqa memliketlerdimu qollinish mumkinlikini alahide tekitligen idi.