Abéning yasukuni mazarliqini tawap qilishi xitay we koréyeni qattiq ghezeplendürdi

12-Ayning 26-küni yaponiye bash weziri shinzo abéning yasukuni buzurukwalar mazirini tawap qilishi xitay bilen koréyeni qattiq bi'aram qildi. Ikki dölet hökümiti shu küni buninggha inkas qayturup naraziliqini bildürdi.

B b s ning shu kündiki xewiride “Yaponiye bash weziri shinzo abé ikki hepte ilgiri muxbirlarning ziyaritini qobul qilghanda özining bu qétim yasukuni buzurukwalar mazirini tawap qilish niyitining yoqluqini bildürgen bolsimu, emma abéning tuyuqsizla mazarliqni tawap qilishi, dunya metbu'atlirining qattiq diqqitini chekti. Abé “A” derijilik urush jinayetchiliridin 14 nepiri depn qilin'ghan mazarliqini tawap qildi. Bash wezir shinzo abé yaponiyening xitay we koréye bilen tüzgen, “Yaponiye rehberliri yasukuni buzurukwalar mazarliqni tawap qilmaydu” dégen kélishimlerge xilapliq qildi. Yaponiye bilen xitay we koréyelerning diplomatik munasiwiti yene qaytidin muzlidi” déyilgen.

Japan tymés gézitining 27-dékabirdiki xewiride “Yaponiye bash weziri shinzo abé ikkinchi qétimliq bash wezirlik textige olturghanliqining bir yilliq xatire künide tokyodiki yasukuni buzurukwalar mazarliqini tawap qildi.Bu mazarliqni ikkinchi dunya urushidiki yapon militaristlirining simwoli dep qaraydighan xitay bilen koréye abéning bu herikitige küchlük naraziliqini bildürdi. Abéning mazarliqni tawap qilishi xitay dölitining re'isi maw zédungning tughulghanliqining 120 yilliqini xatirilesh künige toghra keldi” déyilgen.

Xewerde “Bash wezir shinzo abé mazarliqqa peyshenbe küni etigen sa'et 11:30 yétip kélip, urushta ölgenlerge bolghan özining hörmitini bildürdi. U, shinto dinining eqidiliri boyiche tawap qilishni dawamlashturup, axirida öz pulidin sediqe berdi. Bu mazarliqta hemmidin bekrek diqqetke sazawer bolghan qebre urush mezgilide yaponiyege bash wezir bolghan kéyin urush jinayetchisi dep hésablan'ghan général hidéki tojoning qebrisi idi. Abé yaponiye bash wezirliri ichide koyzumidin kéyinki ikkinchi qétim bu mazarliqni tawap qilghan bash wezir bolup, koyzumi 2006-yili tawap qilghan” déyilgen.

Xewerde “Tokyodiki xitay elchisi chéng yungxu'a derhal yaponiye tashqi ishlar ministirliqigha küchlük naraziliqni bildürdi. Koréye hökümitimu oxshashla ipade bildürdi” déyilgen. Xewerde, bash wezir shinzo abé muxbirlargha bergen jawabida “Méning mazarliqni tawap qilishim, kishilerge urush tragédiyesidin yene qaytidin azab tartmasliqini bildürüsh, hergizmu xitay we koréye xelqining héssiyati bilen qarshilishish emes” dégen sözimu körsitilgen.

Maynichi shimbun gézitining xewiride “Yaponiye bash weziri abéning yasukuni mazarliqini tawap qilishidin amérika tolimu ümidsizlendi. Amérika yaponiyening etraptiki qoshna döletler bilen bolghan diplomatik munasiwetlerde özige diqqet qilish kérek dédi” déyilgen shundaqla amérikining tokyoda turushluq elchixanisiningmu bu jehette chüshendürüsh bergenliki eskertilgen.

Yomi'uri shimbun gézitining xewiride, bash wezir abé 2007-yili wezipisidin istépa bergendin kéyinmu dawamliq halda her yili 8-ayning 15-künide yasukuni buzurukwalar mazarliqni izchil tawap qilip turdi. U, ötken yili erkin démokratlar partiyisining re'islik wezipisini ötewatqan chéghidimu yeni ötken yili 17-öktebirde mazarliqni tawap qilghan idi” déyilgen.

Xewerde“Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi ching gang shu küni bayanat élan qilip, özlirining abéning bu herikitige küchlük naraziliq bildüridighanliqini shuning bilen birge bu heriketni qattiq eyibleydighanliqini bildürgen” déyilgen.

Xewerde yene, xitay tashqi ishlar ministirliqining mu'awin ministiri lyu jénminning shu küni yaponiyening béyjingda turushluq elchisi masato kitérani chaqirtip, öz naraziliqini bildürgenlikimu körsitilgen.

Xewerde déyilishiche, ötken yili öktebir éyida abéning yasukuni buzurukwalar mazarliqini tawap qilishigha qarshi xitayning xelq gézitide köpligen maqaliler élan qilin'ghan oxshashla koréye hökümet da'irilirimu öz naraziliqni bildürüp, koréye metbu'atlirida bu heqte köpligen tenqidi maqalilerni élan qilmaqta, déyilgen.

Yaponiye bash wezir abéning yasukuni mazarliqini tawap qilishi munasiwiti bilen, xitay bilen yaponiye arisidiki kündin-kün'ge nacharlishiwatqan diplomatik munasiwetler we shundaqla bu munasiwetlerning Uyghur mesilisige bolghan tesiri heqqide bezi melumatlargha érishish üchün dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi ilham mahmut bilen téléfon söhbiti élip barduq.

Awaz ulinishidin tepsilatini anglang.