Türkiye eskerliri süriye chégrasi ichide herbiy heriket bashlidi

Amérika mu'awin prézidénti jow baydin türkiye prézidénti rejep tayyip erdoghan bilen körüshüp, türkiyening süriyege yürüsh qilghan herbiy herikitini qollaydighanliqini bildürdi. 2016-Yili 24-awghust, enqere. (Türkiye téléwizor xewiridin süretke élin'ghan)

Türkiye quruqluq armiyisi, erkin süriye armiyisi bilen birlikte süriye chégrasi ichide herbiy heriket élip bérip jérablus shehirini öz ichige alghan bir qanche rayonning kontrolluqini qolgha aldi.

Türkiyening süriyege yürüsh qilghan herbiy herikiti amérika mu'awin prézidénti jow baydinning enqere ziyaritige toghra keldi. Jow baydin bu heriketni qollaydighanliqini bildürdi.

24-Awghust küni amérika mu'awin prézidénti jow baydin resmiy ziyaret üchün enqerege keldi we türkiye jumhur re'isi erdoghan hem bash ministir bin'ali yildirim bilen ayrim-ayrim uchrashti.

24-Awghust seher waqti bilen bashlan'ghan herbiy heriketke “Frat qalqini herikiti” dep nam bérilgen bolup, bu herikette da'ishning 81 nishanigha quruqluqtin hujum qilin'ghanliqi bildürüldi. Quruqluq armiye teripidin élip bérilghan bu heriketke türkiye hawa armiyisimu qatnashqan bolup, F-16 küreshchi ayropilanlarning 12 orunni bombardiman qilghanliqi ilgiri sürüldi.

Türkiye armiyisi süriye chégrasi ichige quruqluqtin tankilar bilen kirgen bolup erkin süriye armiyisi bilen birlikte heriket qilip 4 rayonni da'ish dégen teshkilatning qolidin tartiwalghan hem 100 din artuq da'ish ezalirining öltürülgenliki bildürüldi.

Da'ish (iraq sham islam döliti) teshkilati bilen y p g dégen kurd teshkilatining hujumigha uchrap kéliwatqan türkiye bu tehditlerni chégra etrapidin tazilash hem erkin süriye armiyisige yardem bérish meqsitide chégra halqip herbiy heriket élip barghanliqini bildürdi. Charshenbe küni seher waqti sa'et 4:00 lerde bashlan'ghan herbiy hujumda aldi bilen top zembirekler ishqa sélindi. Kéyin hawa hujumi élip bérildi. Netijide türkiye bilen süriye chégrasigha jaylashqan jérablus rayonidiki da'ish teshkilatining ezaliri chüsh waqti bilen türkiye quruqluq armiyisi bilen erkin süriye armiyisining birlikte heriket qilishida muhasirige élindi.

Yéqindin buyan da'ish (iraq sham islam döliti) teshkilati türkiyening oxshimighan yerliride, bolupmu sherq we jenubiy sherq rayonlirida özini qoshup parlitish hujumi élip bérishi we ötken hepte qarqamish rayonigha hawadin bomba étishi sewebidin türkiye armiyisi süriye chégrasi ichige bésip kirdi hem da'ish we y p g kurd teshkilatigha qarshi heriket élip bardi.

Netijide türkiye chégrasigha 4 kilométir uzaqliqtiki töt yéza we jérablus shehiri da'ish (iraq sham islam döliti) teshkilatining qolidin élinip erkin süriye armiyisining kontrolluqi astigha ötti.

Heriketning 2-küni yeni peyshenbe etigende türkiye tereptin qoshumche 10 tanka süriye chégrasidin ötüp jérablus terepke yürüp ketkenliki bildürüldi. Türkiye armiyisi téximu ilgiriligen halda herbiy heriket élip barmaqta iken.

Bu heqte türkiye bash ministiri bin'ali yildirim téléwiziye programmida söz qilip, néme üchün türkiye armiyisining süriyege kirgenlikining sewebi we herbiy heriketning qachan'ghiche dawam qilidighanliqi toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Türkiye chégra sirtidin xewpke duch keldi. Türkiye bir qanche qétim da'ish we p k k ning térrorluq hujumigha uchridi. Türkiye dölet bixeterlikini qoghdash üchün chégra sirtida heriket élip bérishtin bashqa chare qalmidi. Da'ish we y p g qoralliq teshkilatlar türkiye chégraliridin uzaqlashturulghan'gha qeder bu herbiy heriket dawam qilidu.”

Amérika türkiyening süriye chégrasi ichide élip barghan herbiy herikitini qollaydighanliqini bildürdi.

Türkiyening herbiy herikiti amérika mu'awin prézidénti jow baydinning enqere ziyaritige toghra keldi. 24-Awghust küni amérika mu'awin prézidénti jow baydin resmiy ziyaret üchün enqerege keldi we türkiye jumhur re'isi erdoghan we bash ministir bin'ali yildirim bilen ayrim-ayrim uchrashti.

24-Awghust amérika mu'awin prézidénti jow baydin bilen türkiye jumhur re'isi erdoghan uchrashqandin kéyin ikki terep muxbirlarni kütüwélish yighini échip muxbirlarning so'allirigha jawab berdi. Türkiye jumhur re'isi erdoghan muxbirlarni kütüwélish yighinida, türkiye armiyisining süriyege heriket élip bérishi bilen jérablus shehirining qaytidin erkin süriye armiyisining qoligha ötkenlikini we da'ish qoralliq kochilirining jérablusni terk étip ketkenlikini bildürdi.

Xewerlerde bildürülüshiche erdoghan, jow baydindin 15-iyul türkiyede yüz bergen herbiy isyanning bash rolchisi dep qariliwatqan fethullah gülenni türkiyege qayturup bérishni yene bir qétim telep qilghan. Jow baydin buninggha jawaben amérikining qanun döliti bolghanliqi üchün her qandaq ish we kishi qanun'gha asasen bir terep qilinidighanliqini shuning üchün bu mesilige qanun organlirining tekshürüsh élip bériwatqanliqini jinayetke alaqidar delil-ispat éniqlan'ghanda qidiril sot mehkimisi teripidin höküm chiqiridighanliqini bildürgen.

Amérika mu'awin prézidénti jow baydin muxbirlarni kütüwélish yighinida, muxbirning türkiyening süriyege yürüsh qilghan herbiy herikiti toghrisida sorighan so'aligha jawab bérip mundaq dédi: “Biz türk eskerlirining jérablusta élip bériwatqan herbiy herikitini qollaymiz. Biz shuninggha ishinimizki, türkiye chégraliri türklerning kontrolluqi astida bolushi kérek we héch bir guruppa teripidin ishghal qilinmasliqi kérek. Kichik parchilargha bölünmesliki kérek. Biz türkiye bilen téximu zich birlikte heriket qilishni xalaymiz. Biz türkiyening herbiy herikitini qollaymiz.”

Türkiye süriyening chégrasi ichide élip bériwatqan herbiy herikettin némini meqset qilidu? qandaq bir netijining otturigha chiqishini kütidu.

Melum bolghinidek süriyede her qaysi guruppilarning arisida urushqa qatnishiwatqan xéli köp sanda Uyghurlarning mewjutluqini hemmimiz bilimiz, bu Uyghurlar bilen türkiye armiyisi qarshiliship qalsa qandaq bolidu? sizche mushundaq bir éhtimalliq otturigha chiqarmu?

Bu qétim amérika mu'awin prézidénti jow baydin enqere ziyaritide türkiyening jérablus herbiy herikitini qollaydighanliqini bildürdi. Süriye mesiliside amérika bilen türkiye ortaq heriket qilish éhtimal barmu? yeni amérika süriyediki kurd qoralliq küchlirini qollashtin waz kéchip da'ish we kurd qoralliq küchlerge qarshi urush qiliwatqan türkiyening herbiy herikitini ochuq qollash éhtimalliqi barmu? dégendek so'allarning jawabigha érishish üchün biz türkiye chüshenchiler instituti istratégiye mutexessisi doktor erkin ekrem bilen söhbet élip barduq. Yuqiridiki awazliq programmidin bu heqtiki söhbitimizning tepsilatini anglighaysiler.