Rusye bombardimanidin qachqan türkmenler türkiyege köchüshke bashlidi

Muxbirimiz erkin tarim
2016.02.01
suriye-turkmen-kochmen-turkiye.jpg Rusye bombardimanidin qachqan türkmenler türkiyege köchmekte
RFA/Erkin Tarim

Rusyening suriyediki esed hakimiyitige qarshi turuwatqan rayonlargha élip bériwatqan bombilash herikiti barghanséri küchiyishke bashlidi. Süriye bayir - bujaq türkmenliri jem'iyiti re'isi sa'adettin molla ependining éytishiche, türkmenler türkiyege qarap qéchishqa bashlighan. 30 - 31 Yanwar künliri ikki kün ichide köp sanda türkmen a'ililiri süriye bilen chégradash bolghan türkiye xatay, gazi'antep we urfa wilayetliridiki musapirlar lagirlirigha orunlashturulghan. Türk axbarat wasitiliridiki xewerlerge asaslan'ghanda, köp sanda türkmen yash ata - anilirini, bala - chaqilirini türkiyediki musapirlar lagirlirigha we uruq - tughqanlirining yénigha orunlashturup qoyghandin kéyin, urushqa qatnishish üchün qayta süriyening shimalidiki türkmen rayonlirigha qaytip ketmekte iken.

Rusiye hawa armiyesi 30 - yanwar künidin béri süriyening shimaliy rayonidiki türkmen rayonini bombilashni kücheytkendin kéyin, türkiye türkmenler üchün qurup bergen türkiye chégrisigha yéqin jaydiki yamada musapirlar lagiri bilen türkmen rayoni arisidiki yol üzülüp ketken. Süriye türkmen qurultiyi re'isi abduraxman mustafa ependi türkiye intérnétxaber gézitige 31 - yanwar küni bergen bayanatida, türkiyening xatay wilayitining yayla téghining uduligha qurulghan yamadi musapirlar lagirini bikarlashni muwapiq tapqanliqini, chünki yamadi téghining üch kilométir sherqiy jenubidiki obin musapirlar lagirighimu rusye hawa armiyesining bomba tashlighanliqini ilgiri sürgen. Abduraxman ependi bu lagirlarda 20 ming türkmen barliqini, bular 5 - 6 yüz kishilik guruppa sheklide türkiyege köchüshke bashlighanliqini ilgiri sürgen.

Süriye bayir - bujaq türkmenliri jem'iyiti re'isi sa'adettin molla ependi süriye chégrisidiki türkmenlerning türkiyege köchüshi toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Türkmenler türkiyege köchüwatqan bolsimu, bizning kürishimiz dawamlishiwatidu. Dunyada bir türkiye bar bizge yardem qiliwatqan. Allah türkiyege küch - quwwet bersun. Türkiye bizge yardem qilishqa seperwer boldi. Yérim kéche sa'et 1 - 2 etrapida xatay walisi, yaradagh nahiyesi hakimi chégragha kélip süriye xelqini kütiwéliwatidu.”

U yene munularni dédi: “Men dunyagha shuni démekchimenki, dunyada 23 ereb döliti bar. Hazirghiche bu yerdiki ereblerdinmu hal - ehwal sorimidi. Süriyede qetli'amlar boldi, awam xelqqe bomba tashlandi. Bular aldi bilen mektep, doxturxana, meschit we awam xelqning mehellirini bombardiman qildi. Bu yerge héchqandaq bir ereb dölitining rehbiri kélip süriye xelqidin hal sorimidi. Süriye xelqighe türkiye köp yardem qildi we qiliwatidu. Men bir türkmen bolush süpitim bilen, qandaq rehmet éytishimni bilelmeywatimen. Tünügündin béri türk xelqi hetta kichik balilar téléfon qilip, silerge néme lazim, pul yighip eweteylimu, dewatidu. Men süriye bayir - bujaq türkmeni bolush süpitim bilen türkiyege, türk xelqige köptin köp rehmet éytimen.”

Süriye bayir - bujaq türkmen jem'iyiti re'isi sa'adettin molla ependi yashlarning ata - ana we uruq - tughqanlirini türkiyege orunlashturup qoyghandin kéyin jengge qatnishish üchün kétiwatqanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Hazir yamadi dégen jayda türkiyege kélishni kütüwatqan 2500 - 3000 etrapida türkmen bar. Bularning ichidiki yashlar öz dewasigha ige chiqish üchün a'ile tawabi'atlirini, uruq - tughqanlirini türkiyediki ishenchiliq jaylargha orunlashturup qoyghandin kéyin, jeng meydanigha qaytip kétiwatidu. Beziliri bolsa yaylatagh merkezdin ruxset kütiwatidu. Süriyening shimalida 140 etrapida türkmen yézisi bar, biz ming yildin béri bu jayda yashawatimiz. Öz yurtimizni qoghdash üchün qolimizdin kelgenni qilimiz.”

Bu heqte köz qarishini bayan qilghan türkiye istratégiyelik chüshenche inistituti mutexesisi doktor erkin ekrem ependi, rusye fédératsiyesi üchün süriye türkmenliri yashawatqan rayonning nahayiti muhim istratégiyelik ehmiyetke ige ikenlikini, chünki aq déngizdiki tarsusta rusiye hawa armiyesi bazisi barliqini, buni qoghdash üchün türkmen rayonigha ige bolushi kéreklikini, shunga bu rayonni bombardiman qiliwatqanliqini bayan qildi.

Doktor erkin ekrem ependi süriye mesiliside türkiye bilen rusye otturisidiki munasiwet barghanséri jiddiylishiwatqan bolsimu, ikki döletning qoralliq urush qilmaydighanliqini, türkmen mesilisinimu muzakire yoli bilen hel qilishni tallaydighanliqini bayan qildi.

Türkiyening xatay wilayitidiki yayladagh chégrisigha kelgen türkmenler qoral - yaraqliri tartiwélin'ghandin kéyin, beden tekshürüshtin ötküzülüp tizimlap, qoligha waqitliq kimlikliri bérilgendin kéyin türkiyede uruq - tughqanliri barlar tughqanlirining yénigha, qalghanliri bolsa xatay, gazi'antep we shanli'urfa wilayitidiki musapirlar lagirigha orunlashturulmaqta iken.

Bundin 5 yil burun süriyediki urushtin qachqan musapirlar türkiyege köchüshke bashlighan bolup, u yillarda kelgen musapirlarning köpi erebler idi. Yéqindin béri bolupmu rusye hawa armiyesi türkmen rayonini bombardiman qilishqa bashlighandin kéyin türkmenlermu köchüshke bashlidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.