Тәйвән парламентида уйғур, тибәт,моңғулларниң бирләшмә мухбирларни күтүвелиш йиғини өткүзүлди

10-Декабир күни, хәлқара инсан һәқлири күнини хатириләш йүзисидин, тәйбийдики тәйвән парламенти йиғин залида “асиялиқларниң кишилик һоқуқиниң зиянкәшликкә учриши вә өз тәғдирини өзи бәлгиләш” намлиқ хәлқара бирләшмә мухбирларни күтүвелиш йиғини өткүзүлди. Йиғинниң әмәлий әһвалини тәйвән, хоңкоңдики бир қисим телевизийә қаналлири нәқ мәйдандин аңлатти.

Мәзкур паалийәтни тәйвәндә паалийәт елип бериватқан хитайдики кишилик һоқуқ мәсилилиригә көңүл бөлүш тәшкилати тәшкиллигән болуп, паалийәткә тәйвән парламент әзаси шундақла тәйвән, хоңкоң вә хитайда тонулған атағлиқ нахшичи фреддй лим,мәшһур хитай язғучиси вә обзорчиси лин бавхуа,хоңкоңдики кишилик һоқуқ паалийәтчиси чен қатарлиқлар иштирак қилди.

Ундин башқа йәнә, японийәдә паалийәт елип бериватқан японийә уйғур җәмийитиниң рәиси илһам маһмут, тәйвән тибәт тәшкилатиниң мәсуллири, җәнубий моңғулийә қурултийиниң баш катиби дайчин вә шундақла тәйвәндики фалуңгуң тәшкилатлириниң вәкиллириму қатнашти.

Йиғинниң күн тәртипи бойичә, тәйвәндики хитайдики кишилик һоқуқ мәсилилиригә көңүл бөлүш тәшкилатиниң рәиси яң әпәнди сөз қилип, тәйвән парламентида хәлқара инсан һәқлири күни мунасивити билән тунҗи қетим чақирилған “асиялиқларниң кишилик һоқуқиниң зиянкәшликкә учриши вә өз тәғдирини өзи бәлгиләш” намлиқ хәлқаралиқ бирләшмә мухбирларни күтүвелиш йиғининиң ғәлибилик ечилғанлиқини тәбрикләш билән биргә, хитайдики кишилик һәқ-һоқуқлири әң еғир зиянкәшликкә учраватқан уйғур, тибәт вә моңғул вәкиллириниң йиғинға қатнашқанлиқидин өзиниң толиму мәмнун болғанлиқини билдүрүп, бу үч милләт вәкиллирини бир-бирләп тонуштуруп өтти.

Хәлқаралиқ бирләшмә мухбирларни күтүвелиш йиғинида, тәйвәндики тибәт тәшкилатиниң вәкили сөз қилип, өзиниң нөвәттә хитай компартийәсиниң тибәттә йүргүзүватқан бастуруш сияситидин вә тибәт вәзийитидин толиму әндишә қиливатқанлиқини билдүрүп, тибәтликләрниң хитайдин тәләп қиливатқини мустәқиллиқ әмәс, бәлки алий аптономийә һоқуқи икәнликини әскәртип өтти вә тәйвән хәлқиниң тибәт мәсилисигә узундин буян көңүл бөлүп келиватқанлиқиға рәһмәт ейтти.

Йиғинида сөзгә тәклип қилинған японийә уйғур җәмийитиниң рәиси илһам маһмут уйғурларниң кишилик һоқуқ мәсилилири тоғрисида тохталди.

Баш штаби токйодики җәнубий моңғулийә қурултийиниң баш катиби дайчин йиғинда җәнубий моңғулийәдә хитай көчмәнлириниң қалаймиқан кан ечишидин келип чиқиватқан муһит булғиниш әһвали шундақла хитай компартийәсиниң моңғулларни хитайлаштуруш сияситиниң әмәлийитини баян қилди.

Тәйвәндики фалуңгуң тәшкилатиниң вәкили нөвәттә чәтәлләрдики фалуң муритлириниң хитайниң сабиқ дөләт рәиси җяң земинни сотқа тартиш үчүн имза топлаш паалийити елип бериватқанлиқини билдүрди.

Хоңкоңдин кәлгән кишилик һоқуқ паалийәтчиси чен хоңкоңлуқларниң өз тәғдирини өзи бәлгиләш үчүн хоңкоңда елип бериватқан кишилик һоқуқ паалийәтлириниң хитай компартийәси тәрипидин бастурулуватқанлиқини, бейҗиң һөкүмитиниң хоңкоңни қайтуруп елиш алдида хоңкоң хәлқигә бәргән вәдисидә турмиғанлиқини әйиблиди.

Һөрмәтлик радийо аңлиғучилар, һазир аңлаватқаниңлар, йиғини давамлишиватқан бир пәйттә парламент бинасиниң дәрвазиси алдида тәйвәндики хитай бирликини қоғдаш тәшкилатиниң әзалири мәзкур йиғинға қарши елип бериватқан намайиш болуп, улар:“мустәқилчиләрниң тәйвәндә йиғин чақирип хитай бирликини бузушиға қарши туримиз. Мустәқилчиләр тәйвәндин чиқип кәтсун. Тәйвән, хоңкоң хитай дөлитиниң айрилмас бир қисми” дәп шуар товлаватиду.

Сақчилар намайишчиларниң йиғин мәйданиға бастуруп киришидин әнсирәп парламент бинасиниң дәрвазисини тақиветип намайишчиларни тарқитиветишкә башлиди.

Шундақтиму йиғин давамлишип, тәйвәндики кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң вәкиллири арқа-арқидин сөзгә чиқип тәйвән, хоңкоң, уйғур, тибәт вә моңғул мустәқиллиқини әмәлгә ашурушниң бирдин-бир йоли, һәммә бирдәк иттипақлишип хитай компартийәсини ағдурғандила андин ортақ ғайиниң әмәлгә ашидиғанлиқини билдүрүшти.

Йиғин тәйбий вақти чүштин кейин саәт үчтә башлинип кәч саәт бәштә ахирлашти.

Биз йиғин ахирилашқандин кейин йиғинға иштирак қилған бир қисим паалийәтчиләр билән йиғин һәққидә сөһбәт елип бардуқ.

Алди билән зияритимизни қобул қилған тәйвәндики хитайдики кишилик һоқуқ мәсилилиригә көңүл бөлүш тәшкилатиниң рәиси яң әпәнди йиғинниң ечилиш мәқсити һәққидә тохтилип:“хитайға мунасивәтлик кишилик һоқуқ мәсилилирини тоғра бир тәрәп қилиш үчүн тәйвән башлиқ хитайға қарши кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң бирликини илгири сүрүш вә хитайдики кишилик һоқуқ мәсилилиригә дуняниң диққитини тартиш” деди.

Атағлиқ язғучи вә обзорчи лин бавхуа:“илгири тәйвәндә, тибәт, уйғур мәсилилири тоғрисида йиғин чақирилған иди. Бу қетим җәнубий моңғулийә, хоңкоң вәкиллириму йиғинға қатнашти вә уларниң мәсилилириму музакирә қилинди. Демәк қошунимиз техиму кеңәйди. Бу әлвәттә хошаллинарлиқ бир иш” деди.

Тәйвәнлик кишилик һоқуқ паалийәтчи яң ханим:“хитай компартийәсиниң уйғур, тибәт, моңғулларни бастуруш сияситидә зор өзгириш болди,шуңа бизму уларға қарши кишилик һоқуқ паалийәтлиримиздә өзгириш һасил қилиш үчүн тәйвәндә йиғин чақиришни лайиқ көрдуқ” деди

Ахирида зияритимизни қобул қилған японийә уйғур җәмийитиниң рәиси илһам маһмут бүгүнки йиғинда өзи оттуриға қойған уйғурларға даир мәсилиләр һәққидә тохтилиш билән биргә, бу қетимқи йиғинниң әһмийити тоғрисида қарашлирини оттуриға қойди.

Игилишимизчә, тәйвәндики кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң орунлаштуруши уйғур, тибәт, моңғул вәкиллири 11-дикабирдин башлап тәйвәндики башқа шәһәрләрдиму кишилик һоқуқ мәсилилири тоғрисида доклат сөзләйдикән.

Юқириқи аваз улинишидин тәпсилатини аңлаң.