Tayland kishilik hoquq komitéti taylandtiki Uyghur musapirlirini türkiyege ewetishke chaqirdi

Tayland döletlik kishilik hoquq komitéti taylandning musapirlar mesililirini kishilik hoquq prinsiplirigha asasen bir terep qilishi kéreklikini tekitlep, tayland hökümitini nöwette bankok tutup turush merkizidiki qélip qalghan 58 neper Uyghur musapirini türkiyege ötküzüp bérishke chaqirghan.

Tayland döletlik kishilik hoquq komitétining komisari niran pitakwachara xanim charshenbe küni pikir qilip, “Biz qandaq bolidighanliqini bilmeymiz. Lékin biz shuni küchlük tewisye qilimiz, qélip qalghan axiriqi 58 neper kishi, hökümetning bashqa döletlerge taylandning yenila kishilik hoquq prinsipigha emel qilidighanliqini körsitishi üchün intayin muhim” dégen.

Lékin tayland hökümitining qélip qalghan bu 58 neper musapirni qandaq bir terep qilish heqqidiki qarari mejhul. Tayland döletlik kishilik hoquq komitétining pikiri tayland da'irilirining qararigha qanchilik tesir körsitidighanliqi melum emes.

Tayland kishilik hoquq komissari pitakwachara xanim, Uyghurlarni xitaygha qayturmasliq “Bizning hökümetke béridighan küchlük pikirimiz. Biraq tayland kishilik hoquq komitéti hökümetke buyruq qilalmaydu” dep eskertken.

Tayland hökümiti qélip qalghan Uyghur musapirlirining dölet tewelikini éniqlap, shuninggha qarap bir terep qilidighanliqini bildürgen idi.

Türkiye tashqi ishlar ministirliqi charshenbe küni radiyomizning muxbirigha türkiyening Uyghur musapirlirini qobul qilish niyitide héchqandaq özgirish bolmighanliqini eskertti. Tashqi ishlar ministirliqi köchmenler bashqarmisining emeldari, tayland yol qoysa türkiyening qélip qalghan Uyghurlarni qobul qilidighanliqini bildürdi.

U, “Pozitsiyemizde héchqandaq özgirish yoq. Ministirliqimizning tayland terep bilen bu mesilidiki alaqisi dawamlishiwatidu. Ularning 3 - bir döletke ewetilishi kérekliki, toghrisi muwapiq bir döletke ewetilishi heqqide ministirliqimiz yeni dölitimizning pa'aliyiti dawam qilmaqta. Insha'alla pat arisida bir netije chiqidu.

Lékin tayland hökümitining pilani heqqide héchqandaq uchurimiz yoq. Weziyetni mölcherlesh basquchida kétiwatqanliqini éytiwatidu. Hazirche yéngi ehwal yoq.

Türk tashqi ishlar ministirliqining mezkur emeldari, tayland maqul bolsa, türkiyening Uyghur musapirlirini derhal türkiyege yandurup kélish pilani bar - yoqluqi heqqidiki so'alimizgha, “Qérindashlirimizgha yardem qilish dölitimizning wezipisi” dédi.

Lékin tayland xitayning qalghan musapirlarni qayturup bérish heqqidiki küchlük bésimigha uchrawatqan bolsimu, biraq b d t musapirlar mehkimisi charshenbe küni muxbirimizgha taylandning Uyghur musapirlirini xitaygha qayturüp bérishige qarshi ikenlikini agahlandurdi.

B d t musapirlar mehkimisining ilgiri sürüshiche, taylandtiki musapirlar ular telep qilghan hem ularni qobul qilishni xalaydighan döletke ewetilishi kérek.

B d t musapirlar mehkimisining alaqe ishlirigha mes'ul emeldari andrés nédham, “B d t musapirlar mehkimisi barliq döletlerni b d t ning musapirliq salahiyitige toshidighan her kishini heydep chiqarmasliq yaki qayturmasliq prinsipigha emel qilishqa chaqiridu” dédi.

Andrés nédham bilen birge, shu küni yene, b d t musapirlar mehkimisining tayland ishlirigha mes'ul emeldari wiwi'an ten, amérika axbaratigha “Biz hökümetni taylandtiki kishilerni ularni qobul qilishni xalaydighan bir döletke yolgha sélishqa chaqirimiz” dégen.

Lékin, b d t néme üchün Uyghur musapirlirini qoghdiyalmidi, dégen mesile, nöwettiki munazirining tügüni bolup qaldi. Bezi adwokatlar tayland da'irilirini tenqid qilsa, tayland hökümiti mes'uliyetni Uyghur musapirlirigha artqan.

Kishilik hoquq adwokatlirining ilgiri sürüshiche, tayland hökümiti Uyghur musapirlirini lagirgha mehkem soliwélip, xelq'ara teshkilatlarning ular bilen uchrishishini chekligen. Netijide, ularning musapirliq salahiyitige érishishige tosqunluq qilghan.

Lékin tayland hökümitidiki bezi emeldarlar charshenbe küni amérika axbaratigha qilghan sözide, mes'uliyetni Uyghurlargha artip, Uyghur musapirlirining özlirini türk dep, xitay bilen alaqisini ret qilishi, ularning siyasiy panahliq salahiyitige érishishige tosqunluq qildi. Bu ularni b d t ning qoghdishigha érishishtin mehrum qildi, dégen.