Yawropa parlaménti: “Tehdit astida qalghan insanlar: yüzminglighan Uyghurlar xitay lagérlirida azablanmaqta”

Ixtiyariy muxbirimiz ekrem
2018.06.27
yighin-tehdit-astida-qalghan-insanlar-01.jpg Yawropa parlaméntida ötküzülgen “Tehdit astida qalghan insanlar” namliq muhakime yighinidin bir körünüsh. 2018-Yili 26-iyun. Biryussél, bélgiye.
RFA/Ekrem

Yawropa parlaméntida tesis qilin'ghan “Uyghur dostluq guruppisi” bilen “Yawropa xelq partiyesi” ning hemkarliqida 26-iyun küni bélgiye paytexti biryussélda “Tehdit astida qalghan insanlar: yüzminglighan Uyghurlar xitay lagérlirida azab chekmekte” namliq muhakime yighini ötküzüldi. Yighin'gha wakaletsiz milletler teshkilati, tehdit astidiki xelqler teshkilati, dunya Uyghur qurultiyi hemde yawropa parlaméntining bir bölük parlamént ezaliri, yawropa komissiyonining bezi ezaliri, tetqiqatchilar, siyasiyonlar hemde bélgiye we uninggha qoshna ellerdiki birqisim Uyghur jama'iti qatnashti.

Yighin'gha yawropa parlaméntining mu'awin re'isi fabiyo massimo ependi tebrik sözi ewetken bolup, wakaletsiz milletler teshkilatining xizmetchi xadimi lusiye xanim yighin muqeddimiside bu tebriknamini oqup ötti. 

Tebriknamide munular tilgha élin'ghan: “. . . Men bügün otturigha qoymaqchi bolghan muhim téma del xitay hökümitining Uyghurlarni we tibetlerni chektin ashqan derijide basturushidur. Men shinjangning hazirqi weziyitidin köp endishe qilmaqtimen. Chünki xitay hakimiyiti shinjangni saqchi dölitige aylandurup qoydi. Téximu échinishliqi yéri shuki, xitay hakimiyiti bixeterlikni qoghdash bahaniside 100 minglighan Uyghurni jaza lagérlirigha solap, ularning méngisini yuyush we qiynash wasitilirini qollinip Uyghurlarning milliy, islami tuyghulirini yoqitishqa tirishiwatidu. Hemmimizni xushal qilidighan teripi bolsa-biz xitayning mustebit qilmishlirigha qarshi birlikte heriket qiliwatimiz. Uyghur dewasi bilen meshghul bolidighan türlük guruppilar, u n p o we muhajirettiki Uyghur teshkilatliri birliship, Uyghurlar tartiwatqan azab-oqubetlerni dunyagha, jümlidin yawropa ittipaqigha anglitish üchün heriket qiliwatimiz. Bu yil aprélda xitayning tosqunluqigha qarimay minglighan Uyghurlar biryussélda namayish qilip, yawropa parlaméntining küchlük diqqitini tartti. . .”

Tehdit astidiki xelqler teshkilatining mezkur yighin heqqidiki uqturushida yighinning meqsiti “Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisini resmiy yosunda yawropa ittipaqining xizmet küntertipige élip kirish we uni xelq'aralashturush” dep körsitilgen bolup, bu yighinda sözge teklip qilin'ghan d u q ning re'isi dolqun eysa ependi lagérlar mesilisi heqqide etrapliq doklat teqdim qildi.

Yighinda london uniwérsitéti sherqshunasliq instituti étno-muzika bölümining proféssori rachél harris xanimmu Uyghur élidiki “Yighiwélish lagérliri” mesilisi heqqide mexsus doklat teqdim qilip, jaza lagérlirining hersahediki Uyghurlargha keltürüwatqan ziyankeshliklirini bayan qilip ötti.

Yighinda yawropa parlaméntining hem kataloniye parlaméntining ezasi, yawropa parlaméntidiki “Uyghur dostluq guruppisi” ning qurghuchiliridin biri bolghan ramon tirémosa ependimu söz élip, “Biz kataloniye xelqi bilen sherqiy türkistan xelqi teqdirdashmiz. Silerning kürishinglar bizning we méning kürishimdur. Men yawropa parlaméntining bir ezasi bolush süpitim bilen yawropa parlaméntida Uyghurlarning heq-hoquqini qoghdaymen. Men her zaman Uyghurlarning yénida. Xitay hökümitining Uyghur xelqi üstidin élip bériwatqan insan qélipidin chiqqan basturush we teqiplirige lenet oquymen. Biz birlikte küresh qilip, bu dunyani özgertimiz,” dégen.

Yawropa parlaméntida 26-iyun küni ötküzülgen bu yighin'gha gollandiyedin bérip qatnashqan d u q medeniyet bölümining mes'uli zeynidin tursun ependimu ziyaritimizni qobul qilip, yighindin alghan tesiratlirini izhar qilip ötti.

Bu yil 5-ayning 15-küni yawropa parlaméntida Uyghur diyarining weziyiti heqqide mexsus guwahliq bérish yighini ötküzülgen bolup, d u q ning re'isi dolqun eysa ependi bu qétimqi yighinning 27-aprél bélgiye paytexti biryussélda ötküzülgen “5 Ming kishilik namayish” tin kéyin yawropa parlaméntida ötküzülgen 2-qétimliq muhim bir yighin bolghanliqini eskertti.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.