Түркийә парламент әза намзати әргүл: “уйғурларға қарши елип бериливатқан зулумни тохтитимиз”

Түркийә демократик сол партийә парламент әза намзати сәйфи әргүл әпәнди, партийәси һакимийәт бешиға кәлсә хитайниң шәрқий түркистан хәлқиғә йүргүзиватқан бесим сияситини тохтидиғанлиқини баян қилди. Сәйфи әргүл әпәнди 5 - айниң 12 - күни мухбирларға бәргән баянатида, өткән ай өзиниң хитайға берип, хитайниң уйғурларға елип бериватқан әқилгә сиғмайдиған бесим сияситини өз көзи билән көргәнликини, бунчиливала бесимға қарап турған түркийә ташқи ишлар министирлиқини әйибләйдиғанлиқини, бу қетимқи сайламда утуп чиқип һөкүмәт қуруп қалса, хитайниң уйғурларға елип бериватқан зулмини тохтитидиғанлиқини ейтқан.

Биз униң бу һәқтики көз қарашлирини техиму илгирлигән һалда игиләш үчүн сәйфи әргүл әпәнди билән сөһбәт елип бардуқ.

Соал: сиз қачан хитайға бардиңиз, немиләрни көрдиңиз?

Җаваб: мән өткән ай хитайға бардим. У йәрдики шәрқий түркистанлиқ қериндашлирим билән бир меһманханида учришип уларниң дәрдини аңлаш пурситигә игә болдум. Уйғурларниң дәрди барлиқини биләттим. Әмма бунчиливала еғир зулум бесим астида икәнликини билмәйттим. Мән улар тартиватқан еғир бесим вә зулумни аңлиғандин кейин түркийәгә қайтип келип түрк хәлқи билән ортақлишай дәп мәтбуат баянати елан қилдим. Чүнки биз демократик сол партийәниң бу хил мәсилиләрдики сиясити қериндашлириға игә чиқиш, пүтүн имканлирини сәпәрвәр қилип, уларниң дәрдигә дәрман болушқа тиришиштин ибарәт. Сизгиму мәлум, биз түркләр һечқачан башқа милләтләрниң боюнтуруқи астида қалмидуқ, уйғур қериндашлиримизниңму хитайниң ишғали астида яшишини қобул қилмаймиз.

Соал: сиз парламент әзаси болуп сайлансиңиз, уйғурлар үчүн немиләрни қилишни ойлаватисиз?

Җаваб: уйғур қериндашлиримниң миллий кимликлири қоллиридин тартивелинмақта. Буни уйғур қериндашлиримниң өз ағзидин аңлидим. Өйлиригә қайтқанда тизимға алдуридикән. Кимликлири, янфонлири тартип елинип тәкшүрилидикән, бәрмисә тутуп солап қойидикән. Мән хитайниң қериндашлиримға қиливатқан бу зулмини һәргиз қобул қилмаймән. Биз түркийәдә сайлансақ, бу һәқсизликләргә хатимә бәргүзүш үчүн қолимиздин кәлгәнни қилимиз.

Соал: сиз парламәнт әзаси намзити болуш сүпитиңиз билән түркийә һөкүмитиниң уйғур сияситигә қандақ қарайсиз?

Җаваб: мән бизниң ташқи ишлар министиримизни әйибләймән. Қериндашлиримизниң телефонлири халиғанчә тартивелинидикән. Хитай уларға зораванлиқ қиливетипту. Уларни уридикән, әмма ташқи ишлар министирлиқимиз һечқандақ бир иш қилмапту. Мән бир түрк пуқраси болуш сүпитим билән көңлүм бәкла йерим болиду. Мән бир түрк болуш сүпитим билән уларға қилиниватқан зулумни маңа қилинған зулум дәп қараймән. Мән радийоңиз арқилиқ шуни демәкчимәнки, өмрүмниң ахириғичә уйғур қериндашлирим үчүн күрәш қилимән.

Соал: уйғур райониға берип бақтиңизму?

Җаваб: уйғур түрклирини хитайниң гуаңҗу шәһиригә тәклип қилдим. У йәрдә учраштим. Шәрқий түркистанға барсам хитай хата чүшинип қалиду дәп ойлидим.

Соал: сайлам йеқинлишип қалди, сайламдин кейин түркийәниң уйғур сиясити қандақ болар?

Җаваб: түркийәниң уйғур сияситини бәлгилигили болиду. Чүнки түрк миллити бүйүк бир милләт. Түркләр түркийәдин ибарәт әмәс. Түркләрниң әзәрбәйҗанға охшаш көп санда дөлити бар. Қериндашлиримизни ким бозәк қилса униңға қарши чиқимиз. Түркләр қәдимдин бүгүнгичә башқа милләтләрниң диний етиқадиға, өрп вә адәтлиригә, һәқ - һуқуқлириға һөрмәт қилип кәлгән бир милләт. Бизму башқиларниң бизниң һәқ вә һуқуқлиримизға һөрмәт қилишини үмид қилимиз.