Zhurnalist nejmettin ependi TV programmisida her küni Uyghur mesilisini anglatmaqta

Zhurnalist nejmettin chuhadaroghlu ependi téléwizor programmisida. 2013-Yili noyabir, türkiye.

Uzun yil türkiye dölet téléwiziyeside ishligen, hazir 3 téléwiziye qanili üchün TV programmisi ishlewatqan, mezkur programmilirida dawamliq halda sherqiy türkistan mesilisini kün tertipke élip kéliwatqan zhurnalist nejmettin chuhadaroghlu ependi sherqiy türkistan mesilisini dunyagha qandaq anglitish, axbarat wasitiliridin qandaq paydilinish toghrisidiki köz qarashlirini biz bilen ortaqlashti.

Töwende uning bilen élip barghan söhbitimiz diqqitinglarda bolsun.

Yéqinda bir téléwiziye programmingizda bash ministir mu'awinidin rabiye qadir xanim toghrisida so'al soridingiz, bu heqte melumat bersingiz, dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:
-Türkiye téximu köp démokratiyelishishke tirishmaqta. Ötkende uzun yil türkiyege kirishi meniy qilin'ghan kürt naxshichi shiwan perwer bilen shimaliy iraq kürt rayonining re'isi barzani türkiyege teklip boyiche keldi. Uningdin kéyinla biz bir bayanat élan qilduq. Men riyasetchilik qilghan téléwiziye programmisida bash ministir mu'awinidin “Türkiye puqraliqidin chiqirilghan shiwan perwer türkiyege kélip bash ministir bilen sözleshken yerde, 15 yil burun türkler xa'in élan qilghan barzani hökümet teripidin türkiyege teklip qilin'ghan yerde, néme üchün sherqiy türkistanliqlarning rehbiri rabiye qadir xanimni türkiyege teklip qilmaysiler?” dep soridim. 3 Téléwiziyide her kün dégüdek programmigha chiqiwatimen, her küni dégüdek bir mesilige baghlap turup sherqiy türkistan mesilisini kün tertipke ekéliwatimen.

Siz her küni dégüdek sherqiy türkistan mesilisini téléwiziyide kün tertipke élip kéliwatisiz, buninggha qandaq inkaslar kéliwatidu dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:
-Kishiler mendin, “Siz sherqiy türkistan toghrisida némanche köp programma ishleysiz? siz sherqiy türkistanliqmu?” dep soridi. “Men sherqiy türkistanda tughulup chong bolmighan, emma könglümning yérimi sherqiy türkistanda bolghachqa u yerdiki kishiler tartiwatqan azab-oqubetni anglitishqa tirishiwatimen. Men biterep zhurnalist bolush süpitim bilen u yerdiki zulumni körüp turup, erkin dunyagha anglatmisam qandaq bolidu” dep jawab berdim.

Siz heptide nechche téléwiziye programmisi ishlewatisiz? buning ünümi qandaq boluwatidu dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:
-Rayonluq téléwizorda heptide 3 programma, dölet boyiche tarqitilghan téléwiziyide 2 programma bolup, heptide jem'iy 5 programma ishlewatimen. Bu programmilarda tamashibinlar téléfon qilip yaki intérnét arqiliq uchur yézip, mendin “Sherqiy türkistanda yéqinda mundaq bir ish boptu bilemsiz?” dep soraydu. Men her xil yollar bilen igiligen sherqiy türkistanda boluwatqan weqeler toghrisidiki melumatlarni téléwiziye programmisida anglitimen. Burun türkiyede sherqiy türkistanni bilidighan kishilerning sani bekla az idi. Sherqiy türkistan toghrisida xewerlermu az idi. Lékin kéyinki yillarda sherqiy türkistanda meydan'gha kéliwatqan weqeler, sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlirining pa'aliyetliri mendek zhurnalistlarning tirishchanliqi bilen sherqiy türkistan dewasi türkiyede tonulup ketti. Bügün türk xelqi sherqiy türkistan mesilisini yaxshi bilidu.

Nejmettin chuhadaroghu ependi, siz yaponiyede échilghan dunya Uyghur qurultiyighimu qatnashtingiz, rabiye qadir xanim bilen söhbet élip bardingiz. Hazir rabiye qadir xanimni türkiyege ekélish üchün tirishiwatisiz? rabiye qadir xanim türkiyege kelse Uyghur dewasigha qandaq paydisi bolar? dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:
-Sherqiy türkistan dewasining sürgündiki lidiri rabiye qadir xanimni türkiyege élip kélish üchün tirishiwatimiz. Küchimiz yétermu uni taza yaxshi bilmeymen. Rabiye xanimni istanbulda, enqerede, qeyseride, türkiyening 81 wilayitide kütüwalsaq bekla xursen bolghan bolattuq. Rabiye xanimning türkiyege kélishi, sherqiy türkistan dewasini özining anglitishi we öz köz qarishini türkiye rehberliri we siyasiy partiye mes'ulliri bilen ortaqlishishi sherqiy türkistan dewasini téximu yuqiri pellige kötüridu dep oylaymen.

Hörmetlik nejmettin chuhadaroghlu zhurnalistlarning bu dewagha qiziqishi bek muhim, zhurnalistlarning diqqitini tartish üchün sherqiy türkistan ammiwi teshkilatliri némilerni qilishi kérek dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:
-Biz qeyseridiki 125 ammiwi teshkilatning toqsinini ziyaret qilduq. Biz aldi bilen bu dewani ammiwi teshkilatlargha anglitiwatimiz. Sherqiy türkistan toghrisida bayanat élan qilsaq, bu ammiwi teshkilatning hemmisi bayanatning astigha qol qoyidu. Burun 4 ammiwi teshkilat sherqiy türkistan mesilisige köngül bölüwatqan bolsa, bügün bularning sani 90 gha chiqti. Ijtima'iy metbu'at we intérnét arqiliq kishilerni teshkillep ulargha sherqiy türkistan mesilisini anglatsaq, kishilerge sherqiy türkistan toghrisida yéngi melumatlarni tarqitip tursaq, sherqiy türkistan mesilisige qiziqidighan kishilerning bolupmu zhurnalistlarning sani köpiyidu. Men programmilirimda sherqiy türkistandiki zulum eks ettürülgen körünüsh we resimlerni körsitip turup, allah rizasi üchün bu musulmanlargha yardem qilinglar deymen. Zhurnalistlar jem'iyetlirige sherqiy türkistan toghrisidiki gézit, zhurnal we insan heq ‏-hoquqliri depsendichiliki toghrisidiki doklatlarni ewetishimiz kérek.

Zhurnalist nejmettin chuhadaroghlu, zhurnalistlargha bu dewani anglitishta Uyghur ammiwi teshkilatlirining kemchiliki néme dégen so'alimizgha u mundaq jawab berdi:
‏-Sherqiy türkistan teshkilatliri yawropada pa'aliyet élip barghanda yaki uzaq jaylarda pa'aliyet élip barghanda gerche ijtima'iy metbu'atlar arqiliq anglitishqa tirishiwatidu. Emma yaxshi anglitalmaywatidu. Jenwede, amérikida shundaq chong pa'aliyetler boptu, buni türkiyede anglitalmiduq. Chünki sherqiy türkistan teshkilatliri biz zhurnalistlarni yéterlik derijidiki körünüsh, resim we melumatlar bilen teminlimidi. Sherqiy türkistan ammiwi teshkilatliri mexsus bir axbarat merkizi qurup, Uyghurlar toghrisidiki xewerlerni bir merkezdin tarqitishi kérek. Sherqiy türkistan dewasi heqqaniy bir dewa, dewa ademliri axbarat wasitiliridin yaxshi paydilan'ghan teqdirde pelestin we süriye mesililirige oxshashla dunyaning kün tertipidiki ornini alalaydu. Türkiye hökümiti minglarche insanni öltürgen térrorchilarni kechürüm qilish toghrisida qanun chiqirishni kün tertipke élip kéliwatqan bügünki künde, rabiye qadir xanim bir ademning burninimu qanatmighan bigunah insan turuqluq, uning türkiyege kélelmeslikige könglüm bekla yérim. Bularni axbarat wasitiliri arqiliq dunyagha yaxshi anglitishimiz kérek.