Amérika türkiye - xitay bashqurulidighan bomba hawa mudapi'e kélishimige jiddiy inkas qayturdi

Türkiye dölet mudapi'e ministirliqi ötken peyshenbe küni bayanat élan qilip, özining uzun menzillik bashqurulidighan bomba hawa mudapi'e qalqan séstimisi qurulushini bir xitay nazuk téxnikiliq qoral - yaraq shirkitige höddige bergen idi. Türkiye hökümitining qarari dunyagha nahayiti tasadipiliq tuyulghan we zor ghulghula qozghighan.

Qoralliq küchliri sh a o e t ning standartidiki bir dölet, qandaq qilip özining uzun menzillik hawa mudapi'e séstimisi qurulushini xitaygha höddige béridu ? amérika hökümiti türkiyening qararigha derhal inkas qayturdi. Töwende muxbirimiz erkin melumat béridu.

Amérika sh a o e t mudapi'e ölchemliridiki bir döletning xitay bilen hawa mudapi'esi séstimisi jehettiki hemkarliqigha derhal inkas qayturup, buningdin jiddiy endishe qiliwatqanliqini bildürgen. Amérika dölet ishlar ministirliqi bayanatchisi shenbe küni élan qilghan bayanatida agahlandurup, türkiye hökümitining amérika imbargo qoyghan bir shirket bilen bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi toxtami tüzgenlikige qarita, türkiye terepke jiddiy endishilimizni yetküzduq. Mezkur bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisini sh a o e t kolliktip mudapi'e iqtidari yaki bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi ichide qollan'ghili bolmaydu. Bu mesile toghriliq dawamliq söhbet élip barimiz, dégen.

Türkiye hawa mudapi'e séstimisi qurulushini höddige élish riqabitige italiye, fransiye, rusiye, amérika qatarliq ellerning nazuk téxnikiliq qoral - yaraq shirketliri qatnashqan. Biraq mezkur qurulushning xitaygha höddige bérilishi tasadipiliq tuyulghan. Toxtamgha asasen, nazuk esliheler import - éksport shirkiti, namliq xitay qoral - yaraq karxanisi türkiyege FD2000 tipliq uzun menzillik bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi orunlashturup béridu. FD2000 Bolsa xitayning qizil bayraq - 9 tipliq bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisining chet'elge éksport qilish nusxisi.

Türkiye hajitepe uniwérsititining proféssori, türkiye istratégiyilik chüshenchiler tetqiqat merkizining mutexessisi erkin ekremning ilgiri sürüshiche, türkiye baha we téxnika ötünüp bérish qatarliq jehetlerdiki ewzellikni közde tutup, mezkur qurulushni xitaylargha bergen.

Lékin, türkiye hökümiti amérikining ötken shenbe küni qayturghan inkasigha qarita chüshenche bérip, xitay bilen tüzgen toxtamning axirqi qarar emeslikini bildürgen. Prézidént abdulla gül yekshenbe küni türk axbaratigha bergen bayanatida, bu soda axirqi qarar emes. Bir qisqa tizimlik bar. Xitay bu tizimlikning béshidiki dölet, dégen.

Düshenbe küni türkiye mu'awin bash ministiri bulent arinch türkiye hökümitining qararini aqlap, özlirining türkiyeni qoghdash mesiliside bashqilargha qarimay qarar chiqirish hoquqi barliqini bildürgen bolsimu, lékin u abdulla gülge oxshashla xitay bilen imzalan'ghan toxtamning axirqi qarar emeslikini qeyt qilghan. Erkin ekrem türkiye sh a o e t ning ezasi bolsimu, biraq uning uzun menzillik hawa mudapi'e séstimisi yoqluqini, uning musteqil hawa mudapi'e séstimisi qurushqa tirishiwatqanliqini ilgiri sürdi.

Erkin ekremning ilgiri sürüshiche, türkiye bilen xitayning herbiy jehettiki bu xil hemkarliqi, xitayning qoralliq basturushigha uchrawatqan Uyghurlarni bi'aram qilidighan bir yüzlinish. Türkiye - xitay munasiwetliride “5 - Iyul weqesi” din kéyin téz özgirish yüz bérip, ikki dölet her qaysi sahelerdiki hemkarliqni kücheytken. Erkin ekrem, “5 - Iyul weqesi” ning türkiye - xitay munasiwetlirining bir burulush nuqtisi ikenlikini eskertip, türkiye xitay bilen hawa mudapi'e toxtami imzalash arqiliq ikki dölet arisidiki hemkarliqni algha sürüshke intiliwatqanliqini bildürdi.

Türkiye axbaratining xewer qilishiche, türkiye bilen xitay arisidiki hawa mudapi'e hemkarliq toxtamigha yene, amérikining enqerede turushluq bash elchisi rikardon inkas bildürgen. U, düshenbe küni enqerede turushluq xitay elchisining dölet bayrimi ziyapitige qatniship shu yerde, türkiyening sh a o e t gha uyghun bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisini tallishini ümid qilghan.

Richardon, türkiye sh a o e t diki ittipaqdash el. Türkiye hawa mudapi'e séstimisigha éhtiyajliq ikenlikini körüp yetti. Ittipaqdashliqimizgha ishinip inkas bildürduq. Ittipaqdashlar ittipaqdash bolghanche shundaq qilidu. 60 Yil boldi, ittipaqdashliqimiz téximu uzun sürgüsi, dégen.

Lékin, xitayning enqerede turushluq elchisi buninggha inkas bildürüp, türkiye junggoni tallisa mesile chiqidu, dep qarimaymen. Téxnikiliq mesilimu chiqmaydu. Endishe qilish hajetsiz, qararni türk terep béridu, dep körsetken.