Türkiyining yawropa ittipaqi bilen wiza kechürüm qilish kélishimi Uyghurlargha qandaq payda élip kélidu?

2013 - Yili 16 - dékabir, türkiye yawropa ittipaqi bilen wiza kechürüm qilish kélishimige imza qildi.

16 - Dékabir, türkiye tashqi ishlar ministiri exmet dawut oghli bilen yawropa ittipaqi ichki ishlar bölümining komssari seysiliya türkiye paytexti enqerede, türkiye puqralirining yawropa ittipaqigha eza 28 döletke bérishida wiza kechürüm qilishqa alaqidar mesililer üstide söhbet ötküzüp kélishim imzalidi.

Bu kélishimge asasen, türkiye puqraliri üch yérim yilghiche bolghan waqit ichide, yawropa ittipaqidiki döletlerge bérip sayahet qilishta wiza kechürüm qilish étibarigha érishidiken.

Shuning bilen birge yene, ikki terep qanunsiz köchmenlerni qayturup kélish mesilisige alaqidar kélishim imzalighan bolup, türkiye arqiliq yawropa ittipaqigha barghan qanunsiz köchmenlerni yawropa ittipaqi qayturuwetken ehwal astida qobul qilishqa qoshulghan.

Kélishimge imza qilin'ghandin kéyin türkiye tashqi ishlar ministiri exmet dawut'oghli söz qilip, türkiyining tarixi we jughrapiye jehette yawropaning bir parchisi ikenlikini, tarixi bir basquchqa qedem basqanliqini, bashlan'ghan bu jeryanning türkiye we yawropa üchün önümlük bolushini we xelqlerning bir - biri bilen arilishishigha wasite bolushni arzu qilidighanliqini ipadilidi.

Ministir dawut'oghli, “Aldimizda üch basquch bar, birinchisi: bügündin bashlinidighan pisxologiye dewrini bésip ötüsh, chüshenche, köz - qarashlar özgiridu, wiza kechürüm qilinish bilen türkiye we yawropa xelqliri otturisida munasiwetlerde yéngi dewr bashlinidu. Ikkinchi qedemde, aldimizdiki üch yaki üch yérim yil jeryanida resmiy organlar otturisidiki xizmet munasiwetliri tizlishidu we iqtidarimiz ashidu. Eng muhim bolghini bolsa uzun muddette yawropa we türkiye xelqliri keng türde öz - ara tesirlinish ichige kéridu, dédi.

Imza qilish murasimigha qatnashqan türkiye bash ministiri rejep tayyip erdughan kéyinki mezgilde wetendashlarning eng qisqa muddet ichide wiza kechürüm qilishni yolgha qoyushni arzu qilish bilen birge, köchmen qobul qilish kélishimining yolgha qoyulushigha alaqidar munasiwet jeryanining qet'i halda dawam qilduruldighanliqini ipadilidi.

Türkiye we yawropa otturisida yéngi bir dewrning bashlan'ghanliqini ipadiligen erdughan, wiza kechürüm qilish sewebidin héchqandaq köngülsiz ishlarning yüz bermeydighanliqini, del ekische wiza kechürüm qilin'ghanda, soda - sana'etchiler, sen'etchiler, tenterbiyichiler, ammiwiy teshkilat xadimliri yawropagha téximu qulay halda sayahet qilidighanliqini we buning bilen yawropagha téximu muhim tohpiler qoshulidighanliqini bildürdi. Bash ministir erdughan: “Yük bolush üchün emes, yük élish üchün barimiz” dédi.

Kélishimge imza qilish murasimida söz qilghan yawropa ichki ishlar bölümining komissari seysiliya malmstrün, türkiye bilen yawropa otturisidiki hemkarliq üchün muhim bir qedem bésilghanliqini bildürüp mundaq dédi: parallil halda ikki muhim basquchni bashlattuq we mushuning bilen xelqlirimizni birleshturimiz, öz - ara bir - birimizge qarita ishench turghuzimiz. Bularning ikki tereplime munasiwetlerge intayin muhim tesiri bolidu we wetendashlirimizning ijabiy tesiratlirini yéqin mezgilde köreleymiz.

Bu kélishim türkiyining shangxey hemkarliq teshkilatigha eza bolushtin yawropa ittipaqigha eza bolup kirish teshebbusining küchlük ikenlikini körsitidu.

Türkiye yawropa ittipaqi bilen wiza kechürüm qilish kélishimi tüzüp imza qildi. Bu kélishim bilen yawropa bilen türkiye otturisida wiza élish kérek bolmastin, xalighan waqitta bérip - kélishke qulayliq shara'it hazirlinidu. Türkiyide nurghun Uyghurlar yashaydu, yawropa ellirining her qaysi döletliridimu köp sanda Uyghurlar yashawatidu, mushundaq ehwal astida bu kélishimning Uyghurlargha qandaq paydisi bolidu? bolupmu buningdin kéyin türkiyidin yawropagha sayahet yaki tughqan yoqlash dégen'ge oxshash her xil meqsette yawropagha seper qilishni xalighan Uyghurlar üchün qandaq qulayliq shara'itlar otturigha chiqidu? bu heqtiki pikir qarashlirini élish üchün istanbuldiki marmara uniwérisitétining oqutquchisi doktur abdulhemit awshar we istanbulda yashawatqan Uyghur ziyaliy abduréshit ependiler bilen söhbet élip barduq. Abduréshit ependi bu kélishmning elwette türkiye puqraliri bolghan Uyghurlarning yawropagha bérishigha qulayliq shara'it yaritidighanliqini, emma türkiye, yawropaning, qanunsiz yollar bilen yawropagha barghan kishiler qayturulghanda ularni qobul qilishni shert qilghanliqini, türkiye bu shertke qoshulup imza qilghanliqini, bu shert bilen türkiye buningdin kéyin yawropa ellirige qéchip barghan we yawropa elliri teripidin qayturulghan köchmenlerni qobul qilishqa mejbur bolidighanliqini bildürdi.