Büyük birlik partiyesi türkiye parlaméntini “Jaza lagérliri” mesiliside xitayni eyibleshke chaqirdi

24-Öktebir küni türkiye büyük birlik partiyesining re'isi, parlamént ezasi mustafa destichi ependi 650 parlamént ezasi qatnashqan yighinda söz qilip, türkiye parlaméntini Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisi boyiche mexsus muzakire élip bérishqa chaqirdi.

Türkiye parlaménttiki omumiy yighin'gha riyasetchilik qiliwatqan mu'awin parlamént bashliqi jelal ependi yighin küntertipning sirtida sözlesh heqqi telep qilghan mustafa destichige söz bérip, mundaq dédi: “Türkiye parlaméntining 10-omumiy yighini resmiy bashlandi. Yighinning küntertipige ötüshtin burun parlamént ezasi mustafa destichi ependini sözge teklip qilimen. ‛türk-islam diyaridiki özgirishler‚ témisida sözleshni telep qilghan parlamént ezasi mustafa destichini sözge teklip qilimen, merhemet, mustafa ependi.”

Mustafa destichi ependi söz qilip, mundaq dédi: “Hörmetlik parlamént bashliqi, qimmetlik parlamént ezaliri, aldi bilen silerge hörmet we éhtiramimni bildürimen. Türk we islam dunyasida yéniwatqan otni hemmimiz körüwatimiz. Uzun yillardin béri dawamlishiwatqan shundaqla künsayin küchiyiwatqan sherqiy türkistandiki bésim türk-islam dunyasining toqunush yüz bériwatqan bashqa rayonliridiki mesililerdek dölitimizning küntertipige kelmeywatidu…”

U yene mundaq dédi: “Sherqiy türkistanda tarixtiki eng zor insan heqliri depsendichiliki yüz bériwatqan bügünki künde dunyadiki herqaysi döletlerning, bolupmu türk we musulman döletlirining xitay bilen bolghan menpe'et munasiwitini chiqish qilip Uyghurlarning béshigha kéliwatqan zulumlarni körmeslikke sélishi bizning könglimizni qattiq yérim qilmaqta. Biz milyonlighan kishilerni nepes alghili qoymaywatqan xitay hökümitige inkas qayturmay turalmaymiz. Sherqiy türkistan xelqining ana tilini öginish heqqining tartiwélinishi, diniy étiqad erkinliki we perzent körüsh hoquqlirining depsende qilinishi, Uyghur qizlirining xitay ölkilirige mejburiy élip kétilishi shuningdek milyonlighan Uyghurlarning jaza lagérlirigha qamilishini körmeydighan derijide közimiz kor emestu!?. . .”

Qimmetlik radiyo anglighuchilar, türkiyediki bezi xitayperes axbarat organliri xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasetlirining oydurma ikenlikini, amérika bilen yawropa döletlirining buni köptürüwatqanliqini ilgiri sürüshmekte. Parlamént ezasi mustafa destechi ependi bu heqte toxtilip mundaq dédi: “Men yuqirida otturigha qoyghan bu tragédiyeni ‛xitayning küchiyishini xalimaydighan amérika qoshma shtatliri oyduruwatidu‚dégüchilernim'u körüp turuptimiz. Undaqta, bu bésimlarni, zulumlarni we qirghinchiliqlarni béshidin ötküzüwatqan milyonlighan sherqiy türkistanliqlargha néme deysiz? yalghan bilen toghrini ayrish mesilisini peqetla amérika bilen xitayning riqabitidin körgili bolamdu? amérika bilen xitay otturisidiki riqabet bu tragédiyelerning yüzini yépishqa yétemdu? men silerdin shuni sorimaqchimen, siler xitayni yaqilamsiler yaki insaniyliqnimu? dunyaning közi aldida héchnémige pisent qilmastin qanunsiz halda élip bériliwatqan sherqiy türkistandiki qirghinchiliqlarning sewebi zadi néme? Uyghurlar musulman bir xelq bolghanliqi üchünmu yaki türk bolghanliqi üchünmu? siyasiy we tijariy menpe'etingizni dep xitayning bu zulumlirigha inkas qayturmasliq zalimni yaqlashtin bashqa nerse emesqu? heqsizliq aldida jim turghan ademning jin-sheytandin néme perqi bar?”

Mustafa destichi ependi özining büyük birlik partiyesining ezasi bolush süpiti bilen Uyghurlar taki erkinlikke érishkiche qollashni dawamlashturidighanliqini bayan qilip, mundaq dédi: “Qolimizdin kélishiche, küchimizning yétishiche bu zulumni toxtitishqa tirishimiz. Her zaman sherqiy türkistanning hörlüki we musteqilliqi üchün tirishimiz. Türkiye parlaméntining kishilik heq we hoquq komissiyonini sherqiy türkistan toghrisida mexsus muzakire yighini échishqa chaqiriq qilimen.”

U sözining axirida türkiye parlaméntigha qoyidighan telepliri heqqide toxtilip, mundaq dédi: “Biz büyük birlik partiyesi bolush süpitimiz bilen türkiye parlaméntining sherqiy türkistan mesilisini küntertipke kirgüzüp, bu heqte mexsus muzakire ötküzüshini, xitayni qattiq eyiblishini telep qilimiz.”

Qehraman marash shehiridiki sütchi imam uniwérsitétining oqutquchisi doktor alimjan boghda ependi ziyaritimizni qobul qilip, türkiye parlaméntining omumiy yighinidiki Uyghurlar toghriliq talash-tartishlarning yaxshi bir yüzlinish ikenlikini ilgiri sürdi. U yene “Türkiyediki bezi partiye re'isliri bilen parlamént ezalirining Uyghur mesilisini, bolupmu jaza lagérliri mesilisini arqa-arqidin tilgha élishi hökümetning yéqinda bu heqte inkas qayturidighanliqining bir béshariti,” dédi.

Yéqindin béri türkiye parlaméntidiki “Iyi” partiyesining re'isi meral aqshener xanim, mezkur partiyening parlaménttiki wekili yawuz aghir'ali oghlu, jumhuriyet xelq partiyesidin bolghan parlamént ezasi gürsel tékin we xelq démokratiyesi partiyesidin bolghan bir neper parlamént ezasi türkiye parlaméntide jaza lagérliri mesilisini otturigha qoydi.