Шахрани: дуняни бигунаһ уйғур аялимға, уйғурларға игә чиқишқа мураҗиәт қилимән

Аминә аллабәрдиниң қанунсиз ишлар билән шуғулланмиғанлиқи тоғрисида ақсу шәһәрлик сақчи идариси чиқирип бәргән гуваһлиқ қәғизи.

Аминә аллабәрди билән сәуди әрәбистанлиқ саид ибни абоод шахраниниң той хети.

9-Сентәбир өзиниң аяли 32 яшлиқ аминә аллабәрдиниң ақсудики мәлум лагерға қамалғанлиқи һәққидә видеолуқ гуваһлиқини тарқатқучи саид ибин абоод шахрани өзиниң аилә әзасиниң хитай һөкүмити уйғур елидә қурған лагерларда икәнлики һәққидә гуваһлиқ бәргән тунҗи чәтәллик һесаблиниду.

Сәуди әрәбистанниң камес машед абна шәһиридә икки балиси вә қейнаниси билән яшаватқан шахрани зияритимизни қобул қилип, аяли вә өзиниң аялини қутқузуш үчүн бир йилдин буян қилған давалири һәққидә мәлумат бәрди.

Шахрани аминә билән гуаңҗуда тонушуп 2010 йили 6-айда той қилған вә бир қиз, бир оғул пәрзәнтлик болған. Аминә илгири туғқанлирини йоқлап юртиға бир қанчә қетим берип кәлгән һәмдә 2016-йили үрүмчидики мәлум гүзәллик лаһийәләш вә тәрбийәләш мәктипигә тизимлитип бир қанчә ай кәспий тәрбийә алғандин кейин әрәбистанда бир гүзәллик салони ечиш тәйярлиқи үчүн керәклик кинишкилирини йеңилаш мәқситидә 2017-йили 5-айниң 15-күни үрүмчигә қайтқан. Кейин аминә телефонда даириләр: “ериң кәлмигүчә кинишкилириниң, паспортуңни йеңилап бәрмәймиз дәйду, келип мән билән гуаңҗуда көрүшкин” дәп тәләп қилған. Шахрани аялиниң қийин әһвалға учриғанлиқини пәмләп гуаңҗуға кәлгән вә аминә билән 24 саәтла җиддий көрүшкән. Аминә ери елип кәлгән той хәт вә башқа испатларни елип, униңға“һәргиз шинҗаңға барма” дәп үрүмчигә қайтқан.

Аялиниң интайин сирлиқ һәрикәтлиридин униң сақчиларниң көзитиши яки контроллуқи астида икәнликини пәмлигән шахрани дәрһал бейҗиңдики сәуди әрәбистан әлчиханисиға әһвални мәлум қилған вә бир ай туруп аялидин қайта учур алалмиғанлиқтин балилириниң йениға қайтип кәткән. Униң дейишичә, һазирға қәдәр у аялини қутқузушни тохтатмиған болуп, у сәуди әрәбистан әлчиханисидин башқа, өзи турушлуқ шәһәрдики сақчихана, сәудидики һөкүмәт, ахбарат орунлири һәтта кишилик һоқуқни қоғдаш тәшкилатлириғичә әрз қилип барған. Һалбуки сәуди әрәбистан даирилири һәмдә бу җайдики орунлар униңға “биз бу ишқа арилишалмаймиз” дегән җавабтин башқа инкас қайтурмай кәлмәктә икән.

У: “аялим аминә гунаһсиз, униң бирәр җинайәт өткүзүшигиму ишәнмәймән. Бигунаһ бир анини бир аял кишини аилисидин айрип җавабсиз, сәвәбсиз йоқ қиливетиш чоң бир җинайәт, чоң бир паҗиә, әрәбистанда туғулған нарәсидә икки пәрзәнтим һәққи үчүн болсиму сәуди әрәбистан аялимға игә чиқиши керәк иди. Мән амалсиз әмди пүтүн дуняға бигунаһ аялимға, бигунаһ уйғурларға игә чиқишни илтиҗа қилимән. Мән аялимдин чоңқур әндишә қиливатимән, болупму балилириниң анисини сеғинип азаблинишиға чидиялмайватимән. . . Мәйли кимдин телефон кәлсун, телефонни қолумға алған һаман 4 яшлиқ оғлум абдул әзиз, 9 яшлиқ қизим айишә ‛апаммикән?‚ дәп йүгүрүшүп келиду. Уларниң бу тәлмүрүши вә үмидсизликтики азаблири рәт-рәт тәкрарлиниду. . . .” деди.

Аминә уйғур елигә кирип кәткинидә униң сәудидики өйидә икки нәврисигә қарап қалған аниси айшәм миҗит ханимму күйоғли билән тәң иҗтимаий таратқуларда қизи аминә вә аилисидики барлиқ кишиләрниң хәвирини алалмайватқанлиқи һәққидә гуваһлиқ бәргән иди.

Айшәм миҗит ақсу шәһири хәлқ йолидики геологийә идарисиниң аилиликләр қорусида олтурушлуқ болуп, аминә алла бәрди балиларниң иккинчиси болуп, аминәниң иниси 31 яшлиқ абдуреһим аллабәрди 2017-йили 6-айда лагерға елип кетилгән. Акиси абдурахман алла бәрди 34 яш уму икки йилдин буян из-дерәксиз йоқилип кәткән. Хитай даирилири қизини йоқлаш үчүн кәлгән аминәниң ата-анисини қайтип кәлсәңлар балилириңларни қоюп беримиз дәп күп қетим тәһдит қилғандин кейин, аминәниң дадиси 62 аллаһбәрди ибраһим, бултур 9-айниң 27-күни сәуди әрәбистандин уйғур елигә қайтқиничә из-дерики болмай кәлмәктә икән.

Балилири, ери вә барлиқ уруқ-туғқанлиридин башқа 84 яшлиқ дадисидинму хәвәр алалмайватқанлиқидәк әһваллардин дохтурханиниң җиддий қутқузуш бөлүмидә туруп гуваһлиқ бәргән айшәм ханим балилиридин бәкрәк нарәсидә нәврилириниң налисидин йүрики ағриватқанлиқини ейтип: “балилар анисиз бәк роһи сунуватиду, йүриким бәрдашлиқ берәлмәйду балиларниң азабиға, 9 яшлиқ қиз нәврәм айишә ‛анам җәннәттиму мома, әгәр өлүп кәтсәм мәнму җәннәткә кирсәм анамни көрәләмдим?‚ дәйду. Оғул нәврәм кичик болғиниға қаримай ‛мома мән сақчи болуп, ақсуға берип анамни қутқузуп келимән‚ дәйду” дәп сөзиниң ахирини давамлаштуралмай йиғлап кәтти.

Аминә һәққидә униң ери вә анисиниң гуваһлиқ бәргән видйосини иҗтимаий тартқулардин көргәндин кейин, түркийәдин радийомиз билән алақиләшкән бир аял, өзиниң аминәни 2016-йили 12-айда үрүмчидә гүзәллик кәспий мәктипидә оқуватқан вақтида көргәнлики, шу вақитлардила аминәниң өзигә хитай бихәтәрлик тармақлириниң уни аварә қиливатқанлиқини ейтқанлиқини билдүрди.

Аминә хитай паспорти билән уйғур елигә қайтқан болуп. Униң лагерға елип кетилгәнлики 2017-йили 10-айда рәсмий ениқ болған. Шундин буянқи бир йилға йеқин мәзгилдә аялиниң из-дерикини қилип тохтимиған шахрани, сәуди әрәбистан даирилиригә қилған дәваси һечқандақ нәтиҗә бәрмигәнликтин хитай консулханисиғиму әрз қилған вә улардинму җаваб алалмиған. Ахири у уйғур елигә кирмәкчи болған, әмма балилиридин хәвәр еливатқан қейнаниси айшәм һаҗим уни “хитай саңиму рәһим қилмайду, балилириңни атисиз қойма” дәп тосуп кәлмәктә икән.

Лекин, айшәм ханим вә шахрани охшашла аминәни вә башқа уруқ-туғқанлирини хитайниң лагердин қутқузмиғучә дәвасини давам қилидиғанлиқини билдүрди.