“әл җәзирә” телевизийә қанилида шәрқий түркистан мәсилиси һәққидә соал вә җаваб

2013-Йили27-ноябир кәч саәт 10 да, қатарниң “әл җәзирә” телевизийә қанилида, “хәлқара ислам һәмкарлиқ тәшкилати”ниң баш катипи әкмәлиддин еһсан оғлу берма вә анголадики мусулманларниң вәзийити тоғрилиқ мәхсус программиға дәвәт қилинған иди.

Программа оттурисида, сәуди әрәбистанниң җиддә шәһиридики “мусулманлар яшлар кулуби”ниң тәркибидики“ түркистан комитети” ниң рәиси абдурахман әбу мәнсур сөһбәткә телефон арқилиқ иштирак қилди вә әкмәлиддин еһсан оғлуға шәрқий түркистан мәсилиси тоғрилиқ муһим соалларни қойди.

Абдурахман әбу мәнсурниң әкмәлиддин еһсан оғлуға қойған соали

Абдурахман әбу мәнсур әкмәлиддин еһсан оғлуға мундақ дәп соал қойди:
- “хәлқара ислам һәмкарлиқ тәшкилати” әслидә мәрһум падишаһ фәйсәл тәрипидин тәсис қилинған, толиму җанлиқ бир тәшкилат иди. Һазирқи күндә һеч иш қилалмайдиған, бир қуруқ җиһаз болуп қалди. Силәр немә үчүн рәсмий тәрәпләр биләнла мунасивәт қурисиләр, хәлқ тәрипидин тәшкилләнгән тәшкилат вә җамаәтләр биләнму мунасивәт қурмайсиләр? силәр шәрқий түркистанни билисиләр, у йәрдики мусулманлар иккидин артуқ балиға игә болалмайду, ибадәтлирини кәңташа қилалмайду, улар хитайниң зулумида яшаватиду, һәтта улар өзлириниң ана тили болған уйғур тилини өгиништинму мәһрум қалмақта. Һөрмәтлик профессор әкмәлиддин еһсан оғлу җанаблири! сиз үрүмчигә бардиңиз, у йәрдики зулумни өз көзиңиз билән көрдиңиз, әмма һазирғичә шәрқий түркистандики мусулманларниң әһвали тоғрилиқ һечқандақ бир баянат елан қилмидиңиз вә уйғур мусулманлири үчүн һазирғичә һечбир иш қилмидиңиз? немә үчүн шундақ болуватиду? буниңға немә дәп җаваб берисиз?”

Профессор әкмәлиддин еһсан оғлуниң әбу мәнсурға җаваби

Профессор әкмәлуддин еһсан оғлу абдурахман әбу мәнсурниң соаллиридин оңайсизланғанлиқини чандурмаслиққа тиришқан болсиму, йәнила чандуруп қойди вә бәкму оңайсизланди. У мундақ дәп җаваб бәрди:
‏- “‛хәлқара ислам һәмкарлиқ тәшкилати‚ һөкүмәтләр биләнла мунасивәт қурмайду, бәлки һәр хил партийә вә җамаәтләр биләнму мунасивәт бағлап кәлмәктә. Болупму берма вә филиппин мусулманлириниң мәсилисидә, уларниң хәлқ тәрәптин тәшкилләнгән җамаәтлири билән сөһбәтлишиш арқилиқ хели көп ишларни һәл қилған болдуқ. Шәрқий түркистан мәсилисигә кәлсәк, раст, мән шәрқий түркистанни зиярәт қилдим, үрүмчигичә бардим, у җайдики мусулманларниң әһвалини көзүм билән көрдүм, шәрқий түркистанда мусулманларға қилиниватқан зулумларға шаһит болдум. Бу йәргә кәлгәндин кейин бир қанчә қетим бу мәсилини оттуриға қоюп бирәр қарар чиқиришқа тириштим, шәрқий түркистанда көргән вә аңлиғанлирим һәққидә баянат тәйярлиғинимда, ислам дөләтлириниң вәкиллириниң һәммиси бирлишивалғандәкла ‛мушу мәсилә һәққидә сөз ачмисақ‚ дәп турувалди. Һәтта ислам дөләтлириниң баш әлчилирини чақирип, шәрқий түркистан тоғрилиқ бир йиғин ечишқа қарар қилғинимда, улар маңа ‛сән немишқа шундақ қилисән? бундақ қилмиғин‚ дәп қарши чиқти. Һөрмәтлик абдурахман әпәнди! сиз мени һеч иш қилмиди дәп әйиблидиңиз, сиз мени яки бу тәшкилатни әйибләштин аввал мениң вә бу тәшкилатниң немини қилалайдиғанлиқини вә немигә күчи йәтмәйдиғанлиқини билишиңиз лазим.”