“Sherqiy türkistanning sirtidiki Uyghur sha'irliri” namliq eser türkiyide neshr qilindi

Yéqinqi yillardin béri türkiyide Uyghur tetqiqati kündin-kün'ge kücheymekte. Türkiyide Uyghur dewasining küchiyishige egiship, Uyghurlarning tarixi, tili we edebiyati toghrisida köplep eserler neshr qilinmaqta.

Ötken ay türkiyining gherbige jaylashqan edirne shehiridiki tirakya uniwérsitéti türk tili we edebiyati fakultéti oqutquchisi doktor lewent doghan ependi tüzgen “Sherqiy türkistanning sirtidiki Uyghur sha'irliri” namliq eser neshrdin chiqti. Eserge chet'elde yashashqa mejbur qalghan Uyghur sha'irliridin ehmet igemberdi, sultan mexmut qeshqiri, memet'émin hezret we kanadada turushluq yash sha'ir tuyghun abduwélilerning on beshtin shé'iri kirgüzülgen.

Kitabning aptori doktor lewent doghan ependi eser toghrisida melumat bérip mundaq dédi:
-Kitabimizning ismi “Sherqiy türkistanning sirtidiki Uyghur sha'irliri” bu kitabning kéngeytilgen nusxisi bu yil neshr qilindi. Kitabning birinchi neshri, ehmet igemberdi we memet'émin hezretning shé'irliri bilen sultan mahmutning shé'irliridin terkib tapqan idi. Bu qétimqi kéngeytip neshr qilin'ghan nusxisigha hazir kanadada yashawatqan Uyghur sha'iri tuyghun abduwélining shé'irlirinimu kirgüzüp, “Chet'eldiki Uyghur sha'irliri” nami bilen yéngidin neshr qildurduq.

Tirakya uniwérsitéti oqutquchisi doktor lewent doghan ependi bu kitabqa her sha'irning on beshtin shé'irini kirgüzgenlikini, mezkur kitabning chet'eldiki Uyghur sha'irliri toghrisida teyyarlan'ghan tunji eser ikenlikini bayan qilip mundaq dédi:
-Kitab 240 bettin terkib tapqan bolup, ushbu kitabida 4 Uyghur sha'irining on beshtin shé'irigha orun berduq. Bu kitabni tüzüshtiki meqsitim, sherqiy türkistanda Uyghur edebiyatining barliqini hemmimiz bilimiz. Emma chet'ellerde yashashqa mejbur qalghan Uyghurlar meydan'gha chiqarghan Uyghur edebiyatining barliqini oylap bundaq bir eser tüzüsh éhtiyaji hés qilduq. Türk dunyasining qanighan yarisi bolghan, türk dunyasining qollap quwwetlishidin mehrum qalghan Uyghur türklirini dunyagha tonutush üchün bu eserni teyyarlidim. Menche bu chet'elde yashawatqan Uyghur sha'irliri toghrisida türkiyide teyyarlan'ghan tunji eser bolsa kérek.

Lewent doghan ependi Uyghur tili we edebiyati toghrisida élip barghan tetqiqatliri toghrisida toxtilip mundaq dédi:
-Méning tetqiqatlirimda hörmetlik ustazim sultan mahmutning töhpisi zor. Sultan mexmut mu'ellim Uyghur, méning Uyghur tetqiqatlirimgha yol körsetken kishi. Men doktorluq ilmiy maqalemni zunun qadir heqqide yazghan idim. Uyghur maqal-temsilliri namliq esirimmu neshr qilindi. Hazirqi zaman türkiy tilliri qollanmisi namliq eserning Uyghur tili grammatikisi qismini men yazdim. Yéqinda Uyghur türkchisi namliq esirim neshrdin chiqidu. Bulardin bashqa, Uyghur tili toghrisida yazghan maqalilirimmu zhurnallarda élan qilindi. Bundin kéyinmu Uyghur tili we edebiyati toghrisida tetqiqat élip bérishni dawamlashturimiz.

Biz bu kitabigha shé'irliri kirgüzülgen tuyghun abduwéli ependi bilen kitab toghrisida söhbet élip barduq. U, chet'elde qazaqistan bilen türkiyide shé'irlirining bashqa tilda chiqqanliqidin intayin xursen bolghanliqini, buning Uyghur edebiyatini tonutush üchün intayin muhim ikenlikini bayan qildi.