Shiwétsiye islam birliki yighinida Uyghur mesilisi

Shiwétsiyediki musulmanlarning eng aliy orgini hésablinidighan shiwétsiye islam birlikining 33-nöwetlik qurultiyi shiwétsiye paytexti sitokholmda bashlandi. Mezkur qurultaygha shimaliy yawropa elliride yashaydighan musulman xelqlerning wekilliri we shundaqla dunyaning herqaysi jayliridiki musulman alimliri we mutexessisler teklip qilinip, islam ellirining hazirqi siyasiy weziyiti, herxil éqim mesililiri we gherb elliride islam dinigha bolghan chüshinishni ashurush qatarliq nurghun sahelerde léksiye bérish we muzakiriler élip bérish pilanlandi. Uyghur mesilisimu bu nöwetlik yighindiki muhim témilarning biri bolup, u, yighinning ayaghlishish künide ötküzülidighan munazire témiliriningmu biri qilip békitilgen.

Shiwétsiye islam birliki shiwétsiyediki 500 minggha yéqin musulman ammisigha wekillik qilip kéliwatqan bir organ bolup, uning 40 mingdin artuq ezasi we 1000 gha yéqin tarmaq teshkilatliri mewjut. Bu organ teripidin her yili ikki qétim échilidighan shiwétsiye islam birliki qurultiyigha shiwétsiyediki musulman wekillerdin sirt, shimaliy yawropadiki daniye, finlandiye, islandiye qatarliq döletlerde yashawatqan musulman wekillirimu qatniship, musulmanlarning hazirqi éqim mesililiri üstide muzakirilerni élip baridu. Shiwétsiye Uyghur ma'arip uyushmisi shiwétsiyediki Uyghur musulmanlirigha wakaliten islam birliki qurultiyigha qatniship kéliwatqan bolup, ular her nöwetlik yighinda yawropa elliridin kelgen bu musulman wekillerge Uyghur musulmanliri we ularning mesililirini tonushturup kelmekte.

Shiwétsiye Uyghur ma'arip uyushmisining re'isi nijat turghun ependining éytishiche, Uyghur ma'arip uyushmisi qurultaygha qatniship, ulargha Uyghur musulmanliri we ularning mesililiri heqqide chüshenche bergendin bashlap, ularning Uyghur mesilisige bolghan qiziqishimu küchiyip barghan.

Bu yil ichide Uyghur élida arqa-arqidin nurghun qanliq weqeler meydan'gha keldi. Pichan lükchün weqesi, xoten xan'ériq weqesi, 29-öktebir tyen'enméndiki weqe we téxi yéqinda konisheher nahiyisining saybagh yézisida 6 ayalni öz ichige alghan 11 Uyghurning ölümi bilen ayaghlashqan weqeler hazirghiche xelq'aragha ashkarilan'ghan tipik weqelerdur. Nijat turghun ependi Uyghur élida yüz bériwatqan yuqiriqidek weqelerningmu xelq'ara jama'etni Uyghur mesilisige tartishta, jümlidin mezkur qurultaydimu Uyghur mesilisining muhim étibargha érishishide zor rol oynighanliqini tekitlidi.

Emma nijat ependi özlirining yighin'gha qatnishish jeryanida bashqa musulman ammisining Uyghurlar heqqidiki chüshenchisining intayin töwenlikini tonup yetkenlikini, shunga islam elliri we musulman xelqlerning yardimi we hésdashliqigha érishish üchün yenila Uyghurlarni tonutush, ularning mesililirini anglitish xizmetlirini ching tutup ishleshning hazirqi basquchtiki eng muhim xizmetlerning biri ikenlikini tekitlidi.

Nijat ependi peyshenbe künidiki munaziride özlirining hazir Uyghurlar uchrawatqan eng muhim mesile bolghan Uyghurlarning diniy étiqadining cheklinishi, milliy medeniyiti we tilining yoqilish xewpige duch kélish mesilisini nuqtiliq halda otturigha qoyup muzakire qilidighanliqini bildürdi.