Yawropa ittipaqining yürikide xitay jasusliri qutrashqa bashlighan

Yawropa ittipaqining merkizi jaylashqan bélgiye paytexti biryussélda xitay jasuslirining janlinishqa bashlighanliqi ilgiri sürüldi.

“Gérmaniye awazi” radiyosining 10-féwral “Dunya géziti” din neqil élip bayan qilishiche, yawropa ittipaqi tashqi ishlar mulazimet bölümi birqanche kün ilgiri biryusséldiki yawropa ittipaqining bash shitabi jaylashqan da'ire etrapida xitay we rus jasuslirining heriketlirining janlinishqa bashlighanliqini eskertip, yawropa diplomatlirining bash shitap etrapidiki birqanche ashxana we qehwexanilargha kirishtin saqlinishini agahlandurghan. Bu agahlandurush biryusséldiki eskiriy xadimlarghimu uqturulghan.

Xewerde bayan qilinishiche, yawropa ittipaqining merkizi jaylashqan biryussélda heriket qiliwatqan xitay jasuslirining sani 250 kishi, rus jasuslirining sani 200 kishi bolup, bularning mutleq köp qismi elchixana yaki soda shirketlirining xadimliri iken. Ular yawropa ittipaqining bash shitabi etrapidiki réstoran we qehwexanilarda timisqilap yüridiken. “Dunya géziti” muxbirliri bu xewerni biwasite yawropa ittipaqi tashqi mulazimet bölümi da'irisidin igiligen.

10-Féwral küni xitayning biryusséldiki bash elchixanisi xitayning yawropa ittipaqidiki wekilliri bilen birlikte étiraz bildürüp, reddiye élan qilghan. Ular biwasite yawropa ittipaqini tilgha almay, bu uchurni ashkara qilghan gérmaniyediki “Dunya géziti” ge hujum qilghan. Xitay terep “Dunya géziti” ni asassiz uchur tarqitip, xitay bilen yawropa ittipaqining arisini buzushqa urun'ghanliqi, mes'uliyetsizlik qilghanliqi, xitaygha qara sürtkenliki we awamni qaymuqturghanliqidek bir qatar nuqsanlar bilen eyibligen.

Xewerde bayan qilinishiche, yawropa ittipaqida ilgiri rusiyening jasusluq heriketliri köp bolghan bolsimu, hazir xitayning jasusluq heriketliri rusiyedin éship ketken. Yawropa ittipaqining ezasi bolghan létwaning birqanche kün ilgiri élan qilghan yilliq doklatida xitayning yawropa ittipaqigha eza döletlerdiki jasusluq heriketlirining heddidin éship kétiwatqanliqi, xitay jasuslirining hetta létwa puxralirini jasusluq qilishqa ündewatqanliqi, létwadiki tibet musteqilliq herikiti hem teywen musteqilliq herikitige tosalghu bolushqa urunuwatqanliqi otturigha qoyulghan.

Bélgiye istixbarat orginidin pénsiyege chiqqan yuqiri derijilik bir emeldarning ötken yili “Dunya géziti” ge bildürüshiche, bügünki biryussél shehiri goya soghuq urush dewridiki ikki lagérning toqunush nuqtisigha oxshap qalghan. Uning déyishiche, hazir biryussélda heriket qiliwatqan chet'el jasuslirining sani, bérlin témi yiqilishtin ilgiriki zamandikidinmu éship ketken. Biryussélda xitay, rus, amérika we mawritaniyelik jasuslar eng köp iken. Bélgiye istixbarat organliri bu yil ichidila köpligen jasuslarni chégradin chiqip kétishke buyrughan.

Gérmaniye istixbarat organliri bundin birqanche yil ilgiri gérmaniyediki 35 ming xitayning hemmisidinla “Jasusluq qilish éhtimali bar” dep gumanlinishqa bolidighanliqini tilgha alghan idi. Xitay da'iriliri hetta muhajirettiki Uyghur milliy herikitining wekillik orgini bolghan d u q ning bash shitabi jaylashqan myunxén shehiride Uyghur, shiwe hem xitay jasuslirini ishqa sélip, qurultaydin axbarat igileshke urunidighan hadisilermu bolup ötken idi. 2011-Yili myunxénda 4 neper xitay jasusi tutulghan idi. Buning bir nepiri xitay elchixana xadimi, 2 nepiri Uyghur, bir nepiri shiwe idi.

D u q ning mu'awin re'isi perhat muhemmidi ependi bu heqte toxtalghanda, bolupmu yéqinqi bir-ikki yil ichide xitay jasuslirining d u q gha qarita hujumlirining zor derijide ashqanliqini tilgha aldi. Qurultay diniy ishlar komitétining mudiri, “Sherqiy türkistan ölimalar birliki” ning mu'awin re'isi turghunjan alawudun ependimu bu heqtiki qarashlirini bayan qilip ötti.