Yaponiye soti qanunsiz marjan süzüsh délosidiki xitay kapitanigha höküm élan qildi

Kagoshima sot mehkimisi. 2015-Yili 30-mart, yaponiye.

Yaponiye bilen xitay arisidiki sénkaku aral majirasidin bashqa yene ötken yilidin bashlap xitay béliqchi kémilirining yaponiye déngiz tewelikige kirip déngiz marjini süzüshtin ibaret qanunsiz herikiti ikki dölet munasiwitining keskinlishidiki seweblerdin biri bolup, yéqinda yaponiye sot mehkimisi yokohama, kagoshima qatarliq sheherlerde arqa-arqidin bu xildiki délogha chétishliq bolghan xitaylarni sot qilishni bashlighan bolup, bügün yeni 30-mart bu délodiki eng axirqi shexs 52 yashliq xitay kapitani lyanggha kagoshima sot mehkisimisi höküm élan qildi.

30-Mart yaponiye kagoshima sot mehkimisi yaponiye zéminigha qanunsiz kirip, béliq tutush torliri bilen yaponiye déngizidin marjan süzüshke urun'ghan xitay kémilirining eng axirqi kapitani, enxuyluq 52 yashliq lyangni eyiblep uninggha qanun boyiche bir yil alte ayliq türme jazasi we 30 ming dollar etrapida iqtisadiy jerimane qoyulghanliqini élan qildi.

52 Yashliq xitay kapitani lyangning soti kagoshima sot mehkimisining 206-nomurluq sot zalida 30-mart chüshtin kéyin sa'et birdin on minut ötkende bashlandi. Sotqa yaponiyening qanun sahesidiki kishiler shundaqla yaponiye axbaratlirining bir qisim muxbirliri qatnashti.

Bügünki sotqa yene, xitayning yaponiyede turushluq konsulxana xadimliridinmu ikki nepiri ishtirak qildi. Sottin kéyin özining fuku'oka shehiridiki xitay konsulxanisining xadimi ikenlikini bildürgen, bir neper ellik nechche yashlar chamisidiki xitay diplomati, gerche özining namini ashkarilashni xalimighan we shundaqla bizning süretke élishimizgha qoshulmighan bolsimu, emma u, bizning bügünki sot heqqidiki so'allirimizgha nahayiti qizghinliq bilen tepsiliy jawab berdi.

Xitay diplomati bizning: “Junggo béliqchi kémilirining yaponiye déngiz tewelikige qanunsiz kirip marjan süzüsh jinayitini sadir qilishi ikki dölet munasiwitige tesir körsitemdu-yoq?” dégen so'alimizgha jawab bérip mundaq dédi:

-Menche bu qétimqi yaponiye tewelikide junggo kémilirining sadir qilghan qanunsiz qilmishliri junggo-yaponiye munasiwitige héchqandaq tesir yetküzmeydu, dep oylaymen.

U,yene bizning:“Junggo béliqchilirining yaponiye déngiz tewelikide qanunsiz marjan süzüshi 2008-yili xelq'ara jem'iyet ortaq maqullighan “Washin'gton ehdinamisi” ge xilap bolghanliqtin, junggo béliqchilirining bu qilmishi yaponiye jem'iyitide xelqning küchlük naraziliqini qozghidi. Junggo jem'iyitidichu?” dégen so'alimizgha:
‏-Junggo hökümitimu qanun nuqtisidin bu mesilige nahayiti estayidil qarawatidu,‏ -dep jawab bergen bolsimu, emma junggo jem'iyitide bu mesilisige nisbeten türlük oxshimighan inkaslarning boluwatqanliqi heqqide tepsiliy toxtilishni xalimidi.

Yaponiye fuku'okadiki xitay konsulxanisining diplomati bizning “Siz junggo konsulxanisining bir diplomati bolush süpitingiz bilen bügünki sotning hökümidin memnun boldingizmu?” dégen so'alimiz heqqide toxtilip:
‏-Asasiy jehettin memnun boldum,-dédi.

Biz yene uningdin ichkirilep:“Junggo béliqchi kémilirining yaponiye déngiz tewelikide qanunsiz heriket élip bérishi bu tunji qétimliq ish emes, shunga buningdin kéyinmu bu xil weqelerning yüz bermeslikige junggo terep wede qilalamdu?”dep sorighinimizda, konsulxana xadimi:
‏-Ikki terep bu xildiki weqelerning yüz bermeslikige ortaq tirishimiz,-dep jawab berdi.

Biz axirida yene, xitay diplomatiye xadimidin:“Bu qétimqi yaponiye sot mehkimisi höküm élan qilghan junggoluq béliqchilar, junggogha qaytqandin kéyinmu oxshashla qanun boyiche jawabkarliqqa tartilamdu?” déginimizde u:
‏-Yaq, -dep jawab berdi.

Yaponiye kagoshima sot mehkimisining xitay kapitan heqqidiki sot hökümi axirlashqandin kéyin bügünki sotta jawabkarliqqa tartilghan 78051 nomurluq kémining kapitani enxuyluq, 52 yashliq lyangning adwokati kawaguchi muxbirlarning sot heqqidiki bezi so'allirigha jawab bérish bilen birge, bu qétimqi yaponiye déngiz qoghdash qisimliri teripidin qolgha élin'ghan xitay béliqchi kémilirining barliq xitayche, yaponche tillardiki terjimanliq xizmetlirini yaponiye tewelikidiki Uyghurlarning béjirgenlikini ilgiri sürgen bolsimu, emma ularning kimliki heqqide tepsiliy toxtalmidi.

Yaponiye sot mehkimisining bildürüshiche, ötken yili 11-ayning 16-küni etigende xitayning jéjyang ölkisidin yolgha chiqqan 78051,78052 nomurluq béliq tutush kémiliri,shu yili 11-ayning 17-küni qanunsiz halda yaponiye déngiz tewelikige kirip, yaponiyening kushikishima arili etrapida déngizgha tor tashlap, 20 minut etrapida déngizdin marjan üzüshke temshiliwatqanda yaponiye déngiz qoghdash qisimlirining tik uchar ayropilani neq meydan'gha yétip kélip, ularning marjan süzüsh herikitini toxtitishqa hawadin buyruq bergen we shundaqla birla waqitta kémilerning herikettin toxtap, déngiz tewelikide heriket qilishtin saqlinishi toghrisida nur arqiliq signal bergen bolsimu, ular, bu signallargha pisent qilmay, xitay terepke qéchishqa urun'ghan. Ular yaponiye déngiz tewelikidin chiqip kétish niyitide ikki sa'et heriket qilghan bolsimu, aqiwette yaponiye déngiz qoghdash qisimlirining tiz sür'etlik kémiliri u ikki kémini muhasirige élip, shu küni chüsh waqti sa'et 11:16 ötkende ikki kémidiki 16 kishini qolgha alghan. Tutulghan kémilerni tekshürüsh jeryanida kémilerde 18 kün'ge yetküdek yémeklik we bashqa kémige kéreklik bolghan yéqilghularning teyyarlan'ghanliqini, shundaqla 16 neper béliqchi pütünley amérika eskerlirining eskiriy kiyimlirini kiygenlikini delilligen.

Axirida biz bügünki sotqa qatnashqan xitay ishliri musteqil tetqiqatchisi yamadani ziyaret qilghinimizda u, bu heqte toxtilip mundaq dédi:
-Bügünki sot xitay béliqchi kémilirining yaponiye déngiz tewelikige kirip qanunsiz marjan süzüsh délosigha chétishliq eng axirqi shexsning soti bolup, ötken yilning özidila xitay tereptin yaponiye déngiz tewelikige qanunsiz kirgen kémilerning sani ademni chöchütidu. Mushu ayning 23-künimu yokohamada buninggha oxshash bir qétimliq sot échildi. Yaponiye hökümiti buninggha nisbeten küchlük bir qanun maqullimisa, junggoluqlarning bu xildiki herikiti toxtimaydu, dep oylaymen.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.