Xitay emeldari jang xongkong ziyaritide qarshiliqqa uchridi

Xongkongda élip barghan bolghan 3 künlük ziyariti mezgilide xitay emeldari jang déjiyang xongkong öktichi küchlirining qarshiliqigha duch keldi.

Xelq'ara metbu'atlar xitay xelq qurultiyi mudiri we merkizi komitéti siyasiy byurosining da'imiy hey'et ezasi, xongkong, awmén sahesining mes'uli, shi jinping we li kéchiyangdin qalsa, xitaydiki 3 - chong hoquqdar hésablan'ghan jang déjiyangning 16 - may bashlighan 3 künlük ziyaritining xongkongda türlük shekillerdiki qarshiliqlargha duch kelgenlikini bayan qildi.

B b s ning 19 - maydiki xewirige asaslan'ghanda, jang déjiyang özining bu qétimqi xongkong ziyaritining meqsitini mundaq izahlap mundaq deydu: “Ziyaritimning meqsiti, xongkongdiki özgirishni we kona - yéngi dostlarni hemde xongkong xelqining turmushini körüsh, alahide rayon hökümitining xizmet ehwalini, xongkongluqlarning ‛bir dölette ikki xil tüzüm‚ we asasiy qanunning emeliylishishige bolghan pikirlirini anglash, shundaqla xongkong hökümiti teshkilligen ‛bir yol bir belwagh‚ munbiride nutuq sözlesh.”

Biraq, xongkong kochiliri namayishchilar bilen tolghan bolup, ular sho'arlirida jang déjiyangning qarshi élishqa erzimeydighan méhmanliqini, xongkong xelqining erkinlik we démokratiyige mohtajliqini, “Bir dölette ikki xil tüzüm” siyasitining emeldin qélishigha qarshi ikenlikini bildürüshken.

B b s xewiride bayan qilinishiche, jang déjiyang 18 - may kechte xongkongdiki öktichi küchlerning 4 neper wekili bilen 30 minut mexpiy söhbet élip barghan. Bu söhbet xongkong öktichilirining xitayning eng yuqiri derijilik hoquqdarliri bilen élip barghan tunji qétimliq uchrishishi bolup sanilidiken. Gerche bu söhbet “Misli körülmigen” uchrishish dep teriplen'gen bolsimu, “Netijisige qaraymiz” dégen shübhe bilen xulasilen'gen.

B b s ning bildürüshiche, xitay emeldari jang bilen söhbette bolghan xongkongluq töt neper öktichi parlamént ezasi bügün muxbirlarning ziyaritini qobul qilghanda, bu qétimqi söhbette xongkongning hazirqi alahide rayon emeldari lyang jényingning layaqetlik hoquqdar emesliki, uning xongkongni yaxshi idare qilalmighanliqi, iz - déreksiz ghayib bolghan tongluwen kitabxanisining 5 neper xadimi mesilisi, himayisiz qalghan xongkong yashlirining musteqilliq telep qiliwatqanliqi, xongkongning démokratiye we erkinlik mesilisi qatarliqlar söz témisi bolghanliqini bildürgen. Biraq, ular bu söhbet tüpeyli xongkong weziyitide pewqul'adde bir özgirishning yüz bérishige nisbeten guman bilen qaraydighanliqini eskertishken.

Uyghur ziyaliysi ümid agahi ependi xitayning nöwette Uyghur ili qatarliq milliy rayonlarda basturushni kücheytipla qalmay, uzun bir mezgil en'gliye ishghalida turup démokratiyining temini tétip yashighan we erkin hayatqa könüp qalghan xongkongluqlar üstidinmu kishilik hoquq depsendichiliki yürgüzüwatqanliqini tilgha aldi.

Shiwétsariyede neshrdin chiqidighan “Noy zürker géziti” xitay emeldari jangning xongkong ziyariti munasiwiti bilen 18 - may élan qilghan maqaliside, xongkong da'iriliri gerche 6 ming neper saqchi ajritip jangning bixeterlikige kapaletlik qilishqa térishqan bolsimu, namayishchilarning qarshiliqini tosup qalalmighanliqini, xelqning “Bizge heqiqiy saylam kérek” dégendek lozunkilarni kötürüp naraziliq namayishliri ötküzgenlikini, xongkong weziyitining intayin jiddiyliship ketkenlikini ilgiri sürgen.

“Béyjingliq emeldar, etir markisi bilen xongkongda” namliq mezkur maqalide yene, jangning bu qétimqi xongkong ziyaritining nazuk bir weziyetke toghra kelgenliki, tongluwen kitabxanisining 5 neper iz - déreksiz ghayib bolghan xadimi mesilisining xongkongda wehime yaratqanliqi, kishilerning xongkong démokratiyesining kélechikidin ümidsizlinishke bashlighanliqi, xitay hökümitining “Bir dölette ikki xil tüzüm” siyasitige barghanséri hörmet qilmaywatqanliqi, yéqin kelgüside bu tüzümning emeldin qélishigha bolghan endishining küchiyip ketkenliki, xongkong yashlirining öktichiliktin musteqilliq teripige ötüp kétiwatqanliqi qatarliq mesililer orun alghan.

Ümid agahi ependi bolsa, xitayning xongkong qatarliq rayonlarnimu ichkiri xitaygha oxshash özining siziqidin chiqmaydighan halgha keltürüsh yolidiki urunushlirining aqiwette emelge ashmaydighanliqini tekitlidi.

Gérmaniyede neshrdin chiqidighan “Frankfort mejmu'e géziti” 18 - may élan qilghan “Qarshi élinmaydighan méhman'gha qarshi namayish” namliq xewiride, xitay chong quruqluqigha qarighanda, xongkongda nisbeten keng söz erkinliki mewjutluqi, emma aldinqi qanche aylardin buyan xongkongluqlarning xitay merkizi hökümitige bolghan ishenchidin mehrum bolghanliqini, kishilerning démokratiye we erkinlik sho'arlirining barghanséri küchiyip, xongkongda öz özini idare qilidighan bir hakimiyet qurush sadalirining ewj alghanliqini, hetta bezi xelq teshkilatlirining musteqilliq telep qilishqa bashlighanliqini bayan qilghan.

Mezkur xewerde yene, xitay emeldari jang déjiyang xongkongluq 4 neper öktichi bilen söhbet ötküzidighan orun'gha kélishtin ilgiri, saqchilar namayishchilarning xish - kések hujumidin saqlinish üchün, bir qisim kochilarning ikki qasniqidiki yerge yatquzulghan xishlarni qomurup éliwetkenliki eskertilgen.

http://www.bbc.com/zhongwen/simp/china/2016/05/160519_china_zhangdejiang_hk_politics

http://www.dw.com/zh/%E5%BE%B7%E8%AF%AD%E5%AA%92%E4%BD%93%E5%BC%A0%E5%BE%B7%E6%B1%9F%E9%A6%99%E6%B8%AF%E8%A1%8C-%E8%AE%BF%E9%97%AE%E5%8F%98%E8%A7%86%E5%AF%9F/a-19266054