អាជ្ញាធរជាតិកម្ចាត់មីនកម្ពុជា និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលបានសាទរចំពោះអង្គការសម្ព័ន្ធប្រឆាំងការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម និងប្រទេសចំនួនពីរផ្សេងទៀត ថ្កោលទោសប្រទេសថៃ ដែលបានបាញ់គ្រាប់បែកចង្កោមចូលទឹកដីកម្ពុជា នៅក្នុងអំឡុងពេលធ្វើសង្គ្រាមជាមួយកម្ពុជា កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ កន្លងទៅ។
អគ្គនាយកនៃអាជ្ញាធរជាតិកម្ចាត់មីនកម្ពុជា លោក ហេង រតនា បានឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី១០ មេសា ថាក្រសួងការបរទេសន័រវែស (Norway) ក្រសួងការបរទេសលាវ និងអង្គការប្រឆាំងនឹងការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោស និងអំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិដាក់គំនាបដល់ប្រទេសថៃ ដែលកងទ័ពថៃបានបាញ់ចូលមកទឹកដីកម្ពុជា។
កាលពីថ្ងៃទី៦ មេសា នេះ អង្គការសម្ព័ន្ធប្រឆាំងនឹងការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម (Cluster Munition Coalition) បានប្រកាសថា គេបានធ្វើការស៊ើបអង្កេតនូវទីតាំងចំនួនពីរកន្លែង នៅប្រទេសកម្ពុជា នៅតាមបណ្ដោយប្រាសាទព្រះវិហារ នៅពេលកងទ័ពទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ បានផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នាជាទ្រង់ទ្រាយធំកាលពីថ្ងៃទី៤ ដល់ថ្ងៃទី៧ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ គេរកឃើញថា ថៃពិតជាបានបាញ់គ្រាប់បែកចង្កោមចូលមកទឹកដីកម្ពុជា។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះបានសរសេរថា នេះជាលើកទី១ ចំពោះការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមនៅលើពិភពលោក ចាប់តាំងអនុសញ្ញាស្ដីពីគ្រាប់បែកចង្កោមឆ្នាំ២០០៨ បានចូលជាធរមាន និងបានក្លាយជាច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលគេហាមឃាត់ប្រើប្រាស់នោះ។
នៅខណៈដែលកងទ័ពកម្ពុជា-ថៃ បានផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នា កាលពីខែកុម្ភៈនោះ បានបណ្ដាលឲ្យជនស៊ីវិល និងទាហានកម្ពុជាស្លាប់ចំនួន ៧នាក់ និងរបួសប្រមាណ ៣០នាក់។
លោក ហេង រតនា បានពន្យល់អំពីប្រភេទគ្រាប់បែកចង្កោម ដែលពិភពលោកបានហាមឃាត់មិនឲ្យប្រើប្រាស់នោះថា វាជាប្រភេទគ្រាប់ដែលធ្វើឲ្យគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតថៃប្រចាំនៅអង្គការសហប្រជាជាតិបានបញ្ជាក់ក្នុងរបាយការណ៍នេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី៥ មេសា នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ថាថៃបានប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមប្រភេទ ១៥៥មិល្លីម៉ែត្រនេះ គឺសម្រាប់ការពារខ្លួន ហើយការប្រើប្រាស់អាវុធហាមឃាត់នេះ វាសមស្របទៅតាមក្រមសីលធម៌របស់កងទ័ពថៃ ដោយសារកងទ័ពកម្ពុជាបានវាយប្រហារទៅលើទីតាំងជនស៊ីវិលថៃ។
ទោះជាមានការអះអាងពីអគ្គរដ្ឋទូតថៃដូច្នេះក្ដី អង្គការសម្ព័ន្ធប្រឆាំងគ្រាប់បែកចង្កោមបានព្រមានថា ជនស៊ីវិលកម្ពុជារាប់ពាន់នាក់ នឹងប្រឈមគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត និងរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរដោយសារតែអាវុធមិនទាន់ផ្ទុះអស់ពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ។
នាយកអង្គការសម្ព័ន្ធគ្រាប់បែកចង្កោម លោកស្រី ឡូរ៉ា ជេស៊ីមេន (Luara Chesseman) មានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងហ្សឺណែវ បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះថា វាជារឿងដ៏រន្ធត់ដែលប្រទេសណាមួយបានងាកទៅប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម បន្ទាប់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិបានហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់។ លើសពីនេះទៀត ប្រទេសថៃក៏ជាប្រទេសដែលនាំមុខគេក្នុងការដាក់បម្រាមលើការប្រើប្រាស់គ្រាប់មីនប្រឆាំងមនុស្សដែរ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសថៃគ្មានស្មារតីទាល់តែសោះ ដែលខ្លួនបានប្រើអាវុធដែលគេហាមឃាត់នេះ ដើម្បីសម្លាប់ និងធ្វើឲ្យជនស៊ីវិលរងរបួស។
មន្ត្រីនាំពាក្យនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន បានប្រតិកម្មថា ការផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នារវាងកងទ័ពកម្ពុជា-ថៃ គឺភាគីថៃបានប្រើអាវុធធនធ្ងន់ ដូចជាគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ បានធ្វើឲ្យខួចខាតប្រាសាទព្រះវិហារយ៉ាងធំធេង ដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ លោកបានថ្កោលទោសប្រទេសថៃថា ជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៥៤ និងឆ្នាំ១៩៧២ ស្ដីពីកិច្ចការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ និងបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ប៉ុន្តែថៃបានរំលោភទៅលើអនុសញ្ញានេះទៅវិញ។
ប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ មិនទាន់បានចុះហត្ថលេខាចូលជាសមាជិកជាមួយប្រទេសចំនួន១០៨ ផ្សេងទៀត នៃអនុសញ្ញាស្ដីពីការប្រឆាំងការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមនៅឡើយទេ ដែលអនុសញ្ញានេះបានចូលជាធរមាន ជាច្បាប់អន្តរជាតិកាលពីថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១០ ក្នុងទិសដៅហាមឃាត់ការផលិត ការស្តុកទុក ការប្រើប្រាស់ និងការផ្ទេរគ្រាប់បែកចង្កោមពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ។
ទោះជាកម្ពុជាមិនទាន់ចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញាស្ដីពីការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមនេះក្ដី លោក ហេង រតនា បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបានរាយការណ៍ទៅសហគមន៍អន្តរជាតិអំពីជំហរកម្ពុជារួចហើយថា កម្ពុជារួមចំណែកក្នុងការទប់ស្កាត់នៃការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមនេះ។
លោក ហេង រតនា បានអះអាងថា កម្ពុជាជាប្រទេសរងគ្រោះទីពីរហើយ ដោយសារគ្រាប់បែកចង្កោម បន្ទាប់ពីទទួលរងគ្រោះនៃសង្គ្រាមរវាងវៀតណាម និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់ទៅលើប្រទេសវៀតណាម ហើយចូលមកទឹកដីកម្ពុជានៅតាមបណ្ដោយខែត្រជាប់នឹងព្រំដែនវៀតណាម រួមមានខែត្រព្រៃវែង កំពង់ចាម និងខែត្រក្រចេះ ប៉ុន្តែកន្លងកម្ពុជាបានធ្វើការបោសសម្អាតគ្រាប់បែកចង្កោមនេះយកចេញពីតំបន់ទាំងនោះជាបន្តបន្ទាប់ ទោះបីជាកម្ពុជាមិនទាន់ចុះហត្ថលេខាក៏ដោយ។
គេសង្កេតឃើញថា គណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា និងគណៈប្រតិភូថៃ មិនបានទទួលជោគជ័យទេ នៅក្នុងការពិភាក្សាចរចាគ្នា ដើម្បីរកច្រកចេញអំពីជម្លោះរវាងប្រទេសទាំងពីរនេះ ដែលធ្វើឡើងនៅប៊ូហ្គូ (Bogor) នៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី៧-៨ មេសា កន្លងទៅ ដោយសារតែភាគីថៃគ្មានឆន្ទៈក្នុងការដោះស្រាយ។
ការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនមិនបានសម្រេចនេះ ត្រូវបានអ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភថា សង្គ្រាមរវាងប្រទេសទាំងពីរនឹងងាយកើតមានទៀតជាថ្មី នៅពេលខាងមុខ ដោយសារថា កងទ័ពទាំងពីរកំពុងត្រៀមនៅខ្សែប្រយុទ្ធរៀងៗខ្លួន។
យ៉ាងនេះក្តី លោក សុខ ទូច បានអំពាវនាវឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិ ត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះនេះ ហើយដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើប្រទេសថៃ ដូចទៅនឹងអង្គការសហប្រជាជាតិបានដាក់គំនាបទៅលើប្រទេសនៅប៉ែកមជ្ឈិមបូព៌ាដូច្នេះដែរ ព្រោះថាប្រទេសថៃជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃសិទ្ធិសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិដែរនោះ។
លោក សុខ ទូច ក៏បានលើកឡើងថា ការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមរបស់ថៃ មកលើទឹកដីកម្ពុជានេះ គឺជាចេតនារបស់ថៃ ក្នុងការបំផ្លាញកម្ពុជា និងជីវិតប្រជាពលរដ្ឋស៊ីវិលរបស់កម្ពុជា ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវដាក់គំនាបសេដ្ឋកិច្ចទៅលើប្រទេសថៃ ព្រោះថាថៃបាននាំចូលផលិតផលជាច្រើនមកលក់នៅផ្សារកម្ពុជា ហើយសហគមន៍អន្តរជាតិក៏ត្រូវដាក់គំនាបទៅលើប្រទេសថៃដូច្នោះដែរ។
អាជ្ញាធរជាតិកម្ចាត់មីនកម្ពុជា មិនទាន់កំណត់បាននៅឡើយទេ ថាតើគ្រាប់បែកចង្កោមចំនួនប៉ុន្មានគ្រាប់ដែលថៃបានបាញ់ចូលមកទឹកដីកម្ពុជា នៅលើទំហំផ្ទៃដីប៉ុន្មានគីឡូម៉ែត្រនោះ។ ប៉ុន្តែគេបានឲ្យដឹងថា ការបាញ់គ្រាប់ប្រភេទ ១៥៥មិល្លីម៉ែត្រនោះ វាប៉ះពាល់នៅលើផ្ទៃដីប្រមាណ ៣ហិកតារ។
អាជ្ញាធរជាតិកម្ចាត់មីន និងអង្គការសម្ព័ន្ធប្រឆាំងការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម ក៏បានស្នើឲ្យភាគីថៃ ផ្ដល់ព័ត៌មានផងដែរ តើនៅកន្លែងណាខ្លះដែលទាហានថៃបានបាញ់គ្រាប់បែកចង្កោមនោះ ដើម្បីងាយស្រួលធ្វើការបោសសំអាត បើមិនដូច្នោះទេ ប្រជាពលរដ្ឋស៊ីវិលកម្ពុជានឹងគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែគ្រាប់ទាំងនោះកាន់តែច្រើន។
រហូតមកទល់ពេលនេះ ទាំងលោក ហេង រតនា ទាំងលោក ផៃ ស៊ីផាន មិនទាន់បញ្ជាក់បានទេ ថាតើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងចាត់វិធានការយ៉ាងណាទៀត ចំពោះប្រទេសថៃ ដែលបានបាញ់គ្រាប់បែកចង្កោម ចូលមកទឹកដីកម្ពុជា ដែលជាប្រភេទអាវុធដែលត្រូវបានហាមឃាតដោយច្បាប់អន្តរជាតិនោះ៕