ពិធីសែនព្រេននេះ គឺពួកគេតែងតែប្រារព្ធធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីសុំសេចក្ដីសុខ និងសុំឲ្យការបង្កបង្កើនផលដំណាំរបស់ពួកគាត់ទទួលបានផលល្អ។
ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នៅភូមិភ្នំរ៉ៃ ឃុំតាតោក ស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង នៅតែមានជំនឿថា ការរៀបចំពិធីសែនព្រេន ឬហៅថាពិធីសែននាគ ដែលពួកគេទម្លាប់ធ្វើតគ្នាតាំងពីដូនតាមកនោះ និងអាចនាំឲ្យពួកគេមានសេចក្ដីសុខ និងធ្វើឲ្យការបង្កបង្កើនផលដំណាំរបស់ ពួកគេទទួលបានផលល្អថែមទៀត។
ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ លោក ឈើត ឈន បានថ្លែងនៅថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ថា នៅខែមាឃ ទី១៣កើត ខាងមុខនេះ អ្នកភូមិជាជនជាតិដើមភាគតិចព័រ ចំនួនជិត ២០០គ្រួសារ នឹងប្រារព្ធពិធីសែនព្រេននៅក្នុងផ្ទះមេកន្ទ្រាញរបស់ពួកគេ។ នៅក្នុងពិធីសែនព្រេននេះ នឹងមានកម្មវិធីទទួលទានស្រារាំលេងកម្សាន្តពេញមួយយប់ទល់ភ្លឺ។
លោក ឈើត ឈន៖ «គោលបំណង គឺសុំសេចក្ដីសុខ កុំឲ្យមានជំងឺឈឺស្កាត់ សុំឲ្យដាំដុះបានភោគផលល្អ ព្រោះអីទំនៀមទម្លាប់តាំងពីដូនតាមក មិនអាចខានបាន។ គេធ្វើចាប់ពីម៉ោង ៧ល្ងាច ទៅរហូតទល់ភ្លឺ អត់សម្រាកទេ គឺលេងភ្លេងមួយយប់ទល់ភ្លឺ ប្រហែលជាម៉ោង៧ បានគេហៅថា "ចាប់មា" គេមានកម្មវិធី "ចាប់មា" ភាសាដើមគេហៅថា "ចាប់មាល" នៅផ្ទះមេកន្ទ្រាញគេមានរោងអ្នកតាមួយបាំងស្បូវ»។
នៅក្នុងពិធីសែនព្រេនរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នេះ ពួកគេក៏មានដុតក្រឡានយកទៀនធូប នំ ចំណី និងគ្រួសារនីមួយៗយកស្រាសមួយដប ដើម្បីទុកទទួលទានក្នុងកម្មវិធី។ បន្ទាប់មក មានការរាំលេងកម្សាន្តពេញមួយយប់ទល់ភ្លឺ។ នៅក្នុងពិធីសែនព្រេនជាប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នេះ កន្លងមកក៏មានការចូលរួមកម្សាន្តសប្បាយពីបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដូចគ្នាដែរ។
មេភូមិភ្នំរ៉ៃ លោក ដៀប ឌី បានថ្លែងថា ពិធីសែនព្រេនរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នេះ គឺបានប្រារព្ធធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ពិធីនេះមានតាំងពីដូចតារបស់ពួកគេមកម្ល៉េះ។ ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ ពួកគេមានបំណងចង់អភិរក្សប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ និងដីធ្លីជនជាតិដើមភាគតិចរបស់ខ្លួន ដែលមានតាំងពីដូនតាមកនោះ កុំឲ្យបាត់បង់។ ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងភូមិភ្នំរ៉ៃ ឃុំតាតោក ស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង បច្ចុប្បន្នមានចំនួន ១៤៨គ្រួសារ។
លោក ដៀប ឌី បានបន្តថា ជនជាតិដើមភាគតិចមានដីចម្ការវិលជុំច្រើនកន្លែង។ ពួកគេមានការរស់នៅខុសប្លែកពីគេ ដូចជាការធ្វើស្រែចម្ការ។ មុនការចុះបង្កបង្កើនផល ពួកគាត់ត្រូវនាំគ្នាសែនព្រេន និងមានតំណមជាច្រើនទៀត ខុសពីខ្មែរភាគច្រើន៖ «គេដុតក្រឡានថ្ងៃ១២ ចូលថ្ងៃទី១៣ ជនជាតិព័រ គឺការគោរពនេះ គឺដល់រដូវហ្នឹង គាត់ត្រូវតែដុតក្រឡានគ្រប់ៗគ្រួសារ ខ្លះមានមាន់ មានស្រា រាំមួយយប់ទល់ភ្លឺ រួចពីហ្នឹងទៅ បានមានអារក្សតូចតាមគ្រួសារដែលគេមានរាំបន្ត»។
ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ លោក ឈើត ឈន បានបញ្ជាក់ថា នៅក្រោយពិធីសែនព្រេននៅផ្ទះមេកន្ទ្រាញបានធ្វើពេញមួយយប់ចប់។ ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នៅធ្វើបន្តពិធីបញ្ចូលអារក្សនៅតាមផ្ទះរហូតដល់ទៅរយៈពេល ១៥ថ្ងៃថែមទៀត៖ «មានក្រឡានទៀនធូប និងស្រាស មួយគ្រួសារមួយដបចូលរួម។ មួយភូមិមានជាង ១៤០គ្រួសារចូលរួមទាំងអស់។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ឲ្យតែដល់រដូវហ្នឹង យើងត្រូវតែរៀបចំឲ្យគេ។ គេរាំមួយយប់ទល់ភ្លឺ»។
លោកស្រី ម៉ើល មើល ជាជនជាតិដើមភាគតិចព័រ បានបញ្ជាក់ថា ជនជាតិភាគតិចព័រ បានរស់នៅក្នុងភូមិភ្នំរ៉ៃ ជាលក្ខណៈប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិ។ តំបន់នោះសម្បូរទៅដោយព្រៃឈើ ភ្នំ ពួកគាត់បានអាស្រ័យផលដំណាំលើដីចម្ការវិលជុំច្រើនឆ្នាំ។ ពិធីសែនព្រេនរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នេះ មានការចូលរួមទាំងអស់គ្នាពីប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិ។ ក្រៅពីនោះ ក៏នៅមានចូលរួមឧបត្ថម្ភពីសំណាក់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដែរ។ លោកស្រីថា ពិធីនេះសប្បាយណាស់ មានមនុស្សក្មេងចាស់ប្រុសស្រីចូលរួមច្រៀងរាំកម្សាន្តទាំងអស់គ្នា៖ «គេច្រៀងរាំ ចាស់ៗជាអ្នកច្រៀង មានអារក្សគេរាំទៅ មួយយប់ម្នាក់ៗ គ្រប់ផ្ទះ។ គេធ្វើបបរគ្រឿងដាំបាយដំណើបជប់លៀង អ្នកច្រៀងអ្នករាំ អ្នកតាហ្នឹង គេមានអ្នកតារាំរែក គេតាំងពីដើមមកតែអ៊ីចឹងឯង»។
ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ លោក ឈើត ឈន បានថ្លែងថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅខែមាឃ ទី១៣កើត ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នៅភូមិភ្នំរ៉ៃ តែងតែបានប្រារព្ធពិធីសែនព្រេននៅក្នុងផ្ទះមេកន្ទ្រាញរបស់ពួកគេ។ គោលបំណងសំខាន់នៃពិធីសែនព្រេននោះ ដើម្បីសុំសេចក្ដីសុខ សុំឲ្យការបង្កបង្កើនផលទទួលបានផលល្អ ម្យ៉ាងវិញទៀត គឺពួកគេចង់ថែរក្សានូវទំនៀមទម្លាប់ និងវប្បធម៌ដែលមានតាំងពីដូនតាតមក។
ទោះយ៉ាងនេះ ពិធីសែនព្រេនសុំសេចក្ដីសុខរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព័រ នេះ មានការកែប្រែខុសពីមុន។ ពីមុនមក ពិធីសែនព្រេននេះ គឺពួកគេត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលបីយប់ជាប់គ្នា ប៉ុន្តែនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជនជាតិភាគតិចព័រ បានកែប្រែមកប្រារព្ធធ្វើត្រឹមតែមួយយប់តែប៉ុណ្ណោះ។ ការកាត់បន្ថយចំនួនយប់នៃពិធីសែនព្រេននេះ គឺដោយសារពួកគេមិនចង់ចំណាយកម្លាំងសម្រាប់ការរាំលេងកម្សាន្តច្រើនយប់ជាប់គ្នាពេក៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។