ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិបានជំរុញឲ្យកម្ពុជាខិតខំប្រឹងប្រែងថែមទៀត ក្នុងការធ្វើឲ្យស្ថាប័នឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមរបស់ខ្លួនមានភាពឯករាជ្យ ហើយធានាមិនឲ្យមានការលូកដៃជ្រៀតជ្រែក និងគ្រប់គ្រងដោយក្រុមមន្ត្រីពីខាងគណបក្សនយោបាយ។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ដែលជាអ្នកឃ្លាំមើលដំណើរការទ្រទ្រង់យុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា បានសម្ដែងក្ដីបារម្ភថា ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមកំពុងប្រឈមនិងការលំបាកក្នុងការធានាឯករាជ្យភាពជូនសង្គម ដោយសារសមាជិកនៃស្ថាប័ននេះភាគច្រើនជាមនុស្សពីខាងគណបក្សកាន់អំណាច ៖ «គឺមើលសមាសភាពសមាជិកហ្នឹងតាមដឹង ភាគច្រើនជាសមាជិករបស់គណបក្សកាន់អំណាច។ ហើយមួយទៀតអគ្គលេខាធិការដ្ឋានហ្នឹងស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌។ ដូច្នេះរឿងរចនាសមភាព និងរចនាសម្ព័ន្ធហ្នឹងវាមិនឯករាជ្យទៅហើយ»។
ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមស្ថិតនៅក្រោមព្រះរាជអធិបតីភាពនៃព្រះមហាក្សត្រ។ មាត្រា១៣២ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ជាអ្នកធានាដល់ឯករាជ្យភាពនៃអំណាចតុលាការ ហើយឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម គឺជាអ្នកជួយព្រះមហាក្សត្រក្នុងកិច្ចការនេះ។
មាត្រា១៣៣ ចែងថា ចៅក្រមមិនអាចដកហូតមុខងារបានទេ ប៉ុន្តែឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមមានអំណាចសម្រេចដាក់ពិន័យលើចៅក្រមដែលបានប្រព្រឹត្តខុស។
សមាជិកឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមមានចំនួន ៩រូប។ ទី១ ព្រះមហាក្សត្រជាប្រធាន ទី២ ប្រធានតុលាការកំពូល ទី៣ អគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមតុលាការកំពូល ទី៤ ប្រធានសាលាឧទ្ធរណ៍ ទី៥ អគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាឧទ្ធរណ៍ និងទី៦ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌។
សមាជិកទាំង ៦រូបនេះ ជាសមាជិកដោយស្វ័យប្រវត្តិតាមការចែងរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយសមាជិក ៣រូបទៀត ត្រូវធ្វើការជ្រើសតាំងដោយចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា។ សមាជិកទាំងបីរូបនោះ ត្រូវគេដឹងថាមានប្រធានតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ព្រះរាជអាជ្ញាអមតុលាការក្រុងភ្នំពេញ និងព្រះរាជអាជ្ញាសាលាឧទ្ធរណ៍។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា សមាជិកទាំងបីរូបខាងលើនេះ មិនដែលមានការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងម្ដងណាឡើយចាប់តាំងពីស្ថាប័នកំពូលមួយនេះបង្កើតឡើងពីដំបូង ៖ «រឿងនីតិកម្ម ឬភាពសមស្របច្បាប់ ហើយនិងការជ្រើសតាំងសមាជិកបីរូប ក្រៅពីសមាជិកដែលគេហៅថាជាផ្លូវការតែម្ដង គឺប្រធានតុលាការកំពូល អគ្គព្រះរាជអាជ្ញា ប្រធានតុលាការសាលាឧទ្ធរណ៍ និងអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាហ្នឹង បើតាមច្បាប់ថាត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងដោយចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា។ រួចតាំងពីកកើតមកហ្នឹង តាមដឹងអត់មានទេ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យនៃទីស្ដីការគណរដ្ឋមន្ត្រីដែលជាស្ថាប័នមួយចូលរួមក្នុងកិច្ចការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា បានប្រតិកម្មថា ប្រព័ន្ធតុលាការរបស់ប្រទេសនេះកំពុងមានការរីកចំរើនតាមរយៈស្ថិរភាពនយោបាយ ៖ «អ្នកនិយាយហ្នឹងគ្រាន់តែជាទម្រង់បង្ហាញពីភាពល្ងង់ខ្លៅរបស់អ្នកនិយាយហ្នឹងទេ ដែលជាការចាប់អារម្មណ៍។ ទីមួយឲ្យដឹងថាបរិបទនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺចាប់ផ្ដើមនៃកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ហើយដើម្បីឲ្យមានកំណែទម្រង់យុត្តិធម៌ទៅបានលុះត្រាតែមានស្ថិរភាពនយោបាយមួយ។ ដូច្នេះការរៀបចំធ្វើយ៉ាងម៉េច ដើម្បីឲ្យសង្គមខ្មែរហ្នឹងស្ថិតនៅក្នុងស្ថិរភាពនយោបាយទាំងការគិត ទាំងការបញ្ញត្តិ និងប្រតិបត្តិ ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសហ្នឹងមានសន្តិភាព។ ដូច្នេះ អ្វីដែលយើងរៀបចំហ្នឹង គឺដើម្បីរក្សាភាពក្សេមក្សាន្តរបស់កម្ពុជាតាមរយៈប្រព័ន្ធដែលយើងកំពុងតែពង្រឹង កំពុងតែបន្ថែម»។
ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បានឲ្យដឹងថា នៅក្នុងប្រទេសដែលប្រកាន់យកគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ ស្ថិរភាពនយោបាយត្រូវតែដើរទន្ទឹមគ្នានឹងការគោរពច្បាប់ បើមិនដូច្នេះទេ ស្ថិរភាពនយោបាយនោះមិនមានភាពយូរអង្វែងបានឡើយ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលអន្តរជាតិលើកឡើងថា កម្ពុជាគួរមានឆន្ទៈស្ថាបនាប្រព័ន្ធតុលាការរបស់ខ្លួនតាមរយៈការគោរពគោលការណ៍ឯករាជ្យ ហើយជ្រើសរើសមនុស្សដែលមានសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងខាងផ្លូវច្បាប់ពិតប្រាកដ។ នាយកប្រតិបត្តិរបស់គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ីក្នុងទីក្រុងហុងកុង លោក Basil Fernando មានប្រសាសន៍ថា មនុស្សដែលជ្រើសរើសឲ្យធ្វើជាសមាជិកឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម គួរជាមនុស្សមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សនយោបាយ គឺមនុស្សដែលអាចបង្ហាញខ្លួនគេថា ជាចៅក្រមល្អ ស្មោះត្រង់ និងជាមនុស្សដែលមិនគិតអ្វីក្រៅពីច្បាប់។
លោកក៏បានផ្ដល់អនុសាសន៍ផងដែរថា ដើម្បីឲ្យប្រព័ន្ធច្បាប់របស់កម្ពុជាមានឯករាជ្យ មានអំណាច និងប្រសិទ្ធភាពការងារនោះ កម្ពុជាគួរដំឡើងប្រាក់ខែដល់ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា បំពាក់នូវសម្ភារៈប្រើប្រាស់ និងការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងដល់គុណភាព និងសមត្ថភាពរបស់ពួកគេ ៖ «អ្នកដឹងទេ រាល់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាទាំងអស់ត្រូវមានការអប់រំកម្រិតខ្ពស់ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវការចាំបាច់ណាស់។ ខ្ញុំដឹងច្បាស់ថា មានប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ជឿនលឿនជាច្រើនកំពុងរង់ចាំផ្ដល់ការអប់រំ ឬអាហារូបករណ៍ផ្សេងៗ ដល់ចៅក្រម ដើម្បីរៀនសូត្របន្ថែមឲ្យមានគុណភាព។ នេះពិតជាអ្វីដែលប្រទេសចិនកំពុងតែអនុវត្តសព្វថ្ងៃ ហើយកម្ពុជាគួរឆ្លាតយកគំរូតាមចិន ដែលគេតែងនិយាយថាទៅរៀនរាល់គ្រប់មហាវិទ្យាល័យល្អៗ បំផុតនៅតាមប្រទេសជឿនលឿន ហើយនាំត្រលប់មកវិញជាមួយគុណភាពសិក្សា និងបទពិសោធន៍ដើម្បីរួមចំណែកកសាងប្រទេសជាតិ»៕