ប្រជាពលរដ្ឋខ្លះអស់ទុនដើម្បីដាំដុះលើដីខ្លួនឯង ក្លាយជាអ្នកដើរស៊ីឈ្នួលគេ ខ្លះចូលព្រៃរកជ័រ វល្លិ និងបន្លែ ខ្លះទៀតកំពុងដាច់បាយត្រូវហូបបបរ និងយកផ្លែឈើជំនួសអង្ករទៀតផង។
តំណាងសហគមន៍ភូមិអូរអាម ឃុំស្រែខ្ទុំ ស្រុកកែវសីមា លោក ជ័យ ណេន បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដាថា គ្រួសារលោកផ្ទាល់ត្រូវស៊ីឈ្នួលគេដើម្បីបានប្រាក់កម្រៃទិញអង្ករ ហើយគ្រួសារជាច្រើនទៀតកំពុងខ្វះខាតស្បៀងដូចគ្នា ក្នុងនោះអ្នកភូមិជាមួយគ្នាខ្លះ ដូចជាគ្រួសារឈ្មោះ ជឹម សេងឡាំ ជាដើម បានដាច់បាយជាញឹកញាប់ហើយ ហើយបាននាំប្រពន្ធកូនហូបផ្លែចេកស្ងោជំនួសបាយ។
ជឹម សេងឡាំ ជាអ្នកដាច់ស្បៀងមុនគេបង្អស់ក្នុងភូមិអូរអាម បានបញ្ជាក់ថា ដំឡូងខូចច្រើនលើក ត្រូវទិញពូជដាំម្ដងហើយម្ដងទៀត ធ្វើឲ្យចំណាយអស់ប្រាក់បម្រុងផ្នែកស្បៀងអាហារ ហើយម្យ៉ាងទៀតចាប់តាំងពីក្រុមមន្ត្រីអភិរក្សព្រៃឈើស្រុកកែវសីមា ចាប់គោយន្តប្រភេទកន្ត្រៃរបស់លោកដែលស៊ីឈ្នួលដឹកក្ដារចំនួន ១០សន្លឹកឲ្យអ្នកភូមិយកទៅធ្វើផ្ទះនោះមក លោកក៏ត្រូវដាច់ជើងគ្មានមធ្យោបាយរកប្រាក់ទៀតដែរ។
ជឹម សេងឡាំ អាយុ ៥០ឆ្នាំ មានកូនតូចៗចំនួន ៤នាក់ បានរៀបរាប់ថា លោកនៅមានចេកចំនួនប្រមាណ ២០គុម្ព គ្រាន់នឹងបេះផ្លែយកមកស្ងោដាក់អំបិលហូបជំនួសបាយនៅរាល់ពេលដែលគ្មានអង្ករ ប៉ុន្តែវាមានការលំបាកណាស់ ព្រោះកូនៗឃ្លាន និងចេះតែទាររកបាយ។
មេភូមិអូរអាម លោក គឹម សុថេង មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋសរុប ៧៥៤គ្រួសារ មានអ្នកកំពុងរងគ្រោះខ្វះស្បៀងចំនួន ៣៥គ្រួសារហើយ ហើយចំនួនអ្នកខ្វះខាតដាច់ស្បៀងដោយពេលខ្លះទាំងនេះ នឹងមានការកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ទៀតក្នុងពេលខាងមុខ។
លោក គឹម សុថេង មានប្រសាសន៍ថា ៖ «ឆ្នាំនេះគ្រាន់តែដំឡូងយើងធ្វើពីរបីសាហើយអត់បានផល ម្ល៉ោះហើយលក់ខ្ទេចលក់ខ្ទីហើយយកទៅបន្តពូជដំឡូង»។
ភូមិចំនួន២ គឺភូមិអូរអាម និងភូមិអូរស្នែង ឃុំស្រែខ្ទុំ ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី មានប្រជាជនប្រមាណ ៤០០គ្រួសារហើយកំពុងតែខ្វះខាតស្បៀងអាហារ បន្ទាប់ពីអ្នកទាំងនោះបានចំណាយដើមទុនជាច្រើនលើកច្រើនសាក្នុងការដាំដំណាំផ្សេងៗ ហើយដំណាំទាំងនោះត្រូវងាប់ខូចអស់ បន្ទាប់ពីភាពរាំងស្ងួតកើតមានក្នុងរយៈពេលយូរខែមកនោះ។ ជាមួយគ្នានេះ កង្វះខាតដីសម្រាប់ដាំដុះក៏ជាបញ្ហាមួយផ្នែកដែរ។
ចំណែកឯមេភូមិអូរស្នែង លោក ខៀវ សំបូរ វិញ បានថ្លែងថា ក្នុងភូមិរបស់លោកមានប្រជាជនសរុប ៨៤៨គ្រួសារ ក្នុងនេះអ្នករងគ្រោះកំពុងខ្វះស្បៀងជាក់ស្ដែងមានចំនួនប្រមាណពី ៣០០ ទៅ ៤០០គ្រួសារ។ ពួកគាត់ត្រូវហូបបបរនៅខណៈដែលអស់អង្ករដោយពេល។
លោក ខៀវ សំបូរ ថ្លែងថា លោកកំពុងស្រង់ស្ថិតិជាក់លាក់អំពីអ្នកខ្វះស្បៀងធ្ងន់ធ្ងរ និងអ្នកខ្វះល្មមៗ ដើម្បីដាក់ជូនថ្នាក់ឃុំ និងថ្នាក់ស្រុក ស្វែងរកការគាំទ្រផ្នែកជំនួយ ពីព្រោះកង្វះខាតនៅចំពោះមុខនេះមិនអាចឲ្យប្រជាជនទ្រាំទ្របានយូរអង្វែងទេ។
តំណាងសហគមន៍ភូមិអូរស្នែង លោក ហ្គស សាលី មានប្រសាសន៍ថា កង្វះខាតស្បៀងនៅពេលនេះ មានលក្ខណៈគួរឲ្យបារម្ភ ហើយតាមការកត់សម្គាល់ឃើញមានអ្នកភូមិកាន់តែច្រើនឡើងហើយបានដើរស៊ីឈ្នួលគេរកប្រាក់ទិញអង្ករហូប និងផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការគ្រួសារ។
លោក ហ្គស សាលី បានឲ្យដឹងដូច្នេះ ៖ «អ្នកខ្លះដាំដល់ទៅ ៣លើកទម្រាំដុះឡើងវិញ អ៊ីចឹងពូជដំឡូងហ្នឹងគ្មានផង ត្រូវឡើងថ្លៃទៀត។ បើប្រៀបធៀបទៅ បើសិនជាផលដំឡូងនៅឆ្នាំនេះអាចទប់ទល់នឹងដើមដែលបានចំណាយទិញដើមដំឡូងហ្នឹងវាគ្មានបានចំណេញអីទេ»។
ភូមិអូរអាម និងភូមិស្នែង មានការរស់នៅលាយឡំគ្នា ក្នុងនោះមានទាំងប្រជាជនខ្មែរ ចាម និងច្រើនជាងគេ គឺជនជាតិដើមភាគតិចព្នង។ ពួកអ្នកភូមិទាំងនេះកំពុងជួបបញ្ហាកង្វះស្បៀងជាមួយគ្នា។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាស្រុកកែវសីមា លោក អន សំណាង បានបន្ទោសទៅលើភាពរាំងស្ងួតថា ជាមូលហេតុដ៏សំខាន់ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកកែវសីមា ពិសេសក្នុងភូមិអូរអាម និងភូមិអូរស្នែង ត្រូវប្រឈមមុខនឹងកង្វះខាតស្បៀងនៅពេលនេះ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ហេង ប៊ុនអៀង បញ្ជាក់ឲ្យដឹងដូចគ្នាថា ភាពរាំងស្ងួតបានញាំញីខេត្តមណ្ឌលគិរី យូរខែពេក បណ្ដាលឲ្យដំណាំចម្ការត្រូវងាប់ខូចច្រើនសានៅក្នុងតំបន់ខ្លះ ហើយដីស្រែវិញក៏គោកគ្មានទឹកអាចឲ្យព្រោះ និងស្ទូងកើតឡើយ បង្កជាការលំបាកដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ជាក់ស្ដែងរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ទឹកភ្លៀងទើបនឹងទទួលបានជាង ៤០០មីលីម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ ខុសពីឆ្នាំមុនៗឆ្ងាយណាស់។
ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ប៊ូ សាវុធ បានឲ្យដឹងថា ស្បៀងនៅឆ្នាំខាងមុខនឹងមានបញ្ហា ពិសេសដោយសារតែជង្រុកស្រូវដ៏ធំរបស់ខេត្តនេះ គឺវាលស្រែក្នុងស្រុកកោះញែក គ្មានទឹកសម្រាប់សាបព្រោះ ដកស្ទូងកើតឡើយ ជាក់ស្ដែងគិតត្រឹមថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា ដំណាំស្រូវសន្ទូងនៅស្រុកកោះញែក ទើបនឹងធ្វើបានប្រមាណ ១៧១ហិកតា នៅសល់ផ្ទៃដីមិនទាន់ដាំស្រូវជាង ១ម៉ឺនហិកតាទៀតគ្មានទឹកនៅឡើយ។
លោក ប៊ូ សាវុធ មានប្រសាសន៍ថា ៖ «ចំពោះដំណាំអចិន្ត្រៃយ៍មានការកើនឡើងជាងឆ្នាំមុន ជាពិសេសដំឡូងមី សណ្ដែកបាយ សណ្ដែកសៀង និងបន្លែគ្រប់មុខមានការកើន សូម្បីតែដំណាំពោតក៏កើនឡើងដែរ។ ដំណាំទាំងនេះអត់ត្រូវការភ្លៀងជោកជាំទេ ភ្លៀងរលឹម សន្សើមក៏អាចរស់បានដែរ។ មានការកើនឡើងចំពោះស្រូវចម្ការបុកដាំ យើងបានជាង ៩០%ហើយ រីឯសន្ទូងស្រូវស្រែ យើងមានការយឺតយ៉ាវ ទើបតែបានជាង ១% តែប៉ុណ្ណោះ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ប៊ូ សាវុធ មានសេចក្ដីបារម្ភលើរឿងស្រូវពង្រោះ និងស្រូវសន្ទូងដែលគ្មានទឹកបង្កបង្កើនផលថា ជាបញ្ហាធំជាងគេ ចំណែកឯដំណាំចម្ការវិញ លោកបានអះអាងថា ទោះជាមានងាប់ច្រើនលើកច្រើនសានៅតំបន់ខ្លះ ដូចជាស្រុកកែវសីមាក្ដី ប៉ុន្តែកសិករបានជួសជុល និងដាំដុះនៅទូទាំងខេត្តសម្រេចបាន ៩០% ហើយ។ ក្នុងនេះសូម្បីតែស្រូវចម្ការប្រពៃណីជនជាតិដើមនៅតាមចង្កេះភ្នំក៏ដាំបានប្រមាណ ៣ពាន់ហិកតា ស្មើនឹង ៩០%ដែរ។
មណ្ឌលគិរី ជាតំបន់មានភ្នំភាគច្រើន ហើយគ្មានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រណាមួយត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ការស្រោចស្រពឡើយ។ ចាប់តាំងពីចូលដល់រដូវដាំដំណាំមកទល់នឹងថ្ងៃទី១៤ ខែកក្កដា នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ទើបនឹងមានភ្លៀងធ្លាក់ ២៥មេ ផ្ដល់ទឹកភ្លៀងបានជាង ៤០០មីលីម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ បើប្រៀបធៀបកាលពីឆ្នាំមុន ទឹកភ្លៀងបានទទួលជាង ១ពាន់មីលីម៉ែត្រក្នុងរយៈពេលដូចគ្នានេះ។ ដូច្នេះនៅឆ្នាំខាងមុខ ប្រជាពលរដ្ឋមានសេចក្ដីព្រួយបារម្ភថា នឹងជួបប្រទះភាពអត់ឃ្លានច្រើនជាមិនខាន។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិអូរអាម និងភូមិអូរស្នែង រំពឹងថា ផលដំណាំដែលបានពីការដាំជាច្រើនសាក្នុងឆ្នាំនេះ អាចនឹងទទួលបានផលកម្រៃស្មើនឹងប្រាក់ដើមចំណាយជាច្រើនសាប៉ុណ្ណោះ មិនអាចនឹងនាំឲ្យបានចំណេញសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពបន្តទៅឆ្នាំបន្ទាប់ទៀតបានឡើយ៕