លោក កែវ ផល្លា ប្រធាននាយកដ្ឋាននីតិកម្ម របស់គណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) មានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២២ ឧសភា អំពីរបៀបដាក់ពាក្យប្ដឹង នៅក្នុងដំណាក់កាលឃោសនាបោះឆ្នោតថា នៅគ្រប់ការិយាល័យបោះឆ្នោតទាំងអស់ សុទ្ធតែមានគំរូពាក្យប្ដឹង ដែលគេហៅម៉្យាងទៀតថា ទម្រង់ ១២០២។ ដូច្នេះ ប្រជាពលរដ្ឋ ឬសមាជិកគណបក្សនយោបាយ ដែលចង់ប្ដឹងអំពីបាតុភាពមិនប្រក្រតីនានា ដែលកើតមាននៅក្នុងដំណាក់កាល ឃោសនាបោះឆ្នោត អាចដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ (គ.ឃ.ស.ប)។
លោក កែវ ផល្លា៖ «បណ្ដឹងដែលអាចប្ដឹងបាន គឺទាក់ទងបទល្មើសច្បាប់បោះឆ្នោតតែម្តង ឧទាហរណ៍ថា បានគំរាមកំហែងប្រជាពលរដ្ឋ កុំឲ្យគាំទ្រគណបក្សនេះ គណបក្សនោះ ឬក៏ដកហូតឯកសារបោះឆ្នោត ឬក៏ប្រើអំពើហិង្សាទៅលើបេក្ខជន ឬក៏អ្នកបោះឆ្នោតណាមួយ ឬក៏បំផ្លិចបំផ្លាញសម្ភារៈបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សណាមួយ ឬក៏ប្រើសម្ភារៈរបស់រដ្ឋ។ អានឹងសុទ្ធតែគេអាចប្ដឹងបាន។ និយាយរួមទៅ ទាក់ទងជាមួយកិច្ចការបោះឆ្នោត គេអាចប្ដឹងបានទាំងអស់»។
ពាក្យប្ដឹងទាំងអស់ ដែលទាក់ទងការបោះឆ្នោត ជាបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ដូច្នេះសមត្ថកិច្ចដោះស្រាយរបស់គណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ មានសិទ្ធិពិនិត្យ និងដោះស្រាយបណ្ដឹងទាំងនោះ។ ចំពោះពាក្យប្ដឹងមានលក្ខណៈជាបណ្ដឹងអាជ្ញា ដូចជាមានការវាយដំឲ្យមានរបួសស្នាម ឬការធ្វើឃាតជាដើម ជាពាក្យប្ដឹង ដែលត្រូវដោះស្រាយដោយតុលាការគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់។
លោក កែវ ផល្លា៖ «ទី១ យើងដោះស្រាយទៅតាមកម្រិតនីតិវិធី រដ្ឋប្បវេណី គ.ជ.ប។ កាលណាទាក់ទងនឹង គ.ជ.ប យើងមានសមត្ថកិច្ចរបស់យើង ទី១ ពិន័យជាប្រាក់ ទី២ យើងអាចដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត ឬក៏លុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីបោះឆ្នោត យើងមានសមត្ថកិច្ចតែប៉ុណ្ណឹង។ ដោយឡែកបណ្ដឹងអាជ្ញា គឺទាក់ទងជាមួយតុលាការ បានន័យថា បើពាក់ព័ន្ធជាមួយព្រហ្មទណ្ឌ វានៅមានតុលាការមួយទៀត ពីព្រោះ គ.ជ.ប អត់មានសិទ្ធិដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌទេ»។
លោក កែវ ផល្លា បានរៀបរាប់អំពីលំដាប់ថ្នាក់ នៃការដោះស្រាយ គឺមានចាប់ពី គ.ឃ.ស.ប។ បើសិនជា គ.ឃ.ស.ប ដោះស្រាយហើយ ហើយអ្នកប្ដឹងពុំយល់ព្រម គេអាចប្ដឹងឡើងមកគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ រាជធានី ខេត្ត (គ.ខ.ប) ហើយបើ គ.ខ.ប ដោះស្រាយហើយ ហើយអ្នកប្ដឹងពុំយល់ព្រម គេអាចប្ដឹងឡើងមក គ.ជ.ប។ ការដោះស្រាយ ថ្នាក់ គ.ជ.ប ជាការដោះស្រាយបិទផ្លូវតវ៉ា។
ចំពោះរយៈពេល នៃការដាក់ពាក្យប្ដឹង និងរយៈពេលនៃការដោះស្រាយមានដូចតទៅ គឺអ្នកប្ដឹងដាក់ពាក្យប្ដឹងដំបូងទៅ គ.ឃ.ស.ប និងមានរយៈពេលចំនួន ៣ថ្ងៃ។ បើរឿងហេតុនោះ កើតឡើង ហើយអ្នកប្ដឹង ដាក់ពាក្យក្រោយហេតុការណ៍កើតឡើង ៣ថ្ងៃ គេមិនទទួលឡើយ មានន័យថា ផុតកំណត់ពេលទទួលពាក្យប្ដឹងហើយ។ ក្រោយពេលទទួលពាក្យប្ដឹងហើយ គ.ឃ.ស.ប ត្រូវដោះស្រាយក្នុងអំឡុងពេល ៣ថ្ងៃ ឲ្យហើយ។
កាលណាអ្នកប្ដឹង បានទទួលចម្លើយដោះស្រាយពី គ.ឃ.ស.ប ហើយអ្នកប្ដឹងមិនយល់ស្របតាម នោះអ្នកប្ដឹងមានរយៈពេល ៣ថ្ងៃ ដើម្បីប្ដឹងមក គ.ខ.ប ហើយកាលណាបានទទួលចម្លើយដោះស្រាយពី គ.ខ.ប ហើយអ្នកប្ដឹងមិនយល់ស្របតាម គេមានរយៈពេល ៣ថ្ងៃ អាចប្ដឹងមក គ.ជ.ប។
ចំពោះរយៈពេលដាក់ពាក្យប្ដឹង ក្នុងថ្ងៃ ស និងក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោត មានលក្ខណៈដោយឡែកខុសពីរយៈពេលដាក់ពាក្យប្ដឹង ក្នុងថ្ងៃយុទ្ធនាការ។
លោក កែវ ផល្លា ពន្យល់អំពីរយៈពេល ដាក់ពាក្យប្ដឹងនៅថ្ងៃ ស និងថ្ងៃបោះឆ្នោតថា គឺមានរយៈពេល ចំនួន ១ថ្ងៃកន្លះ តែប៉ុណ្ណោះ។
លោក កែវ ផល្លា៖ «និយាយរួម បណ្ដឹងវគ្គឃោសនាបោះឆ្នោតអស់ត្រឹមថ្ងៃទី៤ ម៉ោង៥កន្លះល្ងាច។ បើបណ្ដឹងទាក់ទងថ្ងៃ ស និងថ្ងៃបោះឆ្នោត (ថ្ងៃ ស មានន័យថា ថ្ងៃ២ ហើយថ្ងៃ បោះឆ្នោត មានន័យថាថ្ងៃ ៣) បណ្ដឹងនឹងលែងទុក ៣ថ្ងៃឲ្យប្ដឹងហើយ គឺនីតិវិធី វាចែងអីចឹងណា។ បើប្ដឹងចំថ្ងៃ ស ឬថ្ងៃបោះឆ្នោត គឺប្ដឹងត្រឹមថ្ងៃទី៤ ម៉ោង១១កន្លះ។ បើប្ដឹងម៉ោងនោះ មិនអីទេ តែកុំប្ដឹងក្រោយនោះ»។
ក្រៅពីប្ដឹងទៅ គ.ជ.ប អ្នកប្ដឹងអាចប្ដឹងទៅស្ថាប័នណាទៀតក៏បានដែរ ប៉ុន្តែតាម លោក កែវ ផល្លា ប្រធាននាយកដ្ឋានច្បាប់ របស់ គ.ជ.ប បានពន្យល់ថា មានតែបណ្ដឹងអាជ្ញាប៉ុណ្ណោះ ដែលប្ដឹងទៅតុលាការ ក្រៅពីនោះ មានតែប្ដឹងមក គ.ជ.ប។
ទោះបីជាមានការកំណត់ នីតិវិធី ឬការកំណត់រយៈពេល ហើយការដោះស្រាយមានដែនកំណត់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ លោក កែវ ផល្លា បានពន្យល់ថា រាល់ពាក្យប្ដឹងទាំងអស់ ទាក់ទងការបោះឆ្នោត ឃុំ-សង្កាត់ ត្រូវតែដោះស្រាយឲ្យបានចប់សព្វគ្រប់ត្រឹមពេលប្រកាសលទ្ធផលការបោះឆ្នោត។
ទាក់ទងជាមួយការប្ដឹង និងការដោះស្រាយពាក្យបណ្ដឹងក្នុងការបោះឆ្នោត ឃុំ-សង្កាត់នេះ លោកមេធាវី សុក សំអឿន នាយកអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា បានលើកឡើងថា នីតិវិធីក្នុងការដោះស្រាយនេះ នៅមានការខ្វះចន្លោះ គួរតែធ្វើវិសោធនកម្ម ឬការកែប្រែចំណុចខ្លះ។
លោកមេធាវី សុក សំអឿន៖ «បញ្ហាវាចេះ មានទណ្ឌកម្មខ្លះ បើឲ្យសិចសម្រេច វាលំបាក ឧទាហរណ៍ ដូចជា រំលាយគណបក្ស សួរថា សិចនោះ ហ៊ានសម្រេច ឬអត់។ ហើយក្នុងច្បាប់យើង គេតម្រូវឲ្យសិចសម្រេចសិន។ អាត្រង់ហ្នឹង ដែលធ្វើឲ្យរឿងក្តីខ្លះវាគាំង។ ដូច្នេះ ត្រូវតែធ្វើការកែលំអដែរ។ បទល្មើសខ្លះ កុំឲ្យសិច អ្នកសម្រេច គឺឲ្យបញ្ជូនមក អ៊ិន.អ៊ី.ស៊ី ឬបញ្ជូនត្រង់មកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញតែម្តង»។
លើរយៈពេលដោះស្រាយពាក្យបណ្ដឹង លោក សុក សំអឿន ក៏សុំឲ្យពិនិត្យឡើងវិញដែរ។
លោកមេធាវី សុក សំអឿន៖ «រយៈពេលដោះស្រាយបណ្ដឹង អាចមើលដែរ រឿងខ្លះអាចដោះស្រាយភ្លាម។ ហើយរឿងខ្លះ អាចទុកក្រោយការបោះឆ្នោតក៏បានដែរ។ ហើយអានេះ ត្រូវកែនីតិវិធីដែរ»។
រយៈពេលយុទ្ធនាការ ឃោសនាបោះឆ្នោត រើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ-សង្កាត់ បានចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី១៨ ឧសភា ទៅដល់ថ្ងៃទី១ មិថុនា។ ប្រភពមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់ គ.ជ.ប បានឲ្យដឹងថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃចាប់ផ្ដើមយុទ្ធនាការ មកដល់ថ្ងៃទី២២ ឧសភា មានរយៈពេល ៥ថ្ងៃ ហើយក្នុងរយៈពេល ៥ថ្ងៃនោះ គ.ជ.ប បានទទួលពាក្យប្ដឹងផ្សេងៗ ទាក់ទងការឃោសនានោះចំនួន ១១ករណី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។