អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​សិក្សា​​អំពី​អំពើ​ពុក​រលួយ​ក្នុង​ស្ថាប័ន​​​​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល

យ៉ាង​ណា​មិញ អំពើ​ពុករលួយ​នេះ​ត្រូវ​បាន​អ្នក​សិក្សា​អំពី​បញ្ហា​សង្គម​បាន​រក​ឃើញ​ថា មិន​មែន​តែ​នៅ​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ដែល​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​នោះ នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ក៏​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​ដែរ។

អំពើ​ពុករលួយ​បាន​ចាក់​ឫស​យ៉ាង​ជ្រៅ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​កម្ពុជា មិន​ថា​នៅ​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ ឬ​នៅ​ស្ថាប័ន​អង្គការ​មិន​មែន​រដ្ឋាភិបាល​នោះ​ទេ។ ថ្វី​ត្បិត​តែ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​អង្គភាព​ប្រឆាំង​អំពើ​ពុករលួយ​បាន​ចាត់ការ​ទៅ​លើ​មន្ត្រី​បម្រើ​ការងារ​នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​មួយ​ចំនួន​ក្ដី ប៉ុន្តែ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​នេះ ក៏​កើត​មាន​នៅ​ក្នុង​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំនួន​ដែរ។

អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ជា​អង្គភាព​មួយ​សំខាន់​ណាស់ ធ្វើ​ការងារ​រួម​ចំណែក​អភិវឌ្ឍ​ប្រទេស​ជាតិ​ក្នុង​គម្រោង​ផ្សេងៗ ដែល​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ទទួល​បាន​ប្រភព​ថវិកា​ពី​ម្ចាស់​ជំនួយ​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស ហើយ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​នេះ ធ្វើ​ការ​ក្នុង​គោលបំណង​ជួយ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ និង​សង្គម​ជាតិ​ដោយ​មិន​ស្វែង​រក​ប្រាក់​ចំណេញ។

អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ផ្នែក​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម លោក កែម ឡី មាន​ប្រសាសន៍​ថា លោក​កំពុង​ធ្វើការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​អំពី​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​នៅ​ក្នុង​ស្ថាប័ន​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល។ លោក​បាន​បញ្ជាក់​ថា មាន​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំនួន​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ។

លោក កែម ឡី៖ «អង្គការ​អន្តរជាតិ អង្គការ​ជាតិ អង្គការ​សហគមន៍​ក៏​មាន​អំពើ​ពុករលួយ​ដែរ ពីព្រោះ​អ្នក​ធ្វើ​ការ​នៅ​ក្នុង​អង្គការ​ទាំង​នោះ គឺ​ជា​មនុស្ស ហើយ​មិន​មាន​ភាព​តឹងរ៉ឹង មិន​មាន​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ត្រឹមត្រូវ ប្រហែល​ជា​បើក​ឱកាស​ឲ្យ​មាន​អំពើ​ពុករលួយ​ហើយ»

មាន​ទឡ្ហីករណ៍​ជា​ច្រើន​ដែល​លោក កែម ឡី បាន​រក​ឃើញ​ថា អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​មួយ​ចំនួន​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​នោះ ហើយ​ករណី​ទាំង​នោះ លោក​នឹង​ធ្វើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​លំអិត​ទៅ​លើ​ករណី​នីមួយៗ​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ រួម​មាន​នៅ​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ចុះ​បញ្ជី​នៅ​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ ត្រូវ​ចំណាយ​លុយ​ជា​មធ្យម​ពី ៣០០ ទៅ ៥០០​ដុល្លារ ហើយ​គេ​បង់​ចូល​រដ្ឋ​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេច?

អង្គការ​មួយ​យ៉ាង​តិច​មាន​អនុស្សរណៈ​មួយ​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល ហើយ​សុទ្ធ​តែ​ចំណាយ​ថវិកា។ ការ​ចំណាយ​ថវិកា​នេះ​មិន​ដឹង​បង់​ពន្ធ​ចូល​រដ្ឋ ឬ​យ៉ាង​ណា?

អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ទាំង​អស់​នៅ​កម្ពុជា មាន​ប្រមាណ ៣​ពាន់​អង្គការ តែ​អង្គការ​ដែល​មាន​សកម្មភាព​នោះ​តែ​ជាង ១​ពាន់​អង្គការ​ទេ។ អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ជា​ច្រើន​បាន​ប្រើប្រាស់​រថយន្ត​របស់​អង្គការ​ជា​លក្ខណៈ​គ្រួសារ ដូច​ជា​ជិះ​រថយន្ត​ទៅ​ការ​គេ ទៅ​បុណ្យ​កឋិន និង​ផ្សេងៗ​ទៀត។ អង្គការ​មួយ​ចំនួន​មាន​ប្ដី ប្រពន្ធ និង​កូន​ផង​ធ្វើ​ការ​នៅ​ក្នុង​អង្គការ​នោះ ឬ​ហៅ​ថា គ្រួសារ​និយម។

ម្យ៉ាង​ទៀត អង្គការ​មួយ​ចំនួន​បាន​ទិញ​ដី ទិញ​ឡាន ខ្លះ​ដាក់​ស្លាក​លេខ​អង្គការ ខ្លះ​ទៀត​ដាក់​ស្លាក​លេខ​ឯកជន តើ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ទាំង​នោះ​ជា​របស់​អង្គការ ឬ​ជា​របស់​ឯកជន។ ម្យ៉ាង​ទៀត អ្នក​ប្រលង​ចូល​ធ្វើ​ការ​នៅ​អង្គការ​ខ្លះ ត្រូវ​បង់​លុយ​ចូល​អង្គការ ហើយ​បុគ្គលិក​ខ្លះ​មាន​កាត់​ប្រាក់​ខែ។

របាយការណ៍​សវនកម្ម​ដែល​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន​បាន​ធ្វើ រក​ឃើញ​ថា មាន​អំពើ​ពុករលួយ ហើយ​ម្ចាស់​ជំនួយ​ផ្ដាច់​ជំនួយ​វិញ។ អង្គការ​ខ្លះ​បាន​បង់​ពន្ធ​ជូន​រដ្ឋ និង​អង្គការ​ខ្លះ​មិន​បាន​បង់​ពន្ធ​ជូន​រដ្ឋ​ជាដើម។

លោក កែម ឡី បាន​អះអាង​ទៀត​ថា មាន​អង្គការ​ខ្លះ​ទៀត រចនាសម្ព័ន្ធ​គ្រប់គ្រង​អង្គការ​នោះ​បាន​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​កាន់​តែ​ច្បាស់​អំពី​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ ពិសេស​អ្នក​គ្រប់គ្រង​អង្គការ​នោះ​មាន​តួនាទី​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​អង្គការ៖ «ប្រព័ន្ធ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ល្អ​ហ្នឹង គេ​មាន​ខាង​លត្ថកម្ម មាន​គណនេយ្យ​ទៅ មាន​គ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ​ទៅ គេ​អាច​ទៅ​បើក​លុយ​បាន តែ​អង្គការ​ខ្លះ​មាន​តែ​ម្នាក់​ជា​នាយក​ផង ជា​អ្នក​គ្រប់គ្រង​ផង ជា​គណនេយ្យ​ផង ដូច្នេះ​គេ​ត្រូវ​ជា​មួយ​នាយក​ប្រតិបត្តិ​ទៅ គេ​អាច​ដក​លុយ​បាន»

នៅ​ក្នុង​សង្គម​កម្ពុជា កន្លង​មក មាន​ការ​រិះគន់​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​នៅ​ក្នុង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​អំពី​គ្រួសារ​និយម បក្សពួក​និយម ពោល​គឺ​នៅ​ក្នុង​ក្រសួង មន្ទីរ​ខ្លះ អ្នក​ដែល​មាន​តួនាទី​ធំៗ សុទ្ធសឹងតែ​ជា​សាច់ញាតិ​របស់​រដ្ឋមន្រ្តី ឬ​សាច់ញាតិ​របស់​ប្រធាន​មន្ទីរ​នីមួយៗ ជាដើម។ ការ​ដាក់​សាច់ញាតិ​របស់​ខ្លួន​​នៅ​ក្នុង​អង្គភាព​របស់​ខ្លួន ជា​គ្រួសារ​និយម​នេះ ត្រូវ​បាន​អ្នក​វិភាគ​បាន​ពន្យល់​ថា ដើម្បី​ការពារ​អំណាច​របស់​ខ្លួន និង​ដើម្បី​បិទបាំង​នូវ​អំពើ​ពុករលួយ​នៅ​ក្នុង​ស្ថាប័ន​នោះ។

ដោយ​ឡែក​ចំពោះ​ការ​ប្រើប្រាស់​រថយន្ត​របស់​រដ្ឋ​ក្នុង​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន​នោះ ក៏​កើត​មាន​នៅ​តាម​ជួរ​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​ដែរ ដែល​បញ្ហា​នេះ​ទទួល​រង​នូវ​ការ​រិះគន់​ខ្លាំងក្លា​ពី​មជ្ឈដ្ឋាន​នានា។ បញ្ហា​នៅ​ត្រង់​ថា មាន​មន្ត្រី​យក​រថយន្ត​របស់​រដ្ឋ​ប្រើប្រាស់​ផ្ទាល់​ខ្លួន និង​ប្រើប្រាស់​នៅ​ពេល​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត ដើម្បី​ផល​ប្រយោជន៍​បក្ស​ជាដើម។

អ្នក​ជំនាញ​ផ្នែក​វិទ្យាសាស្ត្រ​នយោបាយ លោក​បណ្ឌិត សុខ ទូច បាន​លើក​ហេតុផល​ថា អំពើ​ពុករលួយ​នេះ​មិន​ថា​នៅ​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ ឬ​ស្ថាប័ន​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ទេ វា​ជា​វប្បធម៌​ទៅ​ហើយ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​កម្ពុជា។ អំពើ​ពុករលួយ​នេះ​បាន​កើត​មាន​ជា​ប្រព័ន្ធ និង​ចាក់ឫស​យ៉ាង​ជ្រៅ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​កម្ពុជា។

លោក​បណ្ឌិត សុខ ទូច បាន​អះអាង​ថា មាន​អង្គការ​ខ្លះ​បាន​ធ្វើ​របាយការណ៍​ក្លែងក្លាយ​ស្រប​ទៅ​តាម​ម្ចាស់​ជំនួយ​ចង់​បាន៖ «អង្គការ​ខ្លះ​ជួល​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន​ឯង​ដាក់​តម្លៃ​ផ្សេង​ទៅ យក​បង​ប្អូន​ខ្លួន​ឯង​ចូល​ធ្វើ​ការ​ទៅ យក​ឡាន​ខ្លួន​ឯង​ជួល​ឲ្យ​អង្គការ​ទៅ ជា​អំពើ​ពុករលួយ អ៊ីចឹង​រូបភាព​អំពើ​ពុករលួយ​ច្រើន​ណាស់»

ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​កើត​មាន​ទាំង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ និង​ស្ថាប័ន​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​នេះ លោក​បណ្ឌិត សុខ ទូច បាន​សង្កត់​ធ្ងន់​ថា មក​ពី​ប្រព័ន្ធ​អប់រំ ពីព្រោះ​ថា អំពើ​ពុករលួយ​កើត​មាន​បណ្ដាល​មក​ពី​ភាព​មិន​ស្មោះត្រង់ គ្មាន​សីលធម៌ និង​យក​ផលប្រយោជន៍​បុគ្គល​ជា​ធំ។

លោក សុខ ទូច៖ «ខ្ញុំ​ធ្វើ​សាកល្បង ខ្ញុំ​ធ្វើ​ក្នុង​ថ្នាក់ ខ្ញុំ​ឲ្យ​មនុស្ស​ធ្វើ​ជា​ជ្រុះ​លុយ ហើយ​សួរ​ថា អ្នក​ណា​ធ្វើ​ជ្រុះ​លុយ ១០០​ដុល្លារ? នៅ​ពេល​នោះ​មនុស្ស​ពីរ​បី​នាក់​ឆ្លើយ​ថា ជា​លុយ​របស់​គេ។ នៅ​ក្នុង​សង្គម​យើង​នេះ នៅ​ពេល​រើស​លុយ​របស់​គេ គឺ​មាន​ការ​សប្បាយ​ចិត្ត​អំពី​លុយ​នោះ​ណាស់»

អ្នក​វិភាគ​បាន​ពន្យល់​ថា ដើម្បី​ឲ្យ​សង្គម​កម្ពុជា លុបបំបាត់​នូវ​អំពើ​ពុករលួយ​បាន មិន​ថា​នៅ​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ ឬ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​នោះ សំខាន់​បំផុត​គឺ​ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់ ពិសេស​អង្គភាព​ប្រឆាំង​អំពើ​ពុករលួយ ត្រូវ​បំពេញ​តួនាទី​របស់​ខ្លួន​ឲ្យ​មាន​តម្លាភាព និង​អនុវត្ត​ច្បាប់​ប្រឆាំង​អំពើ​ពុករលួយ​ឲ្យ​បាន​ជា​ទូទៅ​ដោយ​គ្មាន​ការ​រើស​អើង។ ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត ត្រូវ​កែប្រែ​ប្រព័ន្ធ​អប់រំ​តាំង​ពី​ថ្នាក់​មូលដ្ឋាន​ដល់​ថ្នាក់​ឧត្ដម​ឲ្យ​ក្លាយ​ជា​ប្រព័ន្ធ​អប់រំ​ស្អាតស្អំ និង​បណ្ដុះ​គំនិត​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​មាន​ក្រម​សីលធម៌​ខ្ពស់ និង​ស្មោះ​ត្រង់​ជាដើម។

អង្គការ​ភាព​ប្រឆាំង​អំពើ​ពុករលួយ សព្វថ្ងៃ​នេះ​កំពុង​អនុវត្ត​បោសសំអាត​អំពើ​ពុករលួយ​ជា​បណ្ដើរៗ​ហើយ នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ តែ​អង្គភាព​នេះ​មិន​ទាន់​ស៊ើប​អង្កេត​លើ​ស្ថាប័ន​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​នៅ​ឡើយ​ទេ ទោះ​បី​ជា​មាន​ការ​រិះគន់​ខ្លះ​ពី​បក្ស​ប្រឆាំង​ថា អង្គភាព​នេះ​មិន​អាច​ធ្វើ​ការ​ឲ្យ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ទាំង​ស្រុង​នោះ​ក្ដី។

ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ផ្នែក​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម លោក កែម ឡី បាន​អះអាង​ថា របាយការណ៍​ស្រាវជ្រាវ​របស់​លោក អំពី​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ​នៅ​ស្ថាប័ន​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​នេះ នឹង​ចេញ​ផ្សាយ​នៅ​ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០១៣ ខាង​មុខ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។