សង្គមស៊ីវិល៖ ជនជាតិដើមភាគតិចនៅភាគឦសានខ្វះព័ត៌មានស្ដីពីការបោះឆ្នោត
2013.01.25
ទន្ទឹមនឹងនោះ ជនជាតិដើមភាគតិចប្រមាណ ៩៤% ដែលចេះនិយាយភាសាខ្មែរ តែមិនអាចអាន ឬសរសេរបាន ត្រូវគេណែនាំជំនួសនៅពេលបោះឆ្នោតម្ដងៗ។
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត រកឃើញថា ជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងខេត្តចំនួន៤ នៃភូមិភាគឦសាន ពុំទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ តាមរយៈវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ ឬកាសែត ជុំវិញការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោតក្នុងអាណត្តិនៃការជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នោះទេ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរ ដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោក សឹម សុរិយ៉ា និយាយថា ផ្អែកតាមការស្រាវជ្រាវក្នុងរយៈពេល ៦ខែកន្លងទៅនេះ នៅក្នុងឃុំចំនួន៨ របស់ខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និងខេត្តមណ្ឌលគិរី រកឃើញថា ក្នុងចំណោមជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ទំពួន ចារ៉ាយ ស្ទៀង ព្រៅ និងឡាវ ពុំដែលទទួលបានព័ត៌មានណាមួយស្ដីពីការបោះឆ្នោតតាមវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ ឬកាសែត នោះទេ ក្រៅពីជួបសន្ទនាដោយផ្ទាល់ជាមួយមន្ត្រីបោះឆ្នោត ឬអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។
លោកបន្តថា មានជនជាតិដើមភាគតិចទាំងនោះប្រមាណ ៤០% នៅតែប្រឈមចំពោះការយល់ដឹងពីការបោះឆ្នោតនៅឡើយ៖ «ដល់ពេលយើងមើលជាសរុបទៅ ដូចបានរៀបរាប់ពីមុនអ៊ីចឹង ឃុំខ្លះវាអត់មានវិទ្យុ (Radio) ឃុំខ្លះវាអត់មានទូរទស្សន៍អ៊ីចឹង។ សង្ខេបមក មធ្យោបាយដែលល្អបំផុត គឺការជួបដោយផ្ទាល់តែម្ដង»។
របាយការណ៍របស់វិទ្យាស្ថានខ្មែរ ដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលត្រូវគេផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៥ មករា ក្នុងសិក្ខាសាលាស្ដីពីរបកគំហើញលទ្ធផលនៃការសិក្សា បង្ហាញថា ជនជាតិដើមភាគតិចប្រមាណ ៩៤% ដែលចេះនិយាយភាសាខ្មែរ តែមិនអាចអាន ឬសរសេរបាន ត្រូវគេណែនាំជំនួសឲ្យដឹងពីរបៀបនៃការបោះឆ្នោត។ ចំណែក ៧៧% យល់ដឹងពីអក្សរខ្មែរ និងអាចបោះឆ្នោតបានដោយជម្រើសរបស់ពួកគេ។
លោកស្រី នៅ សាខឿន ជនជាតិភាគតិចកួយ មកពីឃុំប៉ាល់ហាល ខេត្តព្រះវិហារ ឲ្យដឹងថា មធ្យោបាយដែលគេអាចដឹងពីការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោត ឬយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត គឺតាមការចុះដោយផ្ទាល់របស់គណបក្សនយោបាយ។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចដែលពុំមានលទ្ធភាពអាន ឬសរសេរអក្សរខ្មែរបាន តែងងាយរងគ្រោះ ឬការគាបសង្កត់របស់អ្នកនយោបាយ៖ «ចំពោះមិនគាបសង្កត់ទេ តែគាបសង្កត់អ្នកផ្សេងខ្លះៗដែរណា គ្នាជនជាតិភាគតិច ជួនកាលគ្នាអត់ចេះ អត់យល់ ហើយទៅបោះឆ្នោត ខ្លះបាត់ឈ្មោះ អត់ឃើញឈ្មោះ។ បើខ្ញុំ ខ្ញុំចេះ ខ្ញុំមើលបាន បើអ្នកខ្លះគ្នាអត់ចេះទេ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី ពុំអាចទាក់ទងមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានទ ដើម្បីស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយនៅថ្ងៃទី២៥ មករា។
ក៏ប៉ុន្តែ លោក ហង្ស ពុទ្ធា នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា និចហ្វិក (NICFEC) ចាត់ទុកថា ការបោះឆ្នោតដែលមិនស្ថិតលើការសម្រេចចិត្តអ្នកបោះឆ្នោតផ្ទាល់ គឺជាផ្នែកមួយដែលប៉ះពាល់ដល់លទ្ធផលនៃបោះឆ្នោត។
លោកគិតថា គ.ជ.ប គួរពង្រីកការផ្សព្វផ្សាយឲ្យបានទូលំទូលាយនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រដែលនៅខ្វះប្រព័ន្ធព័ត៌មានទាំងនេះ៖ «បើសិនការបោះឆ្នោតហ្នឹងឯង មិនបានដឹងដោយខ្លួនឯងតាមការដឹងដោយអារម្មណ៍ ដោយសតិសម្បជញ្ញៈខ្លួនឯងនោះ ខ្ញុំគិតថាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបនេះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍនៅកម្ពុជា នោះ»។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ចាត់ទុកថា ប្រព័ន្ធ និងមធ្យោបាយបោះឆ្នោតមានភាពប្រសើរពីមួយអាណត្តិ ទៅមួយអាណត្តិ។ ក៏ប៉ុន្តែ បញ្ហានេះត្រូវបានមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត រិះគន់ថាប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា នៅតែពុំទាន់អាចធានាបានពីតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។