អ្នកនយោបាយនិងសង្គមស៊ីវិលពិភាក្សារកវិធីកែប្រែការបោះឆ្នោតឲ្យប្រសើរ
2013.01.19
មានអ្នកនយោបាយ តំណាងគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតខេត្ត តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល អាជ្ញាធរភូមិឃុំ និងពលរដ្ឋជិត ១០០នាក់ ពិភាក្សាគ្នារកវិធីធ្វើការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា បានល្អប្រសើរ និងអាចទទួលយកបាន។
ការពិភាក្សាគ្នាផុលផុស ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងវេទិកាមួយស្ដីពីកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត និងលំហប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដែលរៀបចំឡើងដោយគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា ខុមហ្វ្រែល (Comfrel) នៅទីរួមខេត្តកំពង់ធំ ថ្ងៃទី១៨ មករា ឆ្នាំ២០១៣។
ប្រធានអង្គការខុមហ្វ្រែល គឺលោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា វេទិកានេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាអំពីលទ្ធភាព និងមតិយោបល់សម្រាប់កែលម្អការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ នៅពេលខាងមុខនេះ ជាពិសេស គឺការលើកយកមតិយោបល់សំខាន់ៗ របស់អ្នកចូលរួម ដែលផ្ដល់សម្រាប់ការប្រតិបត្តិការងាររបស់មន្ត្រីនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់។
លោក គល់ បញ្ញា៖ «ចំណុចដែលយើងជជែកហ្នឹង គឺមានតាំងពីការរើសមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ខេត្ត ថ្នាក់ឃុំ ថ្នាក់ការិយាល័យបោះឆ្នោតថា តើការរើសរបៀបម៉េច? ហើយតើធ្វើម៉េចឱ្យពួកគេមានសមត្ថភាពពេញលេញក្នុងចាត់ចែងការបោះឆ្នោតមួយឱ្យគេជឿទុកចិត្តបាន មានតម្លាភាព ហើយយើងក៏ជជែកគ្នាអំពីការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សា ព្រោះថា ពេលបោះឆ្នោតជាតិ អាចមានអំពើហិង្សា។ អំពើហិង្សាទៅលើរូបរាងកាយ និងទៅលើស្មារតី ដែលអាចធ្វើឱ្យមានការភិតភ័យ ឬក៏របួសស្នាមទៅដល់អ្នកនយោបាយ ហើយនឹងប្រជាពលរដ្ឋ ហើយយើងជជែកគ្នាថា តើមានមធ្យោបាយអីទប់ស្កាត់ពីបញ្ហាហ្នឹង»។
វេទិកាពិភាក្សាក៏បានផ្ដោតជាសំខាន់លើចំណុច ៣ ទៀត គឺវិធីដោះស្រាយបណ្ដឹងទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការប្រមូលផ្ដុំ និងអំពីហិរញ្ញវត្ថុគណបក្សនយោបាយនានា ដែលផ្ដោតលើការទិញសន្លឹកឆ្នោត ការសូកប៉ាន់មន្ត្រីគណបក្ស និងសកម្មជន ព្រមទាំងការចំណាយមិនស្មើគ្នារវាងគណបក្ស។
លោក គល់ បញ្ញា ថ្លែងថា ការជជែកគ្នាអំពីបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ គឺចង់ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យការប្រកួតប្រជែងរបស់គណបក្សមានភាពស្មើគ្នា និងមិនមានគម្លាតខុសគ្នាឆ្ងាយពេក៖ «ការប្រើប្រាស់ហិរញ្ញវត្ថុ ធ្វើម៉េចឱ្យមានតម្លាភាព ព្រោះច្បាប់យើង គេណែនាំអំពីការត្រូវប្រើប្រាស់ហិរញ្ញវត្ថុរបស់គណបក្សពេលឃោសនាបោះឆ្នោតហ្នឹងទៅតាមគណនេយ្យមួយឱ្យបានច្បាស់លាស់ ធ្វើម៉េចឱ្យមានព័ត៌មានអំពីគណនេយ្យហ្នឹងថា តើគណបក្សនីមួយៗហ្នឹង មានចំណូលហើយចំណាយយ៉ាងម៉េច? ហើយគេនិយាយអំពីថា ចង់ឱ្យរដ្ឋហ្នឹងជួយគាំទ្រហិរញ្ញវត្ថុដល់គណបក្សនយោបាយមួយចំនួនដែរ បើសិនជាពួកគេប្រកួតប្រជែងបានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះដែរ តំណាងមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សបង្រួបបង្រួមគ្នារវាងគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស គឺលោក ស៊ុន ធន់ ថ្លែងថា ជាចំណុចសំខាន់ ដែលលោកចាប់អារម្មណ៍ ក្រៅពីការស្នើសុំឱ្យមានភាពស្មើគ្នាក្នុងការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាពិសេសទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុរបស់រដ្ឋ។
លោក ស៊ុន ធន់៖ «ជាគោលការណ៍ គឺតួនាទីរដ្ឋ ត្រូវតែផ្ដល់ថវិកាជាតិ ថវិការដ្ឋដល់គណបក្សនយោបាយ ដែលមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា។ នេះជាការល្អមួយដែរ ដែលជាខ្លឹមសារក្នុងអង្គសិក្ខាសាលានេះ។ មួយទៀត គឺកំណែតម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតដែលមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ ដែលធ្វើឱ្យបងប្អូនពលរដ្ឋខ្មែរបាត់បង់សិទ្ធិបោះឆ្នោត គឺជារឿងសំខាន់ដែរ គួរគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំបោះឆ្នោតគួរកែតម្រូវចំណុចអវិជ្ជមាន ភាពស្មុគស្មាញ ដែលប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតយើងបង្កការលំបាកដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់ឆ្នោត»។
លោកបញ្ចេញមតិយោបល់បន្ថែមថា គណបក្សនយោបាយមិនត្រូវប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ និងមិនត្រូវប្រើមន្ត្រីរាជការ ដែលស៊ីប្រាក់ខែរដ្ឋទៅបម្រើការឃោសនាបោះឆ្នោតគណបក្សនយោបាយឡើយ។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាក្រុងស្ទឹងសែន ខេត្តកំពង់ធំ អ្នកស្រី ខ្លូត សារី វាយតម្លៃថា ការពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកាមានកត្តាចំណុចល្អមួយចំនួនដែរ ដូចជាការពង្រឹងសមត្ថភាពមន្ត្រីបោះឆ្នោតខេត្ត និងការលើកស្ទួយសេរីភាពបញ្ចេញមតិជាដើម។ រីឯបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ អ្នកស្រី ខ្លូត សារី យល់ឃើញថា អាចជាការលំបាកអនុវត្តន៍មួយ។
អ្នកស្រី ខ្លូត សារី៖ «នៅមានខ្វះចន្លោះខ្លះ ពីព្រោះអ្វីដែលធ្វើ គឺវាមិនបានទាំងស្រុងទេ ហើយបើថវិកាយើងធ្វើថវិកាបានជោគជ័យខ្ញុំអរ។ ប៉ុន្តែខ្លាចវាមិនបានជោគជ័យ ព្រោះឥឡូវរដ្ឋយើងនៅខ្វះខាត រដ្ឋយើងនៅក្រ។ អ៊ីចឹងឱ្យធ្វើគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដូចអនុសាសន៍លើកឡើងហ្នឹង គឺមិនអាចធ្វើបានទេ។ យើងនៅខ្វះខាត ព្រោះថវិកាមិនទាន់សម្បូរបែបទេ»។
អភិបាលរងខេត្តកំពង់ធំ លោក សោម សុផាត ថ្លែងនៅក្នុងពិធីបិទវេទិកាថា ដោយវាយតម្លៃថា ចំណុចដែលវេទិកាបានលើកមកពិភាក្សា គឺសុទ្ធតែចំណុចល្អសម្រាប់បម្រើដំណើរការបោះឆ្នោត។ លោកថា តាមបទពិសោធន៍កន្លងមក ការបោះឆ្នោតមានបញ្ហាតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។
អភិបាលរងខេត្ត គឺលោក សោម សុផាយ ថ្លែងបញ្ជាក់ថា ដើម្បីឱ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី យុត្តិធម៌ និងអាចទទួលយកបាន គឺរដ្ឋអំណាចក្នុងមូលដ្ឋានភូមិឃុំ ត្រូវតែធានាអព្យាក្រឹតដល់គណបក្សនយោបាយ ភ្នាក់ងារនយោបាយ និងអ្នកបោះឆ្នោតទូទៅ៖ «គ្រប់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទាំងអស់ ត្រូវប្រកាន់ភាពមួយអព្យាក្រឹត្យសម្រាប់ឱ្យគ្រប់គណបក្សនយោបាយធ្វើសកម្មភាព។ មួយទៀត គឺត្រូវធានាឱ្យបានសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ ហើយនិងរបៀបរៀបរយនៅក្នុងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ដើម្បីឱ្យការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោតនេះ ខាងមុខ ឬការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោត គ្រប់គណបក្សនយោបាយ ឬអ្នកតំណាងគណបក្សនយោបាយទាំងអស់បានធ្វើសកម្មភាពគ្រប់ច្រកល្ហក គ្រប់ទីកន្លែង»។
ដូចគ្នានេះដែរ លោកសំណូមពរដល់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ឱ្យប្រកាន់ខ្ជាប់នីតិវិធី និងគោលការណ៍ច្បាប់ក្នុងការបោះឆ្នោត និងមន្ត្រីរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវមានភាពអព្យាក្រឹត្យ។ លោកបន្តថា បញ្ហាទាក់ទងនឹងហិរញ្ញវត្ថុគណបក្ស គឺជាបញ្ហាអាស្រ័យដោយធនធានរបស់គណបក្សនីមួយៗ ដែលមាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។