កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នេះដែរ ក៏ជាស្នាព្រះហស្តដ៏សំខាន់មួយរបស់ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដែលនាំឲ្យកម្ពុជា ប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជា បានរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោត ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣។
រដ្ឋាភិបាលបានកំណត់យកថ្ងៃទី២៣ តុលា ដែលជាទិវាចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ជាថ្ងៃឈប់សម្រាក ១ថ្ងៃ ពីការងាររបស់មន្ត្រីរាជការ និយោជិត កម្មករ នៅទូទាំងប្រទេស ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ ខាងមុខតទៅ។
ការប្រកាសយកថ្ងៃទី២៣ តុលា ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកនេះ នៅចំថ្ងៃកាន់ទុក្ខទី៧ នៃព្រះបរមសព ព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដែលព្រះអង្គជាអ្នកផ្ដួចផ្ដើមឲ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។
ថ្ងៃទី២៣ តុលា នេះ រដ្ឋាភិបាលបានកំណត់នៅក្នុងប្រតិទិនជាថ្ងៃឈប់សម្រាក ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក នៅគ្រាដែលប្រទេសកម្ពុជា មាននាយករដ្ឋមន្ត្រីចំនួនពីររួប ប៉ុន្តែដល់ឆ្នាំ២០០៧ រដ្ឋាភិបាលបានលុបចោលថ្ងៃទី២៣ តុលា ជាថ្ងៃមិនឲ្យឈប់សម្រាកពីការងារវិញ។
ទីប្រឹក្សារាជរដ្ឋាភិបាល និងជាអ្នកនាំពាក្យអង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័សនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ទិត សុធា មានប្រសាសន៍ថា ការកំណត់ថ្ងៃទី២៣ តុលា ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកពីការងារ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ តទៅ ជាឆន្ទៈរដ្ឋាភិបាល។
ដោយឡែក នៅពេលសួរថា តើមូលហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលកន្លងមក គឺនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ មិនអនុញ្ញាតឲ្យមន្ត្រីរាជការ និយោជិត កម្មករ ឈប់សម្រាក់នៅថ្ងៃទី២៣តុលា ?
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះ លោក ទិត សុធា បានពន្យល់ថា មកពីប្រទេសកម្ពុជា មានពិធីបុណ្យឈប់សម្រាកច្រើនពេក។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៣ តុលា បានសរសេរថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចកំណត់យកថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ដែលជាទិវាចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ជាថ្ងៃឈប់សម្រាក ១ថ្ងៃពីការងាររបស់មន្ត្រីរាជការ និយោជិត កម្មករ នៅទូទាំងប្រទេសចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ តទៅ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការសម្រេចជាថ្មីរបស់រដ្ឋាភិបាល យកថ្ងៃទី២៣ តុលា ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកពីការងារឡើងវិញនេះ ត្រូវបានក្រុមអ្នកវិភាគស្វាគមន៍ចំពោះករណីនេះ ដែលជាកាយវិការវិជ្ជមានរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការឲ្យតម្លៃទៅលើសន្ធិសញ្ញានៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ តុលា។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បានលើកឡើងថា កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នេះ ជាអាយុជីវិតរបស់ប្រទេសជាតិខ្មែរទាំងមូល។ លោកបញ្ជាក់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ មានសារសំខាន់ជាយន្តការអន្តរជាតិ ទោះបីជាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់គោរពបានពេញលេញក៏ដោយ។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ជាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយជាប្រវត្តិសាស្ត្រ សម្រាប់សង្គមកម្ពុជា ដែលទទួលបានសន្តិភាព អធិបតីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងការបង្រួបបង្រួមជាតិរបស់ប្រជាជាតិកម្ពុជា។
ថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ២០១២ ជាខួបលើកទី២១ ហើយ នៃទិវាចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ប៉ុន្តែសម្រាប់រយៈពេល ២១ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនទាន់អនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស បានពេញលេញនៅឡើយ។
មានទឡ្ហីករណ៍ជាច្រើន ដែលអះអាងថា កម្ពុជា មិនទាន់ដើរតាមគន្លងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នោះ ដូចជាស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួន មិនទាន់ឯករាជ្យ ពិសេស ប្រព័ន្ធតុលាការ មិនបានធានានូវយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋ និងបញ្ហាបង្រួបបង្រួមជាតិនៅមិនទាន់មាននៅឡើយជាដើម។
ប្រធានគណបក្ស សិទ្ធិមនុស្ស លោក កឹម សុខា មានប្រសាសន៍ថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានខ្លឹមសារសំខាន់ៗដូចជា មិនឲ្យបរទេសមកជ្រៀតជ្រែកលើបូរណភាពទឹកដីខ្មែរ ធ្វើឲ្យមានការផ្សះផ្សាជាតិ កសាងកម្ពុជា ឲ្យប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងការលើកស្ទួយជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋឲ្យប្រសើរឡើងវិញ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោក កឹម សុខា បានអះអាងថា នៅក្នុងរយៈពេលជាង ២០ឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់អនុវត្តបានទាំងស្រុងនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះទេ។
ឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហានេះ លោក ទិត សុធា បានបដិសេធថា ជារឿងធម្មតា ដែលគណបក្សប្រឆាំងរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែលោក ទិត សុធា អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលបានអនុវត្តបានពេញលេញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១ បាននាំមកនូវប្រជាធិបតេយ្យ សន្តិភាព ការឯកភាព និងបង្រួបបង្រួមជាតិ ព្រមទាំងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី សម្រាប់លើកតម្កើងជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ជាឯកសារដ៏សំខាន់ ជាអន្តរជាតិ ក្នុងទិសដៅការពារអធិបតីភាព ឯករាជភាព អព្យាក្រឹតភាព និងបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា សម្រាប់កូនចៅខ្មែរទាំងជំនាន់នេះ និងជំនាន់ក្រោយៗទៀត។
ភ្ជាប់ទៅនឹងបញ្ហានេះ អ្នកវិភាគបានសង្កត់ធ្ងន់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះមានតម្លៃជាប្រវត្តិសាស្ត្រចំនួនបីសំខាន់ៗ ទី១ គ្មានប្រទេសណានៅលើពិភពលោកប្រើប្រាស់អង្គការសហប្រជាជាតិដោះស្រាយទំនាស់ស៊ីវិលបានទេ ទី២ កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស គេបានបញ្ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងទី៣ តម្លៃនៅលើឆាកអន្តរជាតិ ពោលគឺអន្តរជាតិយកគំរូកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងជាអ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានឲ្យដឹងថា កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់អនុវត្តបានចប់សព្វគ្រប់នៅឡើយទេ ទោះបីជាធ្វើឲ្យកម្ពុជា ទទួលបានសន្តិភាពក្ដី ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា កំពុងតែបោះជំហានទៅមុខ។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានបញ្ជាក់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជា បញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលបានទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ១៩៩៨ បញ្ហានេះជាជោគជ័យរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ក្រុមអ្នកវិភាគបានលើកហេតុផលថា រដ្ឋាភិបាលបានកំណត់យកថ្ងៃទី២៣ តុលា ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកវិញនេះ ជាការធ្វើឡើងក្រោមរូបភាពនយោបាយ ពីព្រោះថា ការសម្រេចនេះ នៅស្របពេលថ្ងៃកាន់ទុក្ខព្រះបរមសព ព្រះមហាវីរក្សត្រ ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលបានឲ្យតម្លៃទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលជាស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នោះ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មូលហេតុសំខាន់ៗក្នុងចំណោមមូលហេតុដទៃទៀត ដូចជា រដ្ឋាភិបាលបានទទួលជំនួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិក្នុងមួយឆ្នាំរាប់រយលានដុល្លារ សម្រាប់យកមកអភិវឌ្ឍប្រទេសនោះ ក៏ដោយសារតែមានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នេះដែរ។ បញ្ហាទាំងនេះ ក្រុមអ្នកវិភាគបានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សនយោបាយទាំងអស់ អនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះឲ្យបានពេញលេញ ជាជាងគណបក្សនយោបាយនីមួយៗកេងយកផលចំណេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍គណបក្សរបស់ខ្លួន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។